Ryby prawnie chronione w Polsce
Alosa
Wyciągnięty, bocznie spłaszczony tułów pokryty cykłoidalnymi łuskami, nie występującymi na głowie. Brak linii bocznej. Krótka płetwa grzbietowa, brak płetwy tłuszczowej. Szczęka górna wycięta w połowie długości. Szczęka dolna sięga do tylnej krawędzi oka (jest to cecha rozpoznawcza wszystkich gatunków z rodzaju Alosa i Caspialosa). Brak zębów na lemieszu; 90-130 długich, bardzo cienkich skrzelowych wyrostków Filtracyjnych; 70-80 łusek, ułożonych w rzędzie wzdłuż ciała. Górna jego część - od niebieskawo- zielonej do brązowej. Boki i brzuch srebrzyście białe z mosiężnym połyskiem. Przy górnej krawędzi szczeliny skrzelowej duża ciemna plama. Z tyłu za nią 1-2 niewyraźne mniejsze plamy. Długość 35-40 cm, maksymalnie 70 cm.
Babka Czarna
Ciało wyciągnięte, z długą, spłaszczoną głową o szerokim otworze gębowym sięgającym do linii przedniej krawędzi oka. Szczęka dolna lekko wysunięta. Duże oczy umieszczone na wierzchu głowy. Trzon ogonowy szeroki i zdecydowanie krótszy niż podstawa drugiej płetwy grzbietowej; 32-42 (zwykle 35-41) łusek wzdłuż ciała. Kark, w zależności od lokalnej rasy tej ryby, mniej lub bardziej ułuszczony. Dwie oddzielone płetwy grzbietowe. Pierwsza z 5-7 (zazwyczaj 6) promieniami twardymi. W drugiej 1 promień twardy i 11-13 (zwykle 12-13) miękkich. W górnej części płetw piersiowych występują krótkie, wolne promienie. Płetwy brzuszne zaokrąglone, zrośnięte w formie przyssawki (cecha charakterystyczna tej rodziny). Długość do 18 cm.
Babka Czarnoplamka
Babka Mała
Ciało jej pokrywa łuska ktenoidalna. Ubarwienie jest bladobrunatnopomarańczowe z pięcioma ciemnymi plamami wzdłuż boków ciała. Babka mała osiąga maksymalnie 11 cm, w Bałtyku tylko 7 cm.
Babka Piaskowa
Wrzecionowate ciało o wysokiej, słabo spłaszczonej głowie. Oczy nie są skierowane ku górze. Krótkie, pionowe szczeliny skrzelowe (sięgają tylko na szerokość nasady płetw piersiowych). Trzon ogonowy długi i niski. Od 41 do 52 łusek wzdłuż ciała, kark, przednia część grzbietu (do końca pierwszej płetwy grzbietowej), partie piersiowe (do nasady płetw brzusznych) pozbawione łusek. Łuski trzonu ogonowego są większe niż w pozostałych partiach ciała. Dwie rozdzielone płetwy grzbietowe. Pierwsza z 5-7 (zwykle 6) promieniami twardymi, druga z 1 promieniem twardym i 8-10 promieniami miękkimi. W płetwie odbytowej 1 promień twardy i 7-10 promieni miękkich. Błona lejka z delikatnymi, ziarenkowatymi kosmykami. Ubarwienie jasnoszare do jasnobrązowego z zielonym połyskiem. Na bokach rząd ciemnych plam. Na pysku 2 ciemne, skośne pręgi. Na płetwach grzbietowych i ogonowej czerwonobrązowe paski. Dojrzale samce mają ciemne, poprzeczne prążki, ciemne gardło i ciemnoniebieską plamę na tylnej krawędzi przedniej płetwy grzbietowej. Długość 3-4 cm, maksymalnie 5 cm.
