Na brzegach naszych wód można spotkać muszle wielu mięczaków. Najbardziej przykuwają leżące na brzegach te największe, na ogół podobne do siebie. Zapewne wielu czytelników przy okazji obserwowania tych pozostałości po małżach zetknęło się z pojęciem szczeżuja lub skójka. Obydwa odnoszą się do największych w naszych wodach małży.
Szczeżuje (Anodonta) i skójki (Unio) to dwa rodzaje małży z rodziny skójkowatych (Unionidae). W Polsce występuje kilka gatunków z tej rodziny, w tym obcego pochodzenia szczeżuja chińska, obecnie największy bezkręgowiec naszych wód, którego długość muszli może dochodzić do 25cm. Ponadto, gigantem jest też szczeżuja wielka (ta już jest rodzima). Pozostałe skójki i szczeżuje, choć spore, są wyraźnie mniejsze od wymienionych gatunków. Jeden gatunek skójki – skójka perłorodna w Polsce najpewniej wymarł.
Wszystkie gatunki skójkowatych są na etapie larwy organizmami pasożytniczymi. Larwy odżywiają się krwią ryb przyczepione do ich płetw i skrzeli.
O szczegółach i rozróżnianiu krajowych gatunków małży skójkowatych postaram się jeszcze kiedyś napisać.
Warto jednak wcześniej wiedzieć czym różnią się skójki od szczeżuj.
To co zwraca uwagę to grubość muszli. Muszle szczeżuj są zwykle stosunkowo cienkie, co więcej, mogą samoczynnie pękać przy wysychaniu. Muszle skójek są na ogół grube, solidne i nie pękają samoczynnie po całkowitym wyschnięciu. Grubość muszli dobrze oddaje nazwa jednego z przedstawicieli tego rodzaju – skójka gruboskorupowa – gatunku uznawanego za zagrożony.
Grubość, kształt i wielkość muszli małży mogą się jednak znacznie różnić w zależności od warunków siedliskowych np. ilości minerałów rozpuszczonych w wodzie i zawartych w pokarmie, ilości pokarmu, hydromorfologii cieków, rodzaju podłoża itp.
Dobrą cechą rozróżniającą obydwa rodzaje jest wnętrze muszli. Połówki muszli szczeżuj są gładkie, w przybliżeniu na całej długości brzegów niczym szczególnym się nie wyróżniają. Natomiast muszle skójek posiadają w pobliżu wierzchołka muszli liczne wyrostki i listwy, będące elementami zamka – systemu zwierania muszli u małży. Tych nie ma u szczeżuj (albo są minimalnie wykształcone).
Co ciekawe, u wielu gatunków z tej rodziny można znaleźć perłopodobne nacieki na warstwie perłowej.
Polecam przyglądanie się znalezionym na brzegach rzek i zbiorników muszlom. Bardzo szybko można sobie przyswoić opisane wyżej różnice.
Małe rzeki 