Wiemy, że żywność wysokoprzetworzona i instant jest niezdrowa, ale owoce i warzywa? Przecież zawsze wybieramy te najlepsze i idealne jabłka, soczyste pomidory, bez plamek i niedoskonałości. Kupujemy oczami, dlatego producenci „zadbali” o walory estetyczne warzyw i owoców – niestety z wykorzystaniem chemii. Owoce i warzywa kojarzą się nam z samym zdrowiem – są źródłem witamin i składników mineralnych. Ale współcześnie zawierają znaczne ilości niezdrowych pestycydów. Co zatem zrobić, aby z nich nie rezygnować?

Czym są pestycydy

W dużym skrócie – pestycydy to zarówno sztuczne, jak i naturalne substancje, które mają za zadanie zwiększenie ilości plonów poprzez zwalczanie organizmów szkodliwych lub niepożądanych dla roślin (grzybów, owadów, bakterii, chwastów, wirusów, larw, roztoczy, ślimaków czy gryzoni). Mają pomóc w zapewnieniu idealnego wyglądu warzyw i owoców, ale również zapewnić obfite zbiory, które zapewnią owocom i warzywom niższą cenę. Pestycydy mają również zastosowanie w poprodukcyjnej gospodarce żywnością tj. zabezpieczają plony przed szkodnikami w czasie przechowywania i transportu. Wygląda na to, że rynkową konkurencyjność producenci warzyw i owoców zawdzięczają w bardzo dużej mierze pestycydom – i często po nie sięgają. Ujemnym skutkiem takiego ich masowego zastosowania, poza wpływem na zdrowie, jest uodpornienie się zwalczanych organizmów na trucizny i potrzeba ciągłej modyfikacji składów pestycydów, a w tym wzmacniania ich działania. To błędne koło wymuszone przez oczekiwania klienta i rynek, w którym wszystko musi się opłacać. Ponadto opryski wpływają również na zanieczyszczenia gleb, zbiorników wodnych i środowiska.

Złoty środek

Dopuszczalny poziom pozostałości środków ochrony roślin w warzywach i owocach jest określany przez prawo. Ma on zagwarantować konsumentom bezpieczeństwo spożywanych produktów. Na całym świecie temat utrzymywania się pestycydów w produktach rolnych jest badany przez różne organizacje. Badane są gleby, na których rosną owoce oraz plony po poddaniu obróbce np. mechanicznej, termicznej, wodnej. Rezultaty są odmienne – dla niektórych warzyw i owoców obróbka cieplna jest najskuteczniejsza, gdyż w największym stopniu eliminuje ilość pozostałości pestycydów. Niestety przy niektórych rodzajach pestycydów obróbka termiczna zwiększa ich poziom. Pokazały to m.in. badania przedstawione w pracy doktorskiej wykonane w Laboratorium Badania Pozostałości Środków Ochrony Roślin Instytutu Ochrony Roślin – Państwowego Instytutu Badawczego z siedzibą w Białymstoku, w której autorka Magdalena Jankowska tłumaczy takie zjawisko rozpuszczalnością w wodzie, bardzo wysoką temperaturą wrzenia i słabą lotnością substancji. Nie istnieje złoty środek usuwania pozostałości po pestycydach, który tak samo skutecznie usuwałby je z różnych owoców poddanych przecież działaniu odmiennych zestawów pestycydów.

Tymczasem dr Philip Landrigan z The American Academy of Pediatrics twierdzi – Nawet niski poziom narażenia na pestycydy może być szkodliwy dla niemowląt i dzieci, dlatego jeśli to możliwe, rodzice i opiekunowie powinni podjąć kroki w celu zmniejszenia narażenia dzieci na pestycydy, jednocześnie karmiąc je dietami bogatymi w zdrowe owoce i warzywa.

Czy wystarczy mycie pod bieżącą wodą?

Niestety nie w każdym przypadku. Znaczna część pestycydów i środków chemicznych nie rozpuszcza się w wodzie, a więc zwykłe opłukanie niewiele pomoże, a może przyspieszyć namnażanie i roznoszenie zarazków. Część z powszechnie używanych pestycydów jest oleistych z bardzo prostej przyczyny: ekonomii, aby po opryskach pestycydów nie zmył deszcz. Jeśli to możliwe, obierajmy warzywa i owoce, usuwajmy zewnętrzne liście. Bywają związki, których nie eliminuje nawet obróbka termiczna. Tak zdarza się w przypadku miękkich owoców i warzyw, do których pestycydy wnikają głęboko, w miąższ jak w gąbkę. Takie przypadki zależne są od częstotliwości, rodzaju czy składu oprysków. 