Babka Szczupła
Ciosa
Ciało wyciągnięte, bocznie silnie ścieśnione. Otwór gębowy skośnie ustawiony ku górze. Linia grzbietu prosta, linia brzuszna sierpowata, z ostrą w formie kila, krawędzią. Głowa mała. Oczy duże. Łuski małe, 90-115 wzdłuż linii bocznej. Płetwa grzbietowa krótka, przesunięta w kierunku ogona, z 10-11 promieniami. W długiej płetwie odbytowej jest ich 29-32. Duże płetwy piersiowe sięgają płetw brzusznych. Zęby gardłowe, dwurzędowe, 2.5-5.2. Grzbiet ciemny, od zielononiebieskiego do czarniawego. Boki jaśniejsze, intensywnie srebrzyste, z czerwonawym odcieniem. Brzuch biały. Płetwy piersiowe, grzbietowa i ogonowa szare, do żółtawej tonacji. Długość 25-35 cm, maksymalnie 60 cm.
Dennik
Dennik jest bocznie spłaszczony, ma otwór gębowy końcowy i nagą skórę, płetwy piersiowe bardzo szerokie, a brzuszne zrośnięte w przyssawkę. Ciało bywa zwykle brunatnożółte, a niekiedy występują na nim ciemniejsze smugi. Osobniki stare są ciemniejsze od młodych i często nakrapiane w odcieniu czerwonym lub niebieskim. Maksymalna długość dennika wynosi 30 cm, zwykle jednak nie przekracza 15 cm długości.
Głowacz Białopłetwy
Kijankowate, bezłuskie ciało o szerokiej, spłaszczonej głowie. Szeroki, końcowy otwór gębowy. Oczy wysoko umieszczone. Pokrywy skrzelowe z silnym, wygiętym kolcem. Wąskie szczeliny skrzelowe. Błony podskrzelowe zrośnięte z przegrodą międzyskrzelową. Pośrodku boków, aż po nasadę płetwy ogonowej, biegnie linia boczna. Mieści się na niej 30-35 małych płytek kostnych. Dwie płetwy grzbietowe. Pierwsza z 5-9 kolcami, druga z 13-19 promieniami miękkimi. W płetwie odbytowej 10-15 promieni miękkich. Duże płetwy piersiowe o zgrubiałych, wystających poza fałd płetwy, dolnych promieniach. Płetwy brzuszne położone piersiowo. Ich wewnętrzne promienie są tylko trochę krótsze od promieni zewnętrznych. Płetwa ogonowa zaokrąglona. Brak pęcherza pławnego. U samców występuje wyraźna brodawka płciowa. Grzbiet i boki szaro ubarwione, z wyraźnymi ciemnymi cieniami. Brzuch biały. Płetwy - grzbietowa, ogonowa i piersiowe - jasne z ciemnymi prążkami. U dużych osobników zewnętrzne promienie płetw brzusznych są ciemno ubarwione. Długość ciała wynosi zazwyczaj 10-15 cm, maksymalnie 18 cm.
Głowacz Pręgopłetwy
Kijankowate, bezłuskie ciało o szerokiej, spłaszczonej głowie. Szeroki, końcowy otwór gębowy. Oczy umieszczone wysoko. Na wieczku skrzelowym bardzo silny, wygięty kolec. Szczeliny skrzelowe wąskie. Błony podskrzelowe zrośnięte z przegrodą międzyskrzelową. Linia boczna biegnie powyżej środka ciała, sięgając tylko na wysokość środka drugiej płetwy grzbietowej. Znajduje się na niej 20-25 małych płytek kostnych. Dwie płetwy grzbietowe. Pierwsza z 6-10 kolcami, druga z 16-20 promieniami miękkimi; w płetwie odbytowej jest 12-15 promieni. Duże płetwy piersiowe o zgrubiałych, wystających poza fałd płetwy, dolnych promieniach. Długie i wąskie płetwy brzuszne mają piersiowe położenie. Ich wewnętrzne promienie są krótsze o połowę od promieni zewnętrznych, które sięgać mogą do odbytu. Płetwa ogonowa zaokrąglona. Grzbiet i boki brązowawoszare z ciemnymi, poprzecznymi paskami. Na płetwach grzbietowych i odbytowej są one skośne i długie. Płetwa ogonowa i piersiowe poprzecznie prążkowane. Długość 7-9 cm, maksymalnie 12,5 cm.
