Ropucha paskówka (Epidalea calamita)

Gromada: płazy

Rząd: płazy bezogonowe

Rodzina: ropuchowate (Bufonidae)

Wszyscy znają ropuchę szarą. Mało kto jednak wie, że oprócz niej mamy w Polsce jeszcze dwa inne gatunki ropuch. Najrzadziej widuje się ropuchę paskówkę, ponieważ prowadzi bardzo skryty tryb życia i rzadko się pokazuje w ciągu dnia. Mimo to warto się za nią rozejrzeć i bliżej ją poznać, ponieważ to naprawdę bardzo ciekawy płaz.

Wygląd

Ropucha paskówka jest najmniejszą ropuchą w naszym kraju. Długość jej ciała waha się gdzieś w okolicach 4-7 cm, przy czym samce są wyraźnie mniejsze od samic. Pod względem wyglądu paskówka przypomina trochę ropuchę zieloną i na pierwszy rzut oka można je ze sobą pomylić. Ropuchę paskówkę można jednak łatwo rozpoznać, dzięki jasnemu paskowi, który ciągnie się wzdłuż jej kręgosłupa. Zwykle jest on obecny w formie linii ciągłej, ale czaszami zdarzają się osobniki, u których jest nieregularny lub przerywany.

Skóra paskówki jest jak na ropuchy stosunkowo gładka i nie ma na niej zbyt wielu dużych brodawek. Nie brakuje za to licznych, zielonkawych plamek, które są obecne na całym jej grzbiecie, choć są one znacznie słabiej zarysowane, niż u ropuchy zielonej. Pomiędzy plamami znajdują się też jasnoczerwone kropki. Kolor grzbietu jest zazwyczaj brązowo-oliwkowy. Spód jest natomiast jasny z małymi plamkami. Obie płcie są podobnie ubarwione i bez porównania ich wielkości, ciężko jest je od siebie odróżnić. Samiec posiada spory worek rezonatorowy, a wydawany przez niego głos jest przyjemny dla ucha, choć jego tonacja różni się od głosu ropuchy zielonej.

Gdzie ją można spotkać?

Ropucha paskówka występuje wyłącznie na kontynencie europejskim, ale nie we wszystkich rejonach. Znaleźć ją bowiem można tylko w zachodnie oraz środkowej części, a południowa granica zasięgu jej występowania przebiega przez Polskę. Paskówka jest typowo nizinnym gatunkiem i rzadko pojawia się na wysokościach większych, niż 400 m n.p.m. W kilku regionach Europy można znaleźć górskie populacje. W Alpach francuskich rozmnaża się na wysokości 1700 m n.p.m., a w andaluzyjskich górach Sierra Bevada notowano ją na wysokości aż 2540 m n.p.m. W Polsce jednak zwykle unika terenów górzystych.

Spośród wszystkich naszych płazów, paskówka jest jednym z najlepiej przystosowanych do życia na obszarach suchych. Zwykle można ją znaleźć na łąkach, polach i nieużytkach. Pojawia się też w piaskowniach, żwirowniach, gliniankach, kamieniołomach, a nawet na poligonach wojskowych. Dużo rzadziej pojawia się na terenach porośniętych bujną roślinnością. Ważne jest też dla niej to, aby gleba w jej siedlisku była piaszczysta, lekka, sucha lub lessowa. Może też żyć na wydmach. Paskówka nie przywiązuje się do konkretnych siedlisk, tak jak ropucha szara i może wędrować na odległość kilku kilometrów, aby znaleźć sobie odpowiednie miejsce do życia.

W zbiornikach wodnych pojawia się tylko wiosną, w czasie godów. Najczęściej wybiera małe, płytkie i szybko nagrzewające się wody, takie jak stawy wiejskie, rowy, kałuże oraz rozlewiska w piaskowniach i żwirowniach. Ważne jest to, aby wybrane przez nią zbiorniki lub ich brzegi miały wysokość nie większą, niż 20 cm oraz małą powierzchnię (od 0,5 do kilkuset m2). Co ciekawe, toleruje również wody o niewielkim zasoleniu (0,4-0,5% NaCL), dlatego można ją też znaleźć na pobrzeżu Bałtyku w słonawych wodach zalewanych przez wodę morską.

Życie na lądzie i zdobywanie pożywienia

W ciągu dnia, paskówka chowa się w rozmaitych zakamarkach. Znaleźć ją można chociażby w rozpadlinach, pod dużymi, płaskimi kamieniami, deskami lub w norach większych zwierząt. Często też zagrzebuje się w ziemi i właśnie dlatego lubi tereny, na których występują lekkie gleby. Pod tym względem przypomina grzebiuszkę ziemną, która też lubi się zagrzebywać w ziemi. Ropucha paskówka pojawia się czasami w zabudowaniach gospodarczych, np. w piwnicach, ale tylko na terenach wiejskich. W dużych miastach zazwyczaj jej nie znajdziemy. Szacuje się, że ropucha paskówka spędza w kryjówkach aż 90% swojego życia.

