Uzębienie
Na uzębienie składają się zęby umieszczone w dwóch szeregach w łuku zębowym górnym, szczęki górnej i łuku zębowym dolnym, żuchwy. Zęby są tworami o dużej wytrzymałości mechanicznej ł służą psu do chwytania, przytrzymywania i rozgryzania pokarmu. Są również narzędziem ataku i obrony.
Ząb którego głównym składnikiem jest zębina, składa się z dwóch podstawowych części, korony i korzenia. Korona wystaje ponad dziąsło do jamy ustnej, korzeń natomiast jest umocowany w zębodole przy pomocy ozębnej, która jest tkanką łączną osłaniającą i łączącą ząb ze ścianą zębodołu. Na granicy między koroną i korzeniem znajduje się szyjka. Powierzchnia korony jest pokryta twardym, białym szkliwem składającym się w 95—97% z soli mineralnych. Korzeń jest pokryty cementem stanowiącym rodzaj tkanki kostnej. Wewnątrz zęba znajduje się komora zęba oraz przewód korzeniowy wypełnione miazgą zębową, zawierającą naczynia krwionośne i nerwy łączące się z ozębną przez otwór wierzchołka korzenia.
Odpowiednio do okresu pojawiania się i trwania wyróżnia się zęby przejściowe zwane też mlecznymi, które wypadają u psów w wieku 4—6 miesięcy, ustępując miejsca zębom stałym. Wypadanie zębów mlecznych jest spowodowane rozwojem i wzrostem zębów stałych, które uciskając na okolicę wywołują niszczenie naczyń krwionośnych oraz postępującą resorpcję korzenia zębów mlecznych. Po rozpuszczeniu soli wapniowych i pozostałych części miękkich następuje zanik korzenia, a resztka zęba mlecznego wolno zwisa na brzegu dziąsła i następnie wypada wyparta przez ząb stały. Zęby mleczne są martwe na długo przed wypadnięciem.
Odpowiednio do kształtu, umiejscowienia i czynności wyróżnia się siekacze (I — Incisivi), kły (C — Canini), przedtrzonowce (P — Praemolares), trzonowce (M — Morales). Liczba poszczególnych rodzajów zębów przedstawia tak zwany wzór zębowy, zawierający wszystkie zęby w połówkach szczęki górnej i żuchwy. Siekacze oznaczone we wzorze zębowym literą I znajdują się po trzy z każdej strony. Pierwszy siekacz (I1) znajduje się w linii pośrodkowej szczęki górnej i żuchwy, a za nim przesuwając się na obwód siekacz drugi (I2) oraz siekacz trzeci (I3). Siekacze przylegają ściśle do siebie, a wielkość ich wzrasta w kierunku na obwód. Siekacze żuchwy są mniejsze od siekaczy szczęki górnej.
Za siekaczem trzecim znajduje się kieł oznaczony we wzorze literą C, oddzielony od niego gładką przestrzenią międzyzębową. Duże kły ze stożkowato zakończoną koroną są zębami chwytnymi. Przy zamkniętej jamie gębowej kły żuchwy znajdują się tuż przed kłami szczęki górnej, dzięki czemu następuje szczelne zamknięcie uzębienia. Kły szczęki górnej są ustawione prawie pionowo, zaś kły żuchwy skośnie, a często prawie równolegle do niej ze względu na budowę żuchwy i istniejące warunki przestrzenne.
Dlatego też zębodół kła żuchwy biegnie w kierunku sąsiadującego z nim przedtrzonowca, zwęża go, a nawet niekiedy przesuwa. Prawdopodobnie z tego powodu ten przedtrzonowiec jest najmniejszy ze wszystkich przedtrzonowców, a niekiedy może go brakować. Między kłem a sąsiadującym z nim przedtrzonowcem istnieje przerwa międzyzębowa, którą przy zamkniętej jamie gębowej wypełnia kieł szczęki górnej.
Przedtrzonowce, których w prawidłowym uzębieniu jest po cztery w każdej połówce szczęki górnej i żuchwy, oznaczono we wzorze zębowym literą P, przy czym liczy się je od tyłu do przodu. W ten sposób za kłem znajduje się przedtrzonowiec czwarty (P4), a następnie przesuwając się do tyłu, pnzedtrzonowiec trzeci (P3), drugi (P2) i pierwszy (P1). W szczęce górnej przedtrzonowiec pierwszy jest największym zębem, a ze względu na użyteczność przy jedzeniu kości nosi nazwę łamacza. Podobną rolę spełnia w żuchwie trzonowiec pierwszy, który jest największym zębem żuchwy i również nosi nazwę — łamacz.
Podana metoda oznaczania przedtrzonowców przez liczenie od tyłu do przodu została przyjęta przez większość hodowców, gdyż ułatwia wykrywanie braków w uzębieniu, które najczęściej dotyczą przedtrzonowca czwartego lub przedtrzonowca czwartego i trzeciego. Metoda jest łatwa do opanowania gdy się zważy, że przedtrzonowiec pierwszy jest największym zębem szczęki górnej, w żuchwie natomiast znajduje się przed największym zębem, którym jest trzonowiec pierwszy.