Iglicznia czarnomorska
Ciało niezwykle wyciągnięte, cienkie, pokryte skórnymi płytkami kostnymi (7 rzędów na tułowiu, 4 na trzonie ogona), które łączą się w pierścienie (15-17 pierścieni tułowiowych i 37 do 41 ogonowych). Pysk krótki, rurkowaty (od 7,8 do 10 razy mieści się w długości ciała), bocznie lekko ścieśniony. Oczy małe (ich średnica mieści się 3,8 razy w długości pyska). Płetwa grzbietowa z 29-39 promieniami (przykrywa 7-9 pierścieni ciała). W płetwie ogonowej jest 10 w płetwie odbytowej 3, a w płetwach piersiowych po 12-13 promieni. Brak płetw brzusznych. Linia boczna pełna. Ubarwienie brązowozielonkawe lub brązowoczerwonawe, z jasnymi poprzecznymi prążkami. Strona brzuszna ciemna. Płetwa grzbietowa bez plam. Długość 15-18 cm, maksymalnie 22 cm.
Jesiotr zachodni
Ciało rekinowatego kształtu pokryte jest pięcioma biegnącymi wzdłuż rzędami kostnych płytek. Płetwa grzbietowa przesunięta daleko ku tyłowi, górny płat płetwy ogonowej wydłużony. Otwór gębowy bezzębny, ryjkowaty i wysuwany, ma dolne położenie. Przed nim umieszczone są poprzecznie w rzędzie cztery wąsiki. W zależności od gatunku pysk jest mniej lub więcej wydłużony w formie ryja. Cecha ta właściwa jest wszystkim przedstawicielom podrodziny Acipenserinae. Gatunki należące do rodzaju Acipenser mają następujące wspólne cechy: wycięcie pyska nie sięga do bocznej krawędzi głowy, wąsiki na przekroju okrągłe. Charakterystyczne dla jesiotra zachodniego jest występowanie na grzbiecie 9-14 płytek, pogrubionych pośrodku w formie garbu. Po jego bokach biegnie w rzędzie 24-36 ciasno przylegających do ciała płytek bocznych (są one prawie dwukrotnie wyższe niż szersze). Na brzuchu jest ich 8-14. Długość ryja odpowiada 1/2 długości głowy. Wąsy pojedyncze, skierowane w kierunku pyska, nie sięgają jego krawędzi. Ubarwienie grzbietu - od popielatoszarego do brązowszarego z zielonkawym połyskiem. Strona brzuszna żółtawa lub biała, srebrzyście lśniąca. Długość 100-200 cm, maksymalnie 550 cm. Ciężar ponad 22 kg.
Kiełb Białopłetwy
Krewny kiełbia Kesslera, należący tak jak i on do podrodzaju Romanogobio, różniący się od niego krótszym i wyższym trzonem ogona. Głowa długa z krótszym, tępym pyskiem, otwór gębowy dolny. Oczy duże (średnica ich jest co najmniej tak duża jak odstęp pomiędzy nimi). Odchylone do tylu wąsy sięgają do tylnej krawędzi oka. Łuski duże, 39-43 wzdłuż linii bocznej, pomiędzy linią boczną a nasadą płetwy brzusznej cztery rzędy łusek. Gardło zwykle bez łusek. W płetwie grzbietowej 10, w odbytowej zaś 8-9 promieni. Zęby gardłowe dwurzędowe, 3.5.-5.3. Grzbiet ciemny, od zielonkawego do brązowego. Boki jaśniejsze z rzędem ciemnych, okrągłych plam leżących bezpośrednio przed linią boczną. Strona brzuszna biaława. Otwory linii bocznej są od dołu i od góry ciemno obramowane. Płetwy grzbietowa i ogonowa bezbarwne, bez plam, co sprawia, że gatunek ten łatwo jest odróżnić od kiełbia (Gobio gobio). Długość 8-10 cm, maksymalnie 13 cm.
