Elektryka to pierwszy etap, który naprawdę spędza sen z powiek. Jeżeli przy poprzednich pojawiały się dylematy, tutaj zaczynają się one rozmnażać. Projekt elektryki jest ściśle związany z układem funkcjonalnym oraz aranżacją wnętrz, ponieważ to w nim zawarte jest rozmieszczenie mebli, urządzeń oraz oświetlenia. Na tym etapie musimy wiedzieć już czym będziemy ogrzewać dom, czy będzie wentylacja mechaniczna, instalacja alarmowa, monitoring itd. Instalacja elektryczna jest potem przykrywana tynkiem i warstwami podłogowymi, dlatego modernizacja lub rozbudowa jest trudna w wykonaniu, szczególnie w czysty sposób. Z tego względu elektryka musi być wykonana „przyszłościowo”.
Najczęściej używa się przewodów płaskich, umieszczając je w płytkich bruzdach wyciętych w tynku. Do ściany mocuje się je uchwytami z tworzywa sztucznego, a jeśli przewody są szerokie– aluminiowymi blaszkami mocowanymi do ściany małymi kołkami rozporowymi. Innym rozwiązaniem jest poprowadzenie przewodów w elastycznych rurkach z tworzywa sztucznego ułożonych w głębokich bruzdach ściennych. To rozwiązanie jest jednak bardziej praco- i czasochłonne, a więc i droższe. Warto je zastosować tam, gdzie w razie konieczności wymiany trzeba by było niszczyć wykończenie powierzchni ścian (np. okładzinę z płytek w kuchniach i łazienkach).
Układanie instalacji elektrycznej
Przewody instalacji elektrycznej powinno się układać w odpowiedniej odległości od krawędzi okien i drzwi, zawsze pionowo lub poziomo. Przewody zasilające w jednym pomieszczeniu prowadzimy najczęściej od gniazda do gniazda. Warto zastosować tzw. układ pierścieniowy, w którym obwód tworzy zamkniętą pętlę, bo przerwanie ciągłości przewodu w jednym miejscu nie powoduje wtedy odcięcia prądu w żadnym z gniazd. Niekiedy, zwłaszcza w dużych pomieszczeniach, korzystne jest z kolei zasilanie gniazd z dwóch różnych obwodów, bo wyłączenie jednego z nich nie unieruchamia wszystkich zainstalowanych w pomieszczeniu urządzeń.
Przewody elektryczne łączy się tylko w puszkach instalacyjnych. Puszek nie należy pokrywać tynkiem, by w razie awarii można było je łatwo odnaleźć.
Miejsca szczególne w domowej instalacji elektrycznej
W łazienkach, kuchniach i pralniach zagrożenie porażeniem jest szczególnie duże. Metalowe obudowy pralki, lodówki czy kuchenki mogą znaleźć się pod napięciem, a wilgotna skóra lepiej przewodzi prąd. Jeśli do tego przewody wodociągowe są wykonane z rur metalowych, to równoczesne dotknięcie kranu i niesprawnego urządzenia elektrycznego grozi ciężkim porażeniem. Z tego względu gniazda i łączniki montowane w tych pomieszczeniach muszą być bryzgoszczelne, czyli odporne na zachlapanie wodą. Takie gniazda są wyposażone w charakterystyczne klapki, a na opakowaniu mają oznaczenie IP 44 zwłaszcza, że uszkodzenia najczęściej zdarzają się właśnie w miejscu połączeń.
Rozmieszczenie gniazdek i oświetlenia:
Zasadniczo w każdym pomieszczeniu powinno być oświetlenie główne – umieszczone w centralnej części sufitu, w większych pomieszczeniach możemy umieścić dwa symetrycznie zamontowane źródła światła.
Drugie oświetlenie to lampa robocza, która oświetli biurko, deskę do prasowania czy inne miejsce pracy. Jeśli lampa będzie biurkowa to wystarczy zaplanować gniazdko w pobliżu biurka. Na etapie stanu surowego gniazdka bezpiecznie jest umieścić ok. 50-100 cm od każdego rogu pomieszczenia. Najczęściej właśnie tam będziemy potrzebować prądu zarówno dla lamp biurkowych czy stojących, lub zasilenia odkurzacza czy żelazka. W pokojach do 20 m2 wystarczy zaplanować 3 gniazdka.
Kuchnia jest warsztatem dlatego najważniejsze jest w niej oświetlenie robocze. Najlepiej sprawdzają się lampy ledowe lub świetlówki zainstalowane nad blatem. W przypadku wyspy należy zaplanować oświetlenie bezpośrednio nad nią. W jadalniach najlepiej sprawdza się żyrandol zainstalowany nad stołem zasilany jedną lub dwoma świetlówkami energooszczędnymi.
