[Opisy gatunków]
[Strona główna programu]
[Strona główna Lubuskiego Klubu Przyrodników]
Rosiczki (Drosera spp.)
(1) Drosera rotundifolia L. - Rosiczka okrągłolistna,
(2) Drosera anglica Hudson - Rosiczka długolistna,
(3) Drosera intermedia Hayne - Rosiczka pośrednia
Rodzina: Droseraceae - Rosiczkowate
Synonimy: (2) Drosera longifolia L.
Niem.: (1) Rundblattriger Sonnentau; (2) Langblattriger Sonnentau, Englischer Sonnentau; (3) Mittlerer Sonnentau
Morfologia: Drobne, wieloletnie rośliny, tworzące charakterystyczne różyczki liści. Liście różnego kształtu, w zależności od gatunku, jednak zawsze pokryte długimi, czerwonymi gruczołowatymi włoskami, wydzielającymi lepką ciecz i osadzone na długich ogonkach liściowych. Kwiaty białe, osadzone na długim, wzniesionym pędzie. Owoc: trójklapowa, pękająca torebka zawierająca liczne nasiona.
Rosiczka okrągłolistna ma liście okrągłe, poziomo rozesłane, zwężone nagle w długi ogonek liściowy. Pęd kwiatowy kilkakrotnie przewyższa długość liścia.
Rosiczka długolistna ma liście skośnie wzniesione ku górze, łopatkowato wydłużone, długie i wąskie, klinowato zwężające się w ogonek, 3-8 razy dłuższa jak szersza. Ogonek liściowy 4-7 cm długi. Pęd kwiatostanowy prosty, 2-krotnie przewyższający długość liścia.
Rosiczka pośrednia ma liście skośnie wzniesione ku górze, łopatkowate lub odwrotnie jajowate, klinowato zwężające się w ogonek liściowy. Ogonek liściowy zwykle 1,5-3,5 cm długi, znacznie krótszy od ogonka u rosiczki długolistnej. Pędów kwiatostanowych zwykle kilka, łukowato u nasady wygiętych, zwykle niewiele przewyższających lub równych długości liścia.
W miejscach występowania rosiczki okrągłolistnej i rosiczki długolistnej spotkać można niekiedy mieszańca obydwu tych gatunków - Drosera x obovata Mert. et Koch (Drosera rotundifolia x Drosera anglica). Mieszaniec ten pokrojem przypomina rosiczkę długolistną, ale ogonki liściowe są tu znacznie krótsze, a liście szersze i bardziej zaokrąglone, 2-3 razy dłuższe jak szersze.
Biologia: Rosiczka okrągłolistna i rosiczka długolistna kwitną od czerwcu, niekiedy do lipca. Rosiczka pośrednia zakwita później, w lipcu i kwitnie do sierpnia.
Ekologia: Rosną na torfowiskach wysokich i przejściowych, na wilgotnych wrzosowiskach i w borach bagiennych.
Rosiczka okrągłolistna rośnie na torfowiskach wysokich i przejściowych, występuje także w borach bagiennych, na wilgotnych wrzosowiskach, na wilgotnych piaskach, w zagłębieniach międzywydmowych, na brzegach niektórych typów jezior. Jest gatunkiem charakterystycznym dla torfowisk wysokich należących do klasy Oxycocco-Sphagnetea.
Rosiczka długolistna i rosiczka pośrednia preferują torfowiska mszarne, a szczególnie krawędzie pła jezior dystroficznych.
Rosiczka pośrednia spotykana jest często w towarzystwie przygiełki brunatnej (Rhynchospora fusca) i situ drobnego (Juncus bulbosus) na torfowiskach mszarnych, w miejscach o odsłoniętej glebie. Jest gatunkiem charakterystycznym dla torfowisk mszarnych i mszarów należących do związku Rhynchosporion albae.
Rosiczka długolistna rośnie na torfowiskach mszarnych, na krawędziach pła mszarnego jezior dystroficznych i jest gatunkiem charakterystycznym dla rzędu Scheuchzerietalia palustris.
Odnawianie się populacji rosiczki - zwłaszcza okrągłolistnej - zależne jest od obecności miejsc o naruszonym zwarciu pokrywy roślinnej, np. miejsc zbuchtowanych przez dziki, rzadko używanych dróg leśnych na torfowiskach i wilgotnych wrzosowiskach itp.
Rozmieszczenie: Wszystkie gatunki rosiczek należą do gatunków o zasięgu okołobiegunowym (cirkumpolarnym), obejmującym Europę, Azję i Amerykę Północną.
Rosiczka okrągłolistna występuje w prawie całej Europie. Północna granica zwartego zasięgu (w Europie) przebiega od północnej Skandynawii, przez Wielką Brytanię, Irlandię po Islandię. Na zachodzie na najdalszych rozproszonych stanowiskach spotykana jest w Portugalii, na południu granica przebiega przez południową Francję, Korsykę, północne Włochy, Alpy po Bałkany. W Polsce występuje pospolicie na niżu i rzadziej w położeniach górskich.
Rosiczka długolistna jest gatunkiem występującym w północnej i środkowej Europie. Zwarty zasięg obejmuje na północy całą Skandynawię, Wielką Brytanię i Irlandię, na zachodzie granica przebiega przez wschodnią Francję i północne Włochy. Występuje na rozproszonych stanowiskach w Pirenejach, południowej Francji, środkowych Włoszech i na Bałkanach. Południowa granica zwartego zasięg przebiega przez południowe Niemcy, Austrię, Czechy, Ukrainę. W Polsce występuje rzadko na niżu i sporadycznie w niższych położeniach górskich.
Rosiczka pośrednia jest gatunkiem subatlantyckim, obejmującym głównie zachodnią i środkowa część Europy. Granica zwartego zasięgu przebiega na północy przez zachodnią i południową Skandynawię, zachodnią część Wielkiej Brytanii i Irlandię, na zachodzie od północnej i zachodniej Francji po Pireneje. Na południu granica zasięgu przebiega przez północne Włochy. W Polsce występuje rzadko, na rozproszonych stanowiskach w północnej i zachodniej części kraju.
Na terenie RDLP Zielona Góra występują wszytkie 3 gatunki rosiczek - rosiczka okrągłolistna występuje najczęściej, na całym obszarze, rosiczka pośrednia spotykana jest stosunkowo często w rejonie Wymiarek i Lubska, natomiast najrzadziej spotykanym gatunkiem jest rosiczka długolistna.
Uwagi: Są roślinami owadożernymi. Żywią się owadami, które przylepiają się do liści wydzielającymi z gruczołków enzymy rozkładające białko. Niestrawione resztki usuwane są z liści przez wiatr i deszcz.
Rosiczki używane były w medycynie ludowej jako środki na astmę i epilepsję (padaczką) a także jako lek na brodawki i odciski. Stosowany także w dawnej magii.
Nazwa rodzajowa pochodzi od grackiego słowa droseros - pokryty rosą.
Rosiczki podlegają ścisłej ochronie gatunkowej.
(c) Lubuski Klub Przyrodników. Tekst: Jolanta i Paweł Pawlaczyk, ryciny Kinga Gawrońska i Krzysztof Ziarnek.