Ciemiernik — odmiany, sadzenie, pielęgnacja, przycinanie, rozmnażanie. Jak dbać o ciemiernik zimą?

Zima to wyjątkowo trudny okres dla większości roślin ogrodowych. Skrajnie niskie temperatury, opady śniegu i mała ilość słońca nie stwarzają korzystnych warunków uprawy, to też zdecydowana większość roślin wegetuje w okresie zimowym, czekając na ciepłą wiosnę. Od tej reguły jest jednak pewien wyjątek. Ciemiernik – bo to o nim mowa – jest wdzięczną i wysoko odporną rośliną, która może zakwitnąć w ogrodzie już w lutym, kiedy jeszcze nie myślimy o kwiatach. Jakie gatunki i odmiany są uprawiane w polskich ogrodach? Tego i wiele więcej dowiesz się z artykułu.

Ciemierniki – gatunki

Zacznijmy od popularnych gatunków ciemiernika. Warto je poznać, ponieważ poszczególne odmiany i gatunki różnią się np. wysokością, co ma znaczenie, kiedy chcemy posadzić je np. w ogrodzie skalnym. 

Gatunki ciemiernika:

• Ciemiernik biały (Helleborus niger) zwany Różą Bożego Narodzenia, to najczęściej uprawiany w Polsce gatunek. W naszych warunkach kwitnie od lutego do maja, natomiast w południowo-zachodnim klimacie, gdzie zimy nie są aż tak dotkliwe, może zakwitnąć nawet w grudniu! Ciekawostką jest jego niespójna nazwa — słowo “niger” mylnie sugerujące białe kwiaty w gruncie rzeczy odnosi się do czarnych korzeni rośliny.
• Ciemiernik ogrodowy (Helleborus x hybridus) jest wyjątkowo dekoracyjnym gatunkiem. Powstał w wyniku krzyżowania kilku dzikich gatunków. Ma duże kwiaty o barwie białej, żółtej, purpurowej, różowej i bordowej. Niektóre odmiany są nakrapiane, niektóre zawierają mieszanki różnych barw.
• Ciemiernik cuchnący (Helleborus foetidus) swą wdzięczną nazwę zawdzięcza ostremu zapachowi wydzielanemu przez uschnięte kłącza. Nie dość, że jest zimozielony, to poza okresem kwitnienia również wygląda naprawdę imponująco, stanowi ozdobę ogrodu aż do czasu dojrzewania nasion (połowa lata). Naturalnie występuje w Europie Zachodniej i Południowej. Ma urocze, zielone, dzwonkowate kwiaty z czerwonym obrzeżem. Rośnie nawet do 50 cm, a jego okres kwitnienia trwa od lutego do kwietnia.
• Ciemiernik wschodni (Helleborus orientalis) to również wczesny gatunek. Kwitnie od marca do maja. W ogrodach można go spotkać najczęściej w Zachodniej Europie, jednak powoli przybywa go w Polsce.
• Ciemiernik korsykański (Helleborus argutifolius) to gatunek, który niestety nie jest w pełni mrozoodporny, może więc przysporzyć ogrodnikom zmartwień w przypadku pojawienia się ostrej zimy. Okres kwitnienia tego gatunku rozpoczyna się już w styczniu, a kończy się w kwietniu.
• Ciemiernik zielony (Helleborus viridis) to gatunek, który można spotkać dziko rosnący w Polskich Sudetach.
• Ciemiernik czerwonawy (Helleborus purpurascens) naturalnie rośnie w Bieszczadach. Razem z ciemiernikiem zielonym znajduje się w Polsce pod ścisłą ochroną.

Ciemiernik – wymagania i stanowisko

Ta wyjątkowo wdzięczna roślina nie jest bardzo wymagająca w uprawie, jednak warto pamiętać o kilku rzeczach, które sprzyjają jej pielęgnacji.

Przede wszystkim stanowisko: musi być cieniste lub ewentualnie półcieniste. Ciemiernik nie lubi dużej ekspozycji na słońce, warto więc zadbać, żeby był przed nim dostatecznie osłonięty. Dobrze odnajdzie się w cieniu drzew, w zacienionych rabatach.