Za przedtrzonowcami znajdują się trzonowce oznaczane we wzorze literą M, a liczy się je kolejno od przodu do tyłu. W połówce szczęki górnej znajdują się dwa trzonowce, pierwszy (M1) i drugi (M2); w żuchwie natomiast trzy trzonowce, pierwszy (M1), drugi (M2) oraz trzeci (M3).
W szczęce górnej znajduje się dwadzieścia, a w żuchwie dwadzieścia dwa zęby. Pies ma 42 zęby stałe.
Pies ma dwadzieścia osiem (28) zębów mlecznych. Poprzedników w zębach mlecznych nie mają trzonowce i przedtrzonowiec czwarty (P4).
Uzębienie psa jest przystosowane do chwytania, przytrzymywania i nagryzania pokarmu mięsa), który jest nakłuwany lub nacinany. Do tego jest przystosowana powierzchnia trąca przedtrzonowców i trzonowców o bardzo zawiłej budowie. Na powierzchni trącej znajdują się w różny sposób ukształtowane guzki o różnej wysokości i kształcie. W całości można je porównać do szczególnego rodzaju piłki służącej do nacinania pokarmu lub łamania kości. U psów nie obserwuje się procesu żucia, a przyjmowany pokarm jest nagryzany bez dalszego rozdrabniania i połykany.
Zęby szczęki górnej ł żuchwy przy zamkniętej jamie gębowej pozostają w określonym stosunku wzajemnym, co określa się jako zgryz. U psów większości ras prawidłowym jest
zgryz nożycowy, w którym tylna powierzchnia siekaczy żuchwy znajduje się tuż przed przednią powierzchnią siekaczy szczęki górnej.
Innymi rodzajami zgryzu występującymi u psów są
przodozgryz zwany też zgryzem szczupaczym oraz
tyłozgryz, zwany zgryzem karpiowatym. Oba rodzaje zgryzu są wadami.
W przodozgryzie siekacze dolne znajdują się w pewnej odległości przed górnymi ze względu na wysunięcie żuchwy przed szczękę górną. Przodozgryz jest cechą rasowych bokserów, buldogów i pekińczyków.
W tyłozgryzie siekacze żuchwy znajdują się w pewnej odległości za siekaczami szczęki górnej, gdyż żuchwa jest nieco krótsza. W obu rodzajach zgryzu wysunięcie żuchwy do przodu lub cofnięcie do tyłu wynika z wydłużenia lub skrócenia szczęki górnej.
Anomalią uzębienia jest nieprawidłowe ustawienie poszczególnych zębów występujące wskutek obrotu zębów trzonowych wokół osi długiej lub wokół osi poprzecznej, określane również jako dewiacja, szczególnie często u psów ras krótkogłowych. W obu przypadkach zęby są w pełni rozwinięte, lecz mniej lub więcej obrócone w stosunku do osi zęba. Anomalię taką najczęściej obserwuje się u bedlington terierów, pudli miniaturowych, szpiców i nowofunlandów.
Nadliczbowość zębów zwana polidoncją jest zjawiskiem o charakterze atawizmu, mutacji lub ma podłoże ontogenetyczne. W pierwszym przypadku pojawia się w pełni rozwinięty siekacz czwarty w szczęce górnej i żuchwie lub trzonowiec trzeci w szczęce górnej. Jak się przypuszcza nadliczbowość tego typu jest odbiciem dawniej istniejących stosunków w uzębieniu psów. Nadliczbowość na tle mutacji wskazuje na zmiany dziedziczne o dominującej lecz zmiennej skłonności do powstawania zawiązków zębów dodatkowych. Polidoncja może też być wynikiem powstawania zawiązków zębów dodatkowych w okresie embrionalnym.
Istnieje też nadliczbowość zębów rzekoma wskutek przetrwania zębów mlecznych, istniejących obok zębów stałych, wadliwie przebijających się na zewnątrz. Obok kłów stałych znajdują się kły mleczne. W takich przypadkach należy kieł mleczny bezwzględnie usunąć.
bibliografia: fragmenty artykułu Stanisława Tarkiewicza, pobrane z nieistniejącej dzis strony naszepsy.pl
Zgryz idealny nozycowy
tylna powierzchnia siekaczy żuchwy znajduje się tuż przed przednią powierzchnią siekaczy szczęki górnej
1. siekacze górne
2. siekacze dolne
3. kly
4. przedtrzonowce zaraz za kłami
Zgryzy poprawne
Wady:
Przodozgryz
Tyłozgryz
Złe rozmieszczenie kłów - tak zwane kły w podniebieniu
Zgryz przemienny
ryciny pobrane z BULL TERRIER CLUB OF AMERICA www.btca.com 
RSS
FAQ
Szukaj
W skrócie
Kontakt