Paskówka opuszcza kryjówkę po zmroku, by poszukać jakiegoś pożywienia. Nie skacze tak jak żaba, ale powoli kroczy przed siebie. Gdy poczuje się zagrożona, zaczyna biec i trzeba przyznać, że jest naprawdę całkiem szybka. Jej łupem padają rozmaite bezkręgowce, które znajdzie na swojej drodze. Mogą to być różne owady, dżdżownice i ślimaki. Sama paskówka też może paść ofiarą różnych zwierząt. Polują na nią m.in. zaskrońce, tchórze i niektóre ptaki szponiaste. Ropucha paskówka zimuje wyłącznie na lądzie. Tuż przed okresem zimowym zakopuje się głęboko w ziemi i tam cierpliwie czeka na nastanie wiosny.

Okres godowy, rozwój kijanek i metamorfoza

Gody paskówki zaczynają się gdzieś tak w połowie kwietnia. Samce pojawiają się w zbiornikach wodnych przed samicami i zaczynają swoje nawoływania, aby je przywabić. Samice wędrują w ich kierunku przez cały okres godów, a ten może trwać ok. 3 miesięcy, choć czasami może się jeszcze bardziej wydłużyć (od połowy kwietnia do czerwca/lipca). Wszystko tak naprawdę zależy od pogody, a zwłaszcza od opadów deszczu w ciepłych dnia, które bardzo im sprzyjają. Samce nawołują samice tylko wtedy, gdy panuje odpowiednia temperatura wody i powietrza, czyli jest powyżej 15°C. Samice, które złożyły jaja opuszczają wodę, natomiast samce mogą w niej pozostać i kontynuować nawoływanie kolejnych samic. Czasami trwa to aż do sierpnia.

Skrzek paskówki składa się z dwóch, galaretowatych sznurów o długości 1,5-2 m i średnicy 4-6 mm, w których znajduje się od 2500 do 4000 jaj. Każde z nich ma średnicę 1,0-1,8 mm. Do składania jaj dochodzi zwykle w maju i czerwcu, gdy temperatura powietrza i wody waha się w okolicach 14-28°C. Niektóre samice w ciągu sezonu składają skrzek dwukrotnie.

Kijanki po opuszczeniu osłonek mierzą zaledwie 3 mm, natomiast gdy staną się w już dojrzałe mogą mieć od 3 do 3,2 cm. Ich ciało jest czarne z wyjątkiem spodniej strony, która jest dużo jaśniejsza. Na pierwszy rzut oka przypominają larwy ropuchy szarej, ale można je rozpoznać po jasnoszarej plamie podgardzielowej, która występuje tylko u ropuchy paskówki. Kijanki paskówki żywią się głównie detrytusem, fitoplanktonem, fragmentami roślin i padliną. Prócz tego, mogą też zjadać skrzek innych płazów, w tym przedstawicieli własnego gatunku.

Rozwój kijanek trwa zwykle do dwóch miesięcy, choć dużo tutaj zależy od temperatury wody. Ponieważ okres godowy paskówki jest rozciągnięty w czasie, to w jednym zbiorniku wodnym mogą się znajdować kijanki na różnych etapach rozwoju. Na skutek drapieżnictwa, zarówno innych zwierząt, jak i przedstawicieli własnego gatunku, tylko 0,3% kijanek przeobraża się w dorosłe osobniki. Do metamorfozy dochodzi zazwyczaj w lipcu i na początku sierpnia. Tuż po przeobrażeniu młode paskówki mierzą od 6 do 13 mm długości. Szybko opuszczają wodę i ruszają w głąb lądu, aby żerować.

Ropucha paskówka osiąga dojrzałość płciową w 2 roku swojego życia, ale rozmnaża się dopiero mając 3, a w północnych regionach czasami 4 lata. Na wolności żyje zwykle od 7 do 9 lat, ale w hodowli może dożyć nawet do 24-28 lat.

Ochrona

Ropucha paskówka nie jest w Polsce silnie zagrożona, choć ze względu na skryty tryb życia jest dość rzadko spotykana. Dużym zagrożeniem dla tego płaza jest działalność człowieka związana z osuszaniem zbiorników wodnych i regulowaniem rzek. Ważnym czynnikiem wpływającym na stabilność i żywotność populacji paskówki, jest liczba odpowiednich zbiorników wodnych na danym terenie. Jako, że nie przywiązuje się do konkretnych wód, utratę zbiorników, można jej rekompensować poprzez budowanie nowych i to nawet niekoniecznie w tym samym miejscu. W końcu jest gatunkiem lubiącym długie wędrówki, więc bez trudu może dotrzeć do nowych. Oczywiście pod warunkiem, że nic jej nie stanie na drodze, a zdarza się niestety, że sporo osobników ginie np. na drogach pod kołami samochodów.

Ropucha paskówka jest w Polsce objęta ścisłą ochroną gatunkową. Znajduje się również na Czerwonej Liście IUCN z kategorią LC, co oznacza, że jest gatunkiem niższego ryzyka. Została też wymieniona w IV załączniku Dyrektywy Siedliskowej i II załączniku Konwencji Berneńskiej.

Autor: Mateusz Sowiński

Zobacz artykuł o płazach w ogrodzie: https://prawanatury.com/artykul/plazy-w-ogrodzie/

< Powrót