Kiełb Kesslera
Ciało wysmukłe, trzon ogonowy wąski. Długa głowa o dużych oczach, ostrym pysku i dolnym otworze gębowym. Średnica oka równa jest odległości pomiędzy oczami. Na tylnej krawędzi szczęki górnej umieszczone są pojedyncze, długie wąsy. sięgające do tylnej krawędzi oka. Łuski duże. 40-43 wzdłuż linii bocznej. Pomiędzy linią boczną a nasadą płetw brzusznych 3-4 rzędy łusek. W płetwie grzbietowej jest l0, a w odbytowej 9 promieni. Zęby gardłowe dwurzędowe, (2)3.5-5.3(2). Grzbiet czarniawoszary. Boki jaśniejsze z dużymi, niewyraźnymi plamami wzdłuż linii bocznej. Brzuch białawy. Płetwy grzbietowa i ogonowa z 1-3 rzędami ciemnych plam. Długość 10-12 cm, maksymalnie 15 cm.
Koza
Głowa wydłużona, bocznie silnie ścieśniona. Otwór gębowy wąski, dolny, z sześcioma krótkimi wąsikami na szczęce górnej (cztery z przodu, dwa w kącikach warg). Przedni otwór nosowy rurkowaty i krótki. Tuż pod okiem w fałdzie skórnym ukryty jest ruchomy, podwójny kolec, charakterystyczna cecha wszystkich gatunków kóz. Całe ciało pokryte małymi, cienkimi łuskami. Linia boczna wykształcona tylko w przedniej części ciała. Płetwa grzbietowa z 10-12, a odbytowa z 7-9 promieniami. U samców drugi promień płetw piersiowych jest pogrubiony. Zęby gardłowe jednorzędowe, 8(9,10)-(10,9)8. Grzbiet brudnożółty z ciemnymi, brązowymi plamami, kreskami i marmurkowymi wzorami. Boki koloru piaskowego z długim rzędem 10-20 ciemnobrązowych, jasno obramowanych plam, łączących się ze sobą czarną, cienką, długą linią. Nad nimi podobny rząd plam mniejszych. Brzuch białawy. Na górnej krawędzi nasady ogonowej czarna plama. Długość 8-10 cm.
Koza złotawa
Silnie wyciągnięte, wąskie ciało. Otwór gębowy wąski, dolny, z sześcioma wąsikami na górnej szczęce (cztery z przodu, dwa w kącikach warg, sięgające tylnej krawędzi oka). Przedni otwór nosowy krótki i rurkowaty. Dokładnie poniżej środka oka znajduje się silny, podwójny kolec. Spodnia część trzonu ogonowego z małym, tłuszczowym kilem. Łuski bardzo matę, 170-200 wzdłuż środkowej linii ciała. Płetwa grzbietowa z 8-10, odbytowa zaś z 7-9 promieniami. Drugi promień płetw piersiowych nie jest u samców pogrubiony. W płetwie ogonowej 14 promieni. U dorosłych. dojrzałych płciowo samców przednia część ciała jest silniej rozrośnięta - pogrubiona (cecha charakterystyczna podrodzaju Sabanjewia, do którego należy koza złotawa i następne omawiane gatunki). Zęby gardłowe jednorzędowe, zazwyczaj 8-8. Boki ciała uderzająco złociście lśniące. Długość 8-12 cm, maksymalnie 14 cm.
Kur rogacz
Podobne do kijanki ciało o szerokiej spłaszczonej głowie. Duży, końcowy otwór gębowy. Nad pyskiem dwa małe kolce. Na wierzchu głowy 4 gąbczaste, chrząstkowe narośle. Wieczko skrzelowe z 2, a przednia płytka wieczka skrzelowego (praeoperculum) z 4 kolcami (leżący najwyżej jest najdłuższy). Szeroka szczelina skrzelowa. Błony podskrzeIowe nie są zrośnięte z przegrodą międzyskrzelową. Brak łusek, lecz na ciele pomiędzy linią boczną i grzbietem występuje jeden lub kilka rzędów kostnych guzków. Dwie płetwy grzbietowe. Pierwsza z 7-9 kolcami, druga z 13-16 wysokimi, nitkowato wydłużonymi promieniami miękkimi. W płetwie odbytowej jest ich 13-17. Duże, wachlarzowate płetwy piersiowe o zgrubiałych, wystających poza błonę płetwy dolnych promieniach. Płetwy brzuszne położne piersiowo, a ich wewnętrzne promienie są niewiele krótsze od zewnętrznych. Płetwa ogonowa zaokrąglona. Brak pęcherza pławnego. Grzbiet brązowoszary, boki żółtawe, brzuch natomiast biały. Kostne guzki na głowie są żółtoszarego koloru. Płetwy z rzędami ciemnych plam. Długość słodkowodnych form wynosi 10-25 cm. Formy morskie osiągają maksymalnie 60 cm (Cieśnina Beringa).
