Gałęziak (ssaki)

Gałęziak
	Tylomys
	Peters, 1866
	; Przedstawiciel rodzaju – gałęziak panamski (T. panamensis) na ilustracji z 1882 roku
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Rząd	gryzonie
Podrząd	Supramyomorpha
Infrarząd	myszokształtne
Nadrodzina	myszowe
Rodzina	chomikowate
Podrodzina	gałęziaki
Rodzaj	gałęziak
	Typ nomenklatoryczny
	Hesperomys nudicaudus W. Peters, 1866
Synonimy
	Neomys J.E. Gray, 1873; Tylomis: Villa, 1941;
	Neomys J.E. Gray, 1873; Tylomis: Villa, 1941;
Gatunki
	7 gatunków – zobacz opis w tekście
	7 gatunków – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Gałęziak^[4] (Tylomys) – rodzaj ssaków z podrodziny gałęziaków (Tylomyinae) w obrębie rodziny chomikowatych (Cricetidae).

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Meksyku, Belize, Gwatemali, Salwadorze, Hondurasie, Nikaragui, Kostaryce, Panamie, Kolumbii i Ekwadorze^[5]^[6]^[7].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała (bez ogona) 155–290 mm, długość ogona 150–320 mm; masa ciała 182–362 g^[6]^[8].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj (w randze podrodzaju w obrębie Hesperomys^[c]) zdefiniował w 1866 roku niemiecki zoolog Wilhelm Peters na łamach Monatsberichte der Königlichen Preussische Akademie des Wissenschaften zu Berlin^[1]. Na gatunek typowy Peters wyznaczył gałęziaka nagoogonowego (T. nudicaudus).

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

Tylomys (Tylomis): gr. τυλος tulos ‘guz, modzel’; μυς mus, μυος muos ‘mysz’^[9].
Neomys: gr. νεος neos ‘nowy’; μυς mus, μυος muos ‘mysz’^[10]. Gatunek typowy: Neomys panamensis J.E. Gray, 1873.

Podział systematyczny[edytuj | edytuj kod]

Do rodzaju należą następujące gatunki^[11]^[8]^[5]^[4]:

Tylomys nudicaudus (W. Peters, 1866) – gałęziak nagoogonowy
Tylomys bullaris Merriam, 1901 – gałęziak napuszony
Tylomys tumbalensis Merriam, 1901 – gałęziak dżunglowy
Tylomys watsoni O. Thomas, 1899 – gałęziak stokowy
Tylomys fulviventer Anthony, 1916 – gałęziak płowobrzuchy
Tylomys panamensis (J.E. Gray, 1873) – gałęziak panamski
Tylomys mirae O. Thomas, 1899 – gałęziak magdaleński

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

↑ Młodszy homonim Neomys Kaup, 1829 (Soricidae).
↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Tylomys W. Peters, 1866.
↑ Obecnie synonim Calomys.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b W. Peters. Mittheilung über neue oder ungenügend bekannte Flederthiere (Vampyrops, Uroderma, Chiroderma, Ametrida, Tylostoma, Vespertilio, Vesperugo) und Nager (Tylomys, Lasiomys). „Monatsberichte der Königlichen Preussische Akademie des Wissenschaften zu Berlin”. Aus dem Jahre 1866, s. 404, 1867. (niem.).
↑ J.E. Gray. Notes on the rats; with the description of some new species from Panama and the Aru Islands. „The Annals and Magazine of Natural History”. Fourth series. 12 (71), s. 416, 1873. (ang.).
↑ B. Villa R.. Una nueva rata de campo (Tylomys gymnurus sp. nov.). „Anales del Instituto de Biología”. Serie Zoología. 12, s. 763, 1941. (hiszp.).
↑ ^a ^b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 257. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 438. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ ^a ^b U. Pardiñas, P. Myers, L. León-Paniagua, N.O. Garza, J. Cook, B. Kryštufek, R. Haslauer, R. Bradley, G. Shenbrot & J. Patton. Opisy gatunków Cricetidae: U. Pardiñas, D. Ruelas, J. Brito, L. Bradley, R. Bradley, N.O. Garza, B. Kryštufek, J. Cook, E.C. Soto, J. Salazar-Bravo, G. Shenbrot, E. Chiquito, A. Percequillo, J. Prado, R. Haslauer, J. Patton & L. León-Paniagua: Family Cricetidae (True Hamsters, Voles, Lemmings and New World Rats and Mice). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 533–535. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Tylomys. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-12-03].
↑ ^a ^b Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 280. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ Palmer 1904 ↓, s. 698.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 454.
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-10-08]. (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).

[2] Młodszy homonim Neomys Kaup, 1829 (Soricidae).

[4] Niepoprawna późniejsza pisownia Tylomys W. Peters, 1866.

[11] Obecnie synonim Calomys.

[Peters-1] W. Peters. Mittheilung über neue oder ungenügend bekannte Flederthiere (Vampyrops, Uroderma, Chiroderma, Ametrida, Tylostoma, Vespertilio, Vesperugo) und Nager (Tylomys, Lasiomys). „Monatsberichte der Königlichen Preussische Akademie des Wissenschaften zu Berlin”. Aus dem Jahre 1866, s. 404, 1867. (niem.).

[gray-3] J.E. Gray. Notes on the rats; with the description of some new species from Panama and the Aru Islands. „The Annals and Magazine of Natural History”. Fourth series. 12 (71), s. 416, 1873. (ang.).

[vil-5] B. Villa R.. Una nueva rata de campo (Tylomys gymnurus sp. nov.). „Anales del Instituto de Biología”. Serie Zoología. 12, s. 763, 1941. (hiszp.).

[Cichocki&inni-6] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 257. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-7] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 438. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Pardiñas&inni-8] U. Pardiñas, P. Myers, L. León-Paniagua, N.O. Garza, J. Cook, B. Kryštufek, R. Haslauer, R. Bradley, G. Shenbrot & J. Patton. Opisy gatunków Cricetidae: U. Pardiñas, D. Ruelas, J. Brito, L. Bradley, R. Bradley, N.O. Garza, B. Kryštufek, J. Cook, E.C. Soto, J. Salazar-Bravo, G. Shenbrot, E. Chiquito, A. Percequillo, J. Prado, R. Haslauer, J. Patton & L. León-Paniagua: Family Cricetidae (True Hamsters, Voles, Lemmings and New World Rats and Mice). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 533–535. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).

[Wilson&Reeder-9] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Tylomys. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-12-03].

[amw-10] Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 280. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[CITEREFPalmer1904[http://books.google.com/books?id=ApMeAQAAIAAJ&pg=PA698_698]-12] Palmer 1904 ↓, s. 698.

[CITEREFPalmer1904[http://books.google.com/books?id=ApMeAQAAIAAJ&pg=PA454_454]-13] Palmer 1904 ↓, s. 454.

[mdd-14] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-10-08]. (ang.).

[1]

[a]

[2]

[b]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[c]

[9]

[10]

[11]