Ciemiernik nie przepada też za wiatrem, dlatego można go delikatnie osłonić, dbając o to, aby nie był za bardzo przewiany. Podłoże najlepsze będzie mocno przepuszczalne, żyzne, głęboko uprawiane, z dużą zawartością wapnia.

Ciemiernik – sadzenie

Jak przystało na łatwą w uprawie bylinę, również w temacie sadzenia ciemiernik nie jest wymagający i kapryśny. Można go sadzić cały rok, pod warunkiem, że ziemia nie jest zbyt zmarznięta. Ważne jednak, aby wybrać stanowisko rozsądnie, bowiem ciemiernik nie lubi być przesadzany. Jego system korzeniowy jest bardzo wrażliwy, jakiekolwiek próby ingerencji mogą mocno uszkodzić roślinę.

Jak dbać o ciemierniki?

Ta mało wymagająca, długowieczna roślina może rosnąć w jednym miejscu nawet 10 lat, warto więc zadbać o nią, aby była z nami jak najdłużej.

Nawożenie ciemiernika

Ciemiernik wprost uwielbia być nawożony! Nie jest to jednak konieczne do jego uprawy, bowiem przy zachowaniu odpowiednich warunków odwdzięczy się zdrowymi liśćmi i pięknymi kwiatami również bez tego. Warto jednak dwa razy w roku wspomóc go uniwersalnym nawozem mineralnym, mączką kostną lub dobrze przekompostowanym obornikiem. Pierwszą dawkę należy podać wczesną wiosną po okresie kwitnienia, drugą natomiast już pod koniec lata, kiedy na łodygach pojawią się pierwsze pączki jesiennych kwiatów.

Obornik koński w płynie 1 l - Target

Zobacz w sklepie

Podlewanie ciemiernika

Jak wspomnieliśmy wyżej, ciemiernik najlepiej odnajdzie się w miejscu zacienionym. To pomoże zachować odpowiednią wilgotność gleby, która nie będzie stale narażona na przesuszenie. Młode okazy tejże rośliny potrzebują być stale podlewane, natomiast starsze okazy bez problemu wytrzymają bez podlewania przez większość roku. Wyjątkiem będzie okres suszy — wtedy warto je dodatkowo nawadniać.

Do podlewania, zraszania i nawożenia ciemiernika można wykorzystać opryskiwacz ręczny. Dobrze sprawdzi się tu opryskiwacz Cellfast o pojemności 1,5 l, który ma regulowaną dyszę i wygodnie można dopasowywać strumień wody/płynu.

Rozmnażanie ciemiernika

Istnieją dwa sposoby rozmnażania ciemiernika. Należy jednak pamiętać, że chcąc utrzymać cechy konkretnej rośliny, należy wybrać rozmnażanie przez podział. Z powodzeniem rozmnażać z nasion można natomiast gatunki.

• Rozmnażanie z nasion to najprostszy sposób na otrzymanie nowych roślin. W okresie od maja do czerwca należy zebrać nasiona, następnie niezwłocznie po zbiorze wysiać je do doniczek lub bezpośrednio do gruntu. Jeśli wybierzemy opcję z doniczką, warto, aby była zagłębiona w gruncie. Siewki ciemiernika pojawią się dopiero w następnym roku na wiosnę. Kwiatów można się spodziewać po 3-4 latach.
• Rozmnażanie przez podział. Do tego sposobu rozmnażania najlepiej wybrać okres po kwitnieniu (maj) lub wtedy, kiedy młode liście będą już wystarczająco duże i silne (sierpień-wrzesień). Warto znaleźć najmocniej rozrośnięte kępy. Po podzieleniu każda część powinna mieć co najmniej 3 pączki i kilka liści. Tak rozdzielone sadzonki najpierw warto wsadzić do donicy, następnie dopiero w następnym roku przenieść do gruntu, na docelowe miejsce. Przy zachowaniu odpowiednich warunków (warto pamiętać, że młode rośliny potrzebują wyjątkowo dużej wilgoci, są wrażliwe na suszę) młode ciemierniki powinny zakwitnąć już najbliższej zimy.

Przycinanie ciemiernika

Nie jest konieczne regularne przycinanie ciemiernika, jednak warto pamiętać, że ten zabieg uchroni roślinę przed niebezpiecznymi chorobami grzybowymi. Warto więc wiosną, po okresie kwitnienia, przyciąć zbrązowiałe i zniszczone liście za pomocą sekatora.

Sekator

Zobacz w sklepie

Przesadzanie ciemiernika

To niestety czynność, której nie polecamy się podejmować, zwłaszcza niedoświadczonym ogrodnikom. Ciemiernik, z uwagi na bardzo delikatną bryłę korzeniową wyjątkowo źle znosi przesadzanie. Przed wsadzeniem go do gruntu należy dobrze przemyśleć miejsce docelowe, w którym zagości na stałe. Jeśli jednak okoliczności zmuszają nas do zmiany miejsca rośliny, należy wykopać ją z dużym zapasem ziemi, starając się, nie poruszyć przy tym bryły korzeniowej. Koniecznie zróbmy to w rękawicach ogrodowych (zobacz: czerwone rękawice Anemone z mikrofibry). Najlepszy optymalny czas na przesadzenie ciemiernika to okres po kwitnieniu. Warto wykonać tę czynność po podlaniu, wtedy ziemia nie osypie się z bryły korzeniowej i zabezpieczy ją przed uszkodzeniem.

Szukając nowego miejsca dla ciemiernika, warto wybrać stanowisko zacienione. Należy je też odpowiednio wcześniej przygotować, przekopując dokładnie glebę. Po tym zabiegu dobrze będzie dodać glinę i wapń, a następnie wzbogacić kompostem lub dobrze rozłożonym obornikiem, np. Humistar poprawiający żyzność gleby AGRECOL.

Ciemiernik po przekwitnięciu

Pod koniec okresu kwitnienia należy pamiętać, aby regularnie usuwać przekwitłe kwiaty. W przypadku ciemiernika cuchnącego, po przekwitnięciu należy usunąć całe łodygi. Późną zimą warto usuwać wszystkie obumarłe i więdnące liście tak, aby zrobić miejsce i zdrowe warunki do kwitnienia nowym pąkom.

Ciemiernik zimą

Ciemiernik chętnie pokazuje swoje wdzięki zimą, wiadomo więc, że ta pora roku nie jest mu straszna. Ta mrozoodporna bylina bez problemu przetrwa zimę w gruncie. Należy jednak stworzyć jej ku temu odpowiednie warunki, bowiem pogoda zimą bywa bardzo kapryśna. Bezśnieżna zima z bardzo niskimi temperaturami nie posłuży zwłaszcza młodym okazom, dlatego przewidując niesprzyjające warunki, warto zabezpieczyć ciemiernik warstwą kory oraz gałęziami z iglaków.

Podsumowanie

Spośród setek najczęściej wybieranych do polskich ogrodów roślin ozdobnych ciemiernik wprawdzie nie wybija się najbardziej okazałymi, oryginalnymi czy też różnorodnymi kwiatami, jednak w pełni zasługuje na poświęcenie mu uwagi i serca. Jest bowiem piękny w swojej prostocie i wdzięczny w uprawie.

Nietypowy, zimowy okres kwitnienia pozwala na rozświetlenie ogrodu zmęczonego jeszcze zimą, a przystępna cena sadzonek jeszcze bardziej zachęca do zaproszenia go do ogrodu na stałe. 

PS Ciemiernik doskonale nadaje się jako roślina na skarpę. Sprawdź, co jeszcze można tam posadzić: Co posadzić w ogrodzie na skarpie?

	Dorota Kowalska
	Autorka artykułu
	Doświadczony ogrodnik, który nie tylko może pochwalić się ukończonymi studiami na Uniwersytecie Przyrodniczym we Wrocławiu, ale też licznymi realizacjami dla przyjaciół i rodziny. Zajmuje się roślinami ozdobnymi, które namiętnie produkuje, uprawia, rozsadza i pielęgnuje. Z prostego kwiatu jest w stanie wyczarować zachwycającą kompozycję, a pod jej opieką nawet najbardziej marne przypadki odzyskują pełnię swojego piękna.