Minóg morski
Ma dobrze rozwinietą linię boczną, zwłaszcza w okolicy głowowej i skrzelowej. Jego ubarwienie jest zwykle szaroniebieskie na grzbiecie i srebrnobiałe na brzuchu. W zależności od stanu fizjologicznego może ono ulegać zmianom. Minog morski jest największym przedstawicielem rzędu minogokształtnych - osiąga długość 1 m i ciężar 3 kg.
Minóg strumieniowy
Jest najmniejszym z minogów żyjących w Polsce. Okazy dorosłe osiągają długość 16 cm, larwy - 20 cm.
Minóg ukraiński
Od minoga strumieniowego różni się uzbrojeniem przyssawki, większymi rozmiarami i silniej pigmentowaną płetwą ogonową. Grzbiet ma ciemny, prawie czarny, brzuch i boki ciała białe lub kremowe. Okazy dojrzałe płciowo osiągają długość 20 cm, larwy w momencie przeobrażania się - 20 do 22 cm.
Paprosz
Ciało śledziokształtne pokryte kolistymi łuskami (60-65 w rzędzie wzdłuż ciała). Krótka płetwa grzbietowa, brak linii bocznej. Wieczko skrzelowe promieniście prążkowane. Szczęka górna wycięta w połowie długości, szczęka dolna sięga do tylnej krawędzi oka. Brak zębów na lemieszu (vomer); 35-45 skostniałych, skrzelowych wyrostków filtracyjnych, które nie są tak gęsto osadzone jak u alozy. Górna strona ciała w kolorze od niebieskawo-zielonego do brązowego. Boki i brzuch srebrzyście białe, ze złotawym połyskiem. Przy górnej krawędzi szczeliny skrzelowej znajduje się duża czarna plama, za nią 4-8 plam mniejszych. Szczęka dolna i gardło różowe. Parposze w wieku 6-7 lat osiągają długość 35-40 cm. Długość maksymalna wynosi około 55 cm (ciężar do 2 kg).
Piekielnica
Ciało wyciągnięte, bocznic ścieśnione, silniej wygrzbiecone niż u uklei (Alburnus alburnus). Pysk końcowy. Otwór gębowy prawie poziomo ułożony. Pomiędzy płetwami brzusznymi a odbytową znajduje się pokryty łuskami kil. Wzdłuż wygiętej ku dołowi linii bocznej znajduje się 44-51 łusek. Płetwa grzbietowa z 10-11, a odbytowa z 18-20 promieniami. Zęby gardłowe dwurzędowe, nie pitkowane, 2.5-5.(4)2. Krótkie skrzelowe wyrostki Filtracyjne. Grzbiet zielononiebieski do brązowooliwkowego; boki jaśniejsze, mosiężnie lśniące. Strona brzuszna biała i srebrzyście połyskująca. Nasada płetw parzystych i odbytowej pomarańczowa. Linia boczna od górnej i dolnej strony na czarno obramowana. U osobników dojrzałych płciowo powyżej linii bocznej występuje długa, ciemnoszara wstęga. Płetwy żółtawe do jasnoszarych. Długość 9-13 cm, maksymalnie 16 cm.
Piskorz
Ciało walcowate. prawie okrągłe, bocznie ścieśnione jedynie w tylnej częci. Skóra pokryta gęstym śluzem. Wąski, dolny otwór gębowy otoczony dziesięcioma wąsikami; sześć na szczęce górnej. cztery na szczęce dolnej. Przedni otwór nosowy rurkowaty. Brak bocznego kolca. Łuski bardzo małe. Niepełna linia boczna. Płetwa grzbietowa z 8-9, a odbytowa z 7-8 promieniami. Płetwa ogonowa zaokrąglona. Grzbiet ciemnobrązowy. Boki jaśniejsze, skórzastego koloru, z szeroką, biegnącą porodku czarnobrązową, długą wstęgą, oraz powyżej i poniżej z równoległymi, węższymi ciemnymi paskami. Strona brzuszna jasna. Długość 20-25 cm, maksymalnie 30 cm.
