Choroba jest jedną z najczęściej występujących chorób skóry i dotyczy około 2-3% rasy białej. Przyczyny powstania łuszczycy są bardzo złożone, a istotną rolę odgrywa genetyka. Dotyczyć może osób w każdym wieku i występuje u kobiet i mężczyzn. Łuszczycę charakteryzuje nawrotowy charakter.
Łuszczyca – charakterystyka choroby
Łuszczyca może ujawnić się w każdym wieku, jednak szczyt zachorowań zauważa się w okresie dojrzewania oraz okres między 50. a 60. rokiem życia. Jest to choroba zapalna, przewlekła i niezakaźna. Natężenie objawów zależne jest od konkretnego przypadku. Występują pacjenci, u których objawy okresowo się zaostrzają, aby później ulec zmniejszeniu. Łuszczyca występuje u ludności w Europie i USA, a nie dotyczy mieszkańców Afryki, Ameryki Południowej, Dalekiego Wschodu i Eskimosów. Naukowcy wyróżniają 2 typy łuszczycy:
- typ I: choroba rozpoczyna się przed 40. rokiem życia, a najczęściej obejmuje okres między 18 a 22 rokiem życia. Ten typ charakteryzują rzadkie nawroty, ale zmiany skórne są bardzo rozległe. Choroba często występuje u członków rodziny.
- typ II: łuszczyca rozpoczyna się po 40 roku życia. Duży wpływ na pojawienie się tego typu choroby mają czynniki środowiskowe, a zachorowalność członków rodziny jest rzadka.
Przyczyny łuszczycy
Specjaliści podają, że ogromne znaczenie w powstaniu choroby mają czynniki genetyczne. U około 30% pacjentów łuszczyca występowała u innych członków rodziny. Zauważono także większą zachorowalność u bliźniąt jednojajowych i dwujajowych. Ryzyko zachorowania w zdrowej rodzinie wynosi od 1 do 2%, natomiast gdy choruje jedno z rodziców, prawdopodobieństwo wzrasta do 10-20%.
Największe ryzyko zachorowania występuje u osób, których oboje rodziców mają łuszczycę i wynosi ono od 50 do 70%. Przyczynami mogącymi mieć wpływ na rozwój choroby są tzw. czynniki wyzwalające. Zalicza się do nich czynniki fizyczne: iniekcje, rany chirurgiczne, skaleczenia, tatuaże, dermabrazję, szczepienia, oparzenia oraz ukłucia owadów. Wpływ mają także występujące infekcje np. paciorkowce lub przewlekłe choroby grzybicze i bakteryjne.
Kolejne czynniki to okres menopauzy, dojrzewania i ciąży. Styl życia, czyli dieta, papierosy i alkohol także nasilą objawy choroby. Specjaliści zalecają unikać silnego stresu, który osłabia cały organizm. Zauważono, że u osób chorych na HIV i AIDS choroba występuje częściej i ma bardziej intensywny przebieg. Przyjmowanie niektórych leków również może stać się przyczyną pojawienia łuszczycy. Mowa tutaj łownie o środkach przeciwmalarycznych, beta-blokerach, inerferonie, kortykosteroidach, lekach hormonalnych i niektórych antybiotykach. Choroby przewlekłe również mogą doprowadzić do łuszczycy i zalicza się do nich cukrzycę, dnę moczanową i zaburzenia metaboliczne.
Objawy w łuszczycy
Dla tego schorzenia charakterystyczne są płaskowyniosłe grudki w czerwonobrunatnym i czerwonym kolorze. Ich wielkość jest zróżnicowana, a powierzchnia pokryta jest białosrebrzystymi łuskami. Gdy pacjent rozdrapuje zmiany skórne, łuska odpada, a oczom ukazuje się lśniąca powierzchnia. Zmiany skórne mogą obejmować wszystkie partie ciała, jednak najbardziej charakterystyczne obszary to: tułów, ręce i stopy, owłosiona skóra głowy, kolana i łokcie, fałdy skórne i okolica lędźwiowo-krzyżowa.
Zmiany skórne mają symetryczny układ. Łuszczycę charakteryzuje nawrotowy i przewlekły przebieg. Okresy bezobjawowe występują na zmianę z okresami nasilenia objawów. Pierwsze zmiany skórne to przede wszystkim czerwonawe grudki, które przyjmują okrągły lub owalny kształt. Początkowo zmiany nie są zbyt duże i obejmują obszar skóry od kilku milimetrów do 2 centymetrów. Wraz z biegiem czasu zmiany powiększają się do kilku centymetrów. U wielu pacjentów (od 20 do 50%) choroba atakuje również paznokcie, na których pojawiają się drobne punkcikowate wgłębienia. Łuszczyca może zaatakować także stawy, lecz jest to zaawansowana faza choroby.
Objawy łuszczycy wyglądają bardzo nieestetycznie i pacjenci często spotykają się z nieprzyjemnymi reakcjami otoczenia. Warto wspomnieć, że łuszczycą nie można zarazić się przez podanie ręki czy nawet używając tych samych sztućców. W skórze zdrowej osoby proces przemiany komórek (rozwoju, dojrzewania i obumierania) trwa około 26-28 dni. U pacjentów chorych na łuszczycę układ odpornościowy skraca ten okres do 4 dni, czego efektem jest szybkie dojrzewanie komórek. Stare komórki nie zdążyły się jeszcze złuszczyć i wówczas pojawiają się zmiany skórne. Naskórek chorych osób jest znacznie grubszy, a na ciele występuje warstwa martwych komórek w postaci łusek.
