Każde złamanie wymaga odpowiedniego zaopatrzenia i konsultacji lekarskiej. Konieczna jest diagnostyka, leczenie oraz późniejsza rehabilitacja, by kość zrosła się prawidłowo i nie pozostawiła trwałego uszczerbku na zdrowiu. Bardzo ważne, aby prawidłowo zadziałać już na samym początku, tuż po wystąpieniu urazu, aby go nie pogłębiać i nie ryzykować przemieszczania się odłamków kości. Takie działanie mogłoby spowodować zwiększenie urazu oraz naruszenie mięśni, ścięgien, nerwów i naczyń krwionośnych. Na czym polega pierwsza pomoc przy złamaniach?
Złamanie otwarte i zamknięte – różnice
Wyróżniamy dwa podstawowe rodzaje złamań – otwarte i zamknięte. Oba wymagają nieco innego podejścia.
- Złamanie zamknięte, czyli takie, do jakiego dochodzi najczęściej. Charakteryzuje się tym, że nie dochodzi do rozerwania powłok skórnych nad uszkodzoną kością. Tkanka kostna zostaje przerwana, mogą być naruszone struktury sąsiadujące, obrys kończyny zniekształcony, a samo złamanie niewidoczne lub widoczne, ale nie występuje w nim otwarta rana.
- Złamanie otwarte to ten rodzaj złamania, gdy dochodzi do przerwania tkanki kostnej, uszkodzenia struktur otaczających i skóry, skutkiem czego pojawia się rana z widocznym fragmentem kości. Złamanie otwarte jest obarczone większym ryzykiem i możliwością powikłań, jednak oba rodzaje złamań są niebezpieczne oraz wymagają opatrzenia.
Postępowanie przy złamaniu
W przypadku złamania zamkniętego miejsce urazu powinno zostać zabezpieczone w pozycji zastanej poprzez unieruchomienie złamanej kości oraz dwóch sąsiadujących stawów (jeżeli uszkodzeniu uległa kończyna). Złamanie należy usztywnić za pomocą specjalnej szyny, ale jeżeli nie mamy jej do dyspozycji, można użyć dowolnego sztywnego i wystarczająco długiego przedmiotu np. deski. Warto uzupełnić apteczkę pierwszej pomocy o szyny sam splint, na przykład wybierając się w góry lub do miejsca, gdzie ryzyko urazów jest zwiększone – by później nie komponować tymczasowych, często nietrwałych rozwiązań.
Po zabezpieczeniu złamania trzeba dążyć do odciążenia i ograniczenia ruchu złamanej kończyny. W tym celu, w przypadku kończyny górnej, najczęściej stosuje się podwieszenie jej na temblaku (kończyna przywiedziona do klatki piersiowej – jeżeli zachowana jest ruchomość obręczy barkowej i nie ma żadnych oporów). W przypadku kończyny dolnej można obandażować uszkodzoną kończynę do zdrowej, zapobiegając jej przemieszczaniu się. W tym przypadku również musi być zachowana ruchomość i nie może być żadnych oporów w obrębie stawów.
Zaopatrzenie złamania otwartego odbywa się podobnie, z tą różnicą, że w pierwszej kolejności należy opatrzyć ranę i podjąć próbę zatamowania krwawienia (jeżeli występuje). Konieczne jest zabezpieczenie rany oraz wystającej kości przed przemieszczaniem się (najlepiej wykonać to jałowym opatrunkiem, który należy ściśle obandażować). Jest to konieczne, aby zablokować wypływ krwi, a także zamknąć wrota zakażenia dla drobnoustrojów, które mogłyby wniknąć przez ranę. Następnie tak zabezpieczoną ranę należy usztywnić w podobny sposób, jak w przypadku złamania zamkniętego.
Przeczytaj też: gdzie nauczyć się udzielania pierwszej pomocy.
Złamanie a wezwanie pogotowia ratunkowego
Każde złamanie wymaga interwencji medycznej, jednak nie zawsze jest konieczność wzywania Zespołu Ratownictwa Medycznego. Jeżeli poszkodowany jest przytomny i może poruszać się o własnych siłach oraz nie ma ryzyka pogorszenia się jego stanu, należy przywieźć poszkodowanego na SOR lub Izbę Przyjęć. Jeżeli natomiast stan poszkodowanego na to nie pozwala, należy wezwać pogotowie i kontrolować czynności życiowe, gdyż złamanie może wiązać się z ryzykiem rozwinięcia się wstrząsu.