Gniazdka w kuchni powinny znajdować się bezpośrednio przy blatach roboczych do zasilenia drobnego sprzętu agd. Za szafkami w rogach należy zaplanować zasilanie lodówki, piekarnika, zmywarki itp. W kuchni i jadalni warto zaplanować również jeden lub dwa dodatkowe obwody oświetleniowe do opraw halogenowych sufitu podwieszanego oraz oświetlenia akcentującego LED. Sterowanie do całego oświetlenia w kuchni warto zaplanować w jednym miejscu.
Główne miejsca oświetlenia łazienki to sufit oraz oświetlenie nad lustrem, dlatego warto znać już docelowe miejsca usytuowania tych elementów w łazience i ubikacji. Podobnie jak w kuchni warto zaplanować sobie jeden lub dwa obwody oświetlenia akcentującego w suficie lub za stelażem WC.
W ostatnich czasach oświetlenie stało się bardzo ważne jeśli chodzi o jego wpływ na wystrój pomieszczeń. Pokoje dzienne, salony to miejsca, w których design odgrywa dużą rolę. Często w salonach zaplanowane jest więcej niż jeden obwód oświetlenia głównego oraz kilka obwodów oświetlenia akcentującego. Warto zaplanować rezerwowe obwody dla kinkietów, oświetlenia przy zasłonach, oświetlenia sufitu podwieszanego LED. Włączniki do oświetlenia powinny znajdować się w jednym miejscu. Wyjścia przewodów do oświetlenia akcentującego w suficie powinny znajdować w górnym rogu pomieszczenia. W salonach z telewizorem, pokojach multimedialnych warto zaplanować oświetlenie dla instalacji ściennej (np. za telewizorem). Na takiej ścianie powinniśmy zaplanować też więcej gniazd elektrycznych – co najmniej 4-5.
Elementem wyróżniającym instalację elektryczną w sypialni jest umieszczenie dwóch gniazd elektrycznych dla lamp nocnych oraz ładowarek telefonów komórkowych symetrycznie po obu stronach łóżka. W przypadku oświetlenia akcentującego należy postępować podobnie jak w przypadku salonów.
W korytarzach nie ma sensu instalować większej ilości gniazd – wystarczy jedno na 5 metrów długości korytarza, w przypadku schodów gniazdko powinno znajdować się na dole i na górze ciągu komunikacyjnego. Obok typowych obwodów oświetlenia sufitowego i bocznego często stosuje się małe energooszczędne oprawy podświetlające stopnie schodów lub podłogę. Takie oświetlenie pozwala bezpiecznie przemieszczać się bez zaświecania lamp w suficie. Wyróżniającym elementem instalacji oświetleniowej korytarzy jest zastosowanie włączników schodowych oraz krzyżowych. Pozwalają one załączyć oświetlenie na początku korytarza i wyłączyć go na końcu. W przypadku długich ciągów komunikacyjnych w środku można zainstalować dodatkowy włącznik krzyżowy. Działanie włączników schodowych jest zamienne – możemy dowolnie włączać i wyłączać oświetlenie w korytarzu każdym włącznikiem.
W przypadku instalacji zewnętrznej zdarza się zapominać, że obejmuje ona nie tylko budynek, ale także całą posesję.
Przecież brama, podjazd, taras czy nawet ogród wymagają oświetlenia!
Trudno byłoby też wygodnie funkcjonować bez odpowiednio zabezpieczonych gniazdek elektrycznych na tarasie bądź w garażu.
Jeżeli decydujemy się na domofon albo wideodomofon, to takie urządzenia również potrzebują zasilania elektrycznego, a tym samym poprowadzenia przewodów do domu.
Instalacja elektryczna zewnętrzna powinna spełniać ostrzejsze warunki bezpieczeństwa ze względu na większe zagrożenie porażeniem prądem elektrycznym oraz narażenie przewodów na zniszczenie przez zmienne warunki atmosferyczne, wodę, a nawet uszkodzenie mechaniczne.
Przydatne zasady planowania instalacji:
Pamiętajcie:
Projekt instalacji zawsze musi uwzględniać zarówno praktyczność, jak i bezpieczeństwo użytkowania, dlatego lepiej nie powierzajcie takiego zadania komuś, kto się na tym nie zna. O błędy bardzo łatwo, natomiast wszelkie korekty są nie tylko kosztowne, ale niekiedy trudne w realizacji.