Padalec zwyczajny
(Anguis fragilis)
Wygląd
Beznoga jaszczurka o smukłym, walcowatym ciele. Głowa stosunkowo mała, słabo wyodrębniona od reszty ciała. Oczy małe z ruchomymi powiekami, o czerwono żółtej tęczówce. Ciało pokryte drobnymi łuskami, słabo wyodrębniony ogon stanowi prawie połowę ciała. Ubarwienie zmienne,najczęściej to różne odcienie brązu, ale mogą być również popielate, miedziane lub nawet turkusowe. Spotyka się zarówno osobniki pozbawione wzoru barwnego, jak i takie u których widać subtelny wzór z ciemniejszych plamek lub pręg. U niektórych występuje wzór z jasnoniebieskich, rzadziej zielonych, drobnych plamek. Strona brzuszna u samic przeważnie szarawa, u samców najczęściej żółtawa z szarym deseniem. Wyodrębniono trzy podgatunki o nieco innym zasięgu występowania.
Występowanie
Spotykany w niemal całej Europie i tak na północy granica jego zasięgu przebiega w pobliżu Koła Podbiegunowego a na południu sięga do wybrzeży Morza Śródziemnego. Na wschodzie sięga aż do Turcji, Iranu, jest spotykany także na Cyprze i kilku wyspach Morza Egejskiego. W Polsce spotykany na obszarze całego kraju.
Środowisko i tryb życia
Zamieszkuje rozmaite środowiska, najczęściej spotykany w widnych lasach mieszanych lub iglastych a także na śródleśnychpolanach. Bywa spotykany w ogrodach, sadach a nawet w parkach. Mimo szerokiego zasięgu występowania i zamieszkiwania różnych środowisk nie wszędzie jest gatunkiem pospolitym, a na niektórych terenach na skutek niekorzystnych zmian środowiska jego liczebność zmniejsza się. W ciągu dnia najczęściej wygrzewa się w miejscach o średnim, nie bezpośrednim działaniu słońca, np. skraje łąk, drogi, wśród listowia. Aktywny przeważnie o zmierzchu oraz nocą, kiedy to poluje. W sen zimowy zapada najczęściej w październiku wybudza się z niego w zależności od panujących temperatur w marcu lub kwietniu. Podobnie jak inne krajowe gady na zimowe schronienie wybiera najczęściej wszelkiego rodzaju nory, niekiedy także wolnostojące głębokie piwnice lub duże wypróchniałe pnie. W tego typu kryjówkach zimują także inne krajowe gady i cześć płazów, stąd często zimuje gromadnie.
Rozmnażanie
Z nastaniem wiosny przystępuje do godów, które najczęściej trwają od połowy kwietnia do końca czerwca, czasami nawet do połowy lipca. Około trzy miesiące po kopulacji samica wydaje na świat najczęściej kilka-kilkanaście młodych (od 6 do 18, rzadko ponad 20) o długości 9-10 cm. Gatunek jajożyworodny, młode rodzą się w przezroczystych osłonkach jajowych, które opuszczają już w trakcie porodu lub chwile po nim. Większość młodych rodzi się w końcu sierpnia lub w październiku. Znane są jednak zarówno przypadki, gdy młode rodziły się już w lipcu jak i takie gdy samice rodziły w listopadzie, a nawet zimowały w stanie ciężarnym.
Pokarm
Podstawą diety padalca są rozmaite bezkręgowce, przeważnie są to owady i ich larwy. Dieta ta jest uzupełniana o bezskorupowe ślimaki, dżdżownice oraz pajęczaki.
Ciekawostki
Z uwagi na brak kończyn przez wielu ludzi jest niesłusznie uważany za węża. Jaszczurka ta w odróżnieniu od węży ma jednak otwory uszne oraz ruchome powieki. Przez wiele lat brany za jadowitą żmiję i powszechnie tępiony, obecnie podobnie jak inne krajowe gady podlega całkowitej ochronie.
Podobnie jak wiele innych jaszczurek w sytuacji zagrożenia może odrzucić swój ogon, który poruszając się jeszcze zwraca uwagę napastnika i umożliwia ucieczkę jaszczurce. Po zabliźnieniu się rany ogon odrasta, zawsze jest jednak krótszy niż ten pierwotny.