Ślimaki [Gastropoda]

Występowanie i znaczenie

Szerokie rozpowszechnienie w głównych rejonach uprawy roślin użytkowych (zbóż, rzepaku, warzyw, roślin jagodowych i ziół) oraz roślin ozdobnych znajdujących się na polu oraz pod osłonami. Szkodliwość ślimaków w dużej mierze uzależniona jest przede wszystkim od wilgotności, temperatury powietrