Zjawisko tęczy doczekało się wielu legend i historii opartych na tradycji i przekonaniach. Niektórzy wierzą, że na jej końcu znajduje się garnek pełen złota, przez co wielu usilnie próbuje dotrzeć do tego miejsca. Jedno jest jednak pewne - to niezwykle piękne i niecodzienne zjawisko.
Tęcza - definicja
Tęcza jest zjawiskiem optycznym i meteorologicznym, przyjmującym charakterystyczną formę wielobarwnego łuku. Najczęściej widoczna jest tzw. tęcza główna, jednak często wraz z nią pojawiają się tęcze wtórne, czyli mniej intensywne łuki o barwach w odwrotnej kolejności. Zazwyczaj tworzy ją siedem barw: czerwona, pomarańczowa, żółta, zielona, niebieska, indygo i fioletowa.
Pierwszym, który podjął się wyjaśnienia zjawiska tęczy był Arystoteles. Przypisuje mu się naukowe opisanie jej powstawania, choć nie wskazał, skąd biorą się charakterystyczne kolory. W kolejnych latach liczni badacze próbowali jak najbardziej szczegółowo wyjaśnić to piękne dla oka zjawisko, a nowe prace naukowe w tym temacie pojawiają się do dziś.
Jak powstaje tęcza?
Charakterystyczny dla tęczy wielobarwny łuk powstaje na skutek rozszczepienia promieniowania słonecznego. Po odbiciu się od licznych kropli wody w kształcie zbliżonym do kulistego (np. deszczu czy mgły), dochodzi do zjawiska dyspersji, której skutkiem jest załamywanie się pod różnymi kątami wiązek światła o różnych barwach.
Promieniowanie słoneczne to rodzaj światła widzialnego, które jest postrzegane w różnych barwach (w zależności od długości fali). W przypadku tęczy, światło przebijające się przez kropelki deszczu doprowadza do rozpraszania się światła białego na składowe o różnych barwach i długościach fal. W efekcie ludzkie oko postrzega to jako wielobarwny łuk.
Tęcza jako zjawisko atmosferyczne
Aby mogło dojść do powstania wyraźnej tęczy, jednocześnie musi dojść do oświetlenia kropel deszczu przez równolegle przyległą do nich wiązkę światła słonecznego, a przy tym nie może pojawić się rozproszone oświetlenie. W praktyce najbardziej widowiskowe przykłady zjawiska można zaobserwować w przypadku ciemnego tła tęczy, intensywnych opadów deszczu i jasnego światła.
Często tęczę można zaobserwować w pobliżu wodospadów lub przy fontannach, wokół których unosi się mnóstwo kropel wody. Na niebie z kolei najczęściej pojawia się podczas słonecznej pogody przerwanej przez okresowe opady deszczu lub przy okazji krótkotrwałej mżawki.
Tęcza a halo
Podobnym zjawiskiem generującym piękne kolory na niebie jest efekt halo, którego jednak nie powinno się mylić z tęczą. Przyjmuje on formę białego lub wielobarwnego pierścienia, który otacza tarczę Słońca lub Księżyca. Pojawia się zawsze w ciągu słonecznego dnia i występowania pierzastych chmur na niebie.
W odróżnieniu od tęczy, efekt halo nie powstaje przy udziale kropel wody. W jego przypadku kluczowe są kryształki lodu, od których odbija i załamuje się światło. W efekcie dochodzi do powstania złudzenia pierścienia, który sprawia wrażenie idealnego, kulistego kształtu.
Zobacz też: Efekt halo - co to jest i jak powstaje?