Rodzaje łuszczycy
Specjaliści wyróżniają kilka odmian klinicznych choroby:
- łuszczyca drobnogrudkowa: zmiany skórne występują w postaci wykwitów grudkowych o średnicy poniżej 1 cm. Występują one bardzo licznie i są rozsiane symetrycznie. Wykwity skórne charakteryzuje uporczywy świąd.
- łuszczyca zwyczajna dłoni i stóp: zmiany skórne przybierają postać ognisk o czerwonej barwie, które występują głównie na dłoniach i stopach. Okolica zmian skórnych to liczne pęknięcia. Ten rodzaj choroby utrudnia wykonywanie codziennych czynności i jest bardzo odporny na leczenie.
- łuszczyca owłosionej skóry głowy: zmiany skórne widoczne są głównie na skórze głowy. Chorobie towarzyszy intensywny świąd i nasilone złuszczanie.
- łuszczyca plackowata: to najczęstszy rodzaj łuszczycy. Na ciele chorego pojawiają się duże ogniska chorobowe, które osiągają średnicę do kilkunastu centymetrów. Ten rodzaj charakteryzuje przewlekły przebieg z okresami remisji i zaostrzeń.
- łuszczyca odwrócona: zmiany skórne występują głównie w fałdach skórnych, czyli w okolicy narządów płciowych i odbytu. Naskórek nie złuszcza się intensywnie, a w sąsiedztwie zmian dochodzi często do podrażnienia skóry.
- erytrodermia łuszczycowa: charakteryzują ją zaczerwienione i zlewające się zmiany skórne na całym ciele. Występuje wyjątkowo intensywne złuszczanie się naskórka. Chorobie czasem towarzyszy podwyższona temperatura ciała i silny świąd.
- łuszczyca paznokci: u pacjentów z łuszczycą dość często występują też problemy z płytką paznokci. Objawy łuszczycy paznokci to przede wszystkim zagłębienia płytki, bruzdy podłużne i poprzeczne, zgrubienie paznokci, kruchość paznokci, zmiana zabarwienia paznokci.
Leczenie łuszczycy
Diagnostyka choroby to przede wszystkim oględziny zmian skórnych i wywiad z pacjentem. Leczenie łuszczycy obejmuje terapię miejscową polegającą na łagodzeniu zmian skórnych. Niektórzy specjaliści podkreślają leczenie intensywnego stresu i relaksację pacjenta. Pierwszy etap leczenia miejscowego to złuszczanie łusek, które uniemożliwiają działanie terapeutyczne innych leków. W tym celu stosuje się maści złuszczające. Następnie stosuje się różnorodne preparaty, które hamują nadmierny podział komórek i działają przeciwzapalnie. Leczenie ogólne polega na podaniu antybiotyków, retinoidów, a także hydroksymocznika. Kolejną formą leczenia jest fototerapia, która jest najstarszą metodą leczenia.
Mimo wielu lat stosowania nadal znajduje zastosowanie w leczeniu choroby i wykazuje dużą skuteczność. Wykorzystuje się promienie UVA i UVB, które emitowane są przez sztuczne źródło światła. Niektórzy pacjenci, u których łuszczyca ogranicza codzienną aktywność, podlegają hospitalizacji. Dotyczy to pacjentów, u których zmiany skórne obejmują 25% powierzchni ciała. Leczenie łuszczycy jest dość trudne, a co jakiś czas pojawiają się nowe leki, które pomagają walczyć z chorobą. Na terenie UE pojawiła się nowa substancja czynna o nazwie efalizumab. Lek stosowany jest tylko u dorosłych z dość zaawansowaną fazą choroby,a podaje się go podskórnie przez około 12 tygodni. Pacjenci mogą samodzielnie robić sobie zastrzyki, co znacznie ułatwia leczenie.
Profilaktyka łuszczycy i codzienne życie z chorobą
Zapobieganie choroby to codzienne dbanie o skórę i unikanie jej przesuszenia. Lekarze odradzają drapanie zmian skórnych, które wówczas są dodatkowo podrażniane. Objawy łuszczycy nasila mocny stres, dlatego też zaleca się unikać intensywnych emocji. W przypadku silnego stresu lekarze zalecają kontakt z psychologiem. Profilaktyka to także unikanie infekcji skóry, a także przyjmowania niektórych leków nasilających objawy. Odpowiednia codzienna pielęgnacja skóry polega na kąpielach natłuszczających i solankowych. Zaleca się także stosowanie preparatów natłuszczających skórę. Dieta chorych na łuszczycę musi być lekkostrawna i nie zawierać wieprzowiny. Zaleca się unikać tłustych i ciężkostrawnych potraw, a także cukru. Odpowiednio zbilansowana dieta to duża ilość warzyw i owoców zawierających cenne składniki odżywcze.
Codzienne życie osoby z łuszczycą to przede wszystkim rezygnacja z alkoholu, papierosów i innych używek. Skórę należy chronić przed uszkodzeniami i nie używać do mycia gąbek. Ciało po kąpieli należy delikatnie osuszyć ręcznikiem. Stosowanie delikatnych płynów do mycia ciała będzie działało łagodząco na skórę. Należy unikać kosmetyków zawierających alkohol, perfumy i silne środki chemiczne. Lekarze wskazują, że dobroczynny wpływ może mieć umiarkowane korzystanie ze słońca, nie należy jednak przegrzewać ciała. Zaleca się nosić przewiewne i wykonane z delikatnego materiału ubrania, które nie będą podrażniały skóry. Należy unikać wyziębienia organizmu, który może nasilić objawy łuszczycy. Codzienna odpowiednia dieta i styl życia pomogą osłabić objawy choroby i zmniejszyć częstotliwość nawrotów.