Pocierniec
Bardzo silnie wyciągnięte ciało o długim, cienkim trzonie ogonowym. W przedniej i środkowej części przekrój ciała pięciokąt-ny. Długi, spiczasty pysk. Na grzbiecie 14-17 krótkich, wolno stojących kolców oraz w płetwie za nimi 6-7 miękkich promieni. W płetwie odbytowej 1 kolec i 6-7 promieni miękich. Płetwy brzuszne zredukowane do jednego kolca i jednego krótkiego miękkiego promienia. Płetwy piersiowe u samców są większe niż u samic. Mała płetwa ogonowa o zaokrąglonej tylnej krawędzi. Ubarwienie, zależnie od zamieszkiwanego obszaru, jest brązowawe lub zielonkawe. Przednia część ciała samców żółlomosiężna, niebiesko mieniąca się w okresie tarła. Przeciętna długość wynosi 10 do 15 cm, maksymalnie 20 cm.
Różanka
Ciało silnie wygrzbiecone, bocznie ścieśnione. Otwór gębowy mały, końcowy. Łuski duże, 34-38 wzdłuż ciała, linia boczna zaznaczona tylko na pierwszych 5-6 łuskach. Płetwa grzbietowa z 12-13, a odbytowa z 11-13 promieniami. Zęby gardłowe jednorzędowe, 5-5. U samic pojawia się w okresie tarła długie, rurkowate pokładełko. Grzbiet zielonoszary, do czarniawego. Boki jaśniejsze, srebrzyście lśniące, z długą, mieniącą się, zielononiebieską wstęgą. Strona brzuszna biała, różowo połyskująca. W okresie tarła samiec przybiera szatę godową. Jego gardło, piersi i przednia część brzucha stają się czerwone, grzbiet i tylna część ciała mienią się niebieskawozielono. Długość 5-6 cm, maksymalnie 9 cm.
Słonecznica
Ciało wrzecionowate, bocznie nieco spłaszczone; łuski duże, srebrzyście lśniące, łatwo odpadające (44 do 48 wzdłuż ciała). Górnie ustawiony, mały otwór gębowy; spiczaste zakończenie szczęki dolnej wchodzi w płytkie zagłębienie szczęki górnej. Niepełna linia boczna zaznaczona jest jedynie na 7-12 łuskach. Krawędź brzucha pomiędzy płetwami brzusznymi a płetwą odbytową w formie kila. Zęby gardłowe jedno- lub dwurzędowe, 5-4. Grzbiet od koloru brązowawego do oliwkowego. Boki intensywnie srebrzyste z niebieskawym połyskiem, brzuch białawy. Wzdłuż ciała biegnie długa niebieska smuga, szczególnie wyraźna na trzonie ogonowym. Długość 6-9 cm, samice (maksymalnej długości do 12 cm) są nieco większe od samców.
