Biografia

Malarz, grafik, dramatopisarz, inscenizator, poeta i pedagog. Ur. 15 stycznia 1869 w Krakowie, zm. 28 listopada 1907 również w Krakowie gdzie spędził prawie całe życie. Pierwszy kontakt ze sztuka miał w podwawelskiej pracowni rzeźbiarskiej ojca - Franciszka Wyspiańskiego, następnie w gimnazjum św. Anny, gdzie zainteresował się antykiem, w końcu w krakowskiej SSP jako uczeń Floriana Cynka i Jana Matejki. Studiował także historię sztuki i literatury na Uniwersytecie Jagiellońskim. Już jako wyróżniający się student pracował z Matejką przy polichromii Kościoła Mariackiego. W 1890 odbył podróż do Włoch, Szwajcarii, Francji, Niemiec oraz Czech. Najbardziej oczarowały go widoki francuskich gotyckich katedr: Rouen, Chartres, Amiens oraz wizyty w niemieckich teatrach. Pod ich wpływem zapragnął stworzyć dzieło "totalne" realizując modernistyczny postulat synkretyzmu sztuk. W 1891-1894 uczył się w Paryżu w Academie Colarossi. Zainteresował się sztuką nabistów, Gauguinem i drzeworytem japońskim. Swoje wrażenia opisywał w listach do przyjaciół m.in. Lucjana Rydla. Po powrocie do Krakowa stworzył autorski plan renowacji Zamku Królewskiego na Wawelu, wykonał witraże i polichromię do kościoła Franciszkanów, projektował meble i wystrój wnętrz, dekoracje i kostiumy teatralne dla krakowskiego Teatru Miejskiego. W 1897 był jednym z członków założycieli Towarzystwa Artystów Polskich "Sztuka". W 1898 wystawił swoją pierwszą sztukę "Warszawianka". W latach 1898 - 1899 był kierownikiem artystycznym czasopisma "Życie". Od 1902 był profesorem na krakowskiej ASP.Był najwybitniejszym przedstawicielem kultury polskiej przełomu XIX i XX wieku. Przyjaźnił się z Przybyszewskim. Fascynował go zachodnioeuropejski symbolizm. Jako poeta i dramatopisarz kontynuował tradycje romantyczne. W jego dziełach literackich splatają się motywy czerpane z dziejów narodowych, mitologii i podkrakowskiego folkloru. Dramat "Wesele" stanowi przenikliwą ilustrację postaw krakowskiej inteligencji przełomu wieków. W dziedzinie plastyki oprócz wspomnianych już realizacji uprawiał malarstwo sztalugowe. Najczęściej posługiwał się pastelami. Do najbardziej typowych prac należą portrety, ujmujące empatycznym podejściem do modela, umiejętnością uchwycenia jego chwilowego nastroju, wyrafinowaniem kolorystyki i subtelną, lekko wijącą się linią. Do wyjątkowych należą wizerunki dzieci, w tym jeg własnych, prace poświęcone macierzyństwu i wizerunki jego żony Teodory ze Spytków. Wykonał wiele autoportretów i portretów przyjaciół z krakowskiego środowiska artystycznego. Innym ważnym tematem były widoki Krakowa. Jego styl łączył silne tendencje ekspresyjne z secesyjna formą, w której wielka rolę odgrywa kaligraficzna linia i warstwa symboliczna. Bibliografia: Wielka encyklopedia malarstwa polskiego, Wydawnictwo Kluszczyński, Kraków 2011
Stanisław Wyspiański