Co warto jeść

Wszyscy lubimy truskawki. Lubi je również m.in. szara pleśń, która w ciągu doby potrafi zrujnować uprawę. W krótkim sezonie na truskawki, aby zwiększyć zyski, duża część producentów stawia na pestycydy. Być może dlatego truskawki otwierają niechlubną listę Environmental Working Grup (EWG) tj. amerykańskiej organizacji non-profit, która corocznie od 2004 r. bada owoce i warzywa oraz środowisko ich wzrostu. Konsumencki przewodnik szereguje skażenie pestycydami 47 popularnych owoców i warzyw. Do stworzenia raportu 38 800 tysięcy próbek testowanych było na obecność pestycydów po przygotowaniu owoców do spożycia. Oznacza to, że produkty były dokładnie myte, a w stosownych przypadkach obierane. Po tych przygotowaniach pozostałości pestycydów nadal były wykrywane na wielu owocach i warzywach. Na czarnej liście EWG z 2018 r. zawierającej warzywa i owoce dostępne na rynku amerykańskim znalazły się m.in. truskawki, szpinak, nektarynki, jabłka, winogrona, brzoskwinie, wiśnie, gruszki, pomidory, seler, ziemniaki, słodka papryka czy ostre papryczki.

Jest i biała lista przygotowana przez amerykańską EWG. Zestawienie przedstawia owoce i warzywa najmniej skażone pestycydami. Smacznego!

1. Awokado
2. Kukurydza 
3. Ananas
4. Kapusta
5. Cebula
6. Słodki zielony groszek
7. Papaja
8. Szparagi
9. Mango
10. Bakłażan
11. Melon miodowy
12. Kiwi
13. Kantalupa (odmiana melona)
14. Kalafior
15. Brokuły

Pewne jest, że owoce i warzywa należy myć przed spożyciem, czyszcząc je z resztek gleby i kurzu, mikrobów, pestycydów. Myć powinniśmy również produkty, które będziemy obierać ze skórki oraz usuwać zewnętrzne i uszkodzone warstwy liści.

Coraz częściej możemy spotkać się preparatami do mycia warzyw i owoców, ale na ich zawartość składa się niewiele więcej niż składniki, które mamy w domu – np. soda, ocet, kwasek cytrynowy. To doskonały sposób, aby zwiększyć bezpieczeństwo spożywania owoców i warzyw zwłaszcza przez dzieci, które są szczególnie narażone na skutki oddziaływania pestycydów.

Co możemy zrobić, aby jeść zdrowe owoce i warzywa

Znalezienie złotego środka jest trudne. Z jednej strony dzięki używaniu pestycydów owoce i warzywa są wolne m.in. od pleśni i grzybów, które mogą być niebezpieczne dla naszego zdrowia. Z drugiej strony duże ilości chemii w produktach również negatywnie wpływają na organizm. Należy podchodzić do tematu rozsądnie i wystrzegać się popadania w którąkolwiek ze skrajności. Owoce i warzywa to nieocenione źródło wartości odżywczych, które powinniśmy codziennie dostarczać sobie i dzieciom. Pamiętajmy też, że nabywcy, tacy jak my, mają wpływ na rynek, generują popyt. Kupowanie idealnych warzyw i owoców jest przyzwoleniem na stosowanie pestycydów. Zdrowe owoce i warzywa są niekoniecznie piękne, ale za to bezpieczne. Wątpmy. Widząc pięknie rumiane jabłko z etykietą „eko” lub „bio” – poddajmy to pod refleksję. Udanych wyborów i smacznego!



Źródła:

• https://www.ewg.org/enviroblog/2008/01/ask-ewg-how-should-i-wash-my-fruits-and-veggies
• https://www.ewg.org/foodnews/clean-fifteen.php
• https://www.ewg.org/enviroblog/2016/05/five-essential-facts-about-pesticides-fruits-and-vegetables
• https://www.ewg.org/foodnews/dirty-dozen.php
• https://stressfree.pl/pestycydy-trucizna-ktora-jemy-co-dzien/
• https://portal.abczdrowie.pl/czy-wiesz-jak-prawidlowo-myc-owoce-i-warzywa
• https://www.ior.poznan.pl/plik,2398,recenzja-2-pdf.pdf