Strzebla potokowa
Ciało silnie wyciągnięte, w przekroju prawie okrągłe, bocznie ścieśnione jedynie na trzonie ogonowym. Otwór gębowy mały, końcowy. Łuski małe, 80-90 wzdłuż ciała. Linia boczna jest najczęściej niepełna; przerywana, poczynając od środka ciała ku tyłowi. W płetwach grzbietowej i odbytowej po 10 promieni. Zęby gardłowe dwurzędowe, 2.5-5/4/.2. Ubarwienie ryb, zależnie od miejsca ich występowania jest bardzo zmienne: grzbiet najczęściej zielonoszary; boki jaśniejsze, srebrzyście lśniące, a często również z dużymi poprzecznymi (w formie opasek) ciemnymi plamami i złociście lśniącą podłużną wstęgą; strona brzuszna biaława. W okresie tarła samce są ciemniej ubarwione. Mają czerwony brzuch i jasną plamę na pokrywach skrzelowych. Długość 7-10 cm, maksymalnie 14 cm (samce)
Strzebla przekopowa
Ciało krępe, bardziej wygrzbiecone niż u strzebli potokowej. Końcowe położony, mały otwór gębowy. Łuski małe, 70-80 wzdłuż linii bocznej, która w tylnej części ciała jest kilkakrotnie przerywana. Płetwa grzbietowa ma 10, a odbytowa 9-10 promieni. Zęby gardłowe dwurzędowe, 2.5-5/4/.2. Grzbiet w kolorze od ciemnoszarego do ciemnobrązowego z zielonkawym, metalicznym połyskiem. Boki jaśniejsze, żółtawosrebrzyste, lśniące, z małymi, nieregularnie rozrzuconymi ciemnobrązowymi plamami. Brzuch białawy, w okresie tarła o czerwonawym połysku. Długość 5-9 cm, maksymalnie 12 cm. Samice są nieco większe od samców.
Śliz
Ciało okrągłe, bocznie ścieśnione jedynie w partii trzonu ogonowego. Wąski, dolnie usytuowany otwór gębowy ma na górnej wardze sześć wąsików, cztery z przodu i dwa w kącikach warg. Brak fałdu podbródkowego. Przedni otwór nosowy rurkowaty i długi. Brak kolca ocznego (patrz gatunki z rodzaju Cobitis). Małe, wysoko umieszczone oczy. Przednia część czaszki mocno złączona z jej częścią tylną. Łuski bardzo drobne i cienkie. Brak ich w przedniej części grzbietu i na piersiach. Płetwa grzbietowa z 9-11, a odbytowa z 7-9 promieniami. Płetwa ogonowa zaokrąglona, nieznacznie wcięta lub prosta. Zęby gardłowe jednorzędowe, 8(9,10)-(10,9)8. Ubarwienie grzbietu i boków szare do brązowawego. Strona brzuszna biaława. Na płetwach grzbietowej i ogonowej rzędy ciemnych kropek. Osobniki żyjące w nie zanieczyszczonych wodach często mają na bokach ciała nieregularne, kropkowane wzory. Brak ich u ryb żyjących w brudnych wodach, a także bytujących w większych, głębszych rzekach. Maksymalna długość ciała wynosi 16 cm. Pęcherz pławny wszystkich ryb piskorzowatych odznacza się pewną właściwością; składa się on mianowicie z dwóch, zamkniętych jedna w drugiej, komór, przy czym ta zewnętrzna jest skostniała (u gatunków z rodzaju Noemacheilus).
Wężynka
Długie, cienkie, poza okresem tarła prawie okrągłe w przekroju ciało. Rurkowaty pysk, którego długość odpowiada w przybliżeniu połowie długości głowy, ma na wierzchniej stronie biegnącej od swego końca do podstawy czoła wąską, długą krawędź. Płetwa grzbietowa, z 33-38 promieniami miękkimi, osadzona jest nad 3-5 pierścieniem tylnej i 6-8 pierścieniami ogonowej partii ciała. Brak płetw piersiowych i płetwy ogonowej. Otwór odbytowy umieszczony jest pod przednią częścią płetwy grzbietowej. Zależnie od zamieszkiwanego miejsca ubarwienie ciała jest bardzo zmienne. Grzbiet ciemnozielony, oliwkowy, brązowawy lub czarniawy, z ciemnymi, poprzecznymi pręgami (opaskami). Strona brzuszna biaława, zielonkawa lub żółtawa. W okresie godowym u samic występuje niebieska smuga na pokrywach skrzelowych i przedniej części tułowia oraz żółta na stronie brzusznej. W przeciwieństwie do samic opiekujące się ikrą samce są bardzo niepozornie ubarwione. Maksymalna długość samców wynosi 25 cm, natomiast samic 30 cm. Spokrewnionymi gatunkami są: Neorophis lumbriciformis, charakteryzujący się wygiętym ku górze pyskiem, oraz Neorophis maculatus o regularnym, plamistym wzorze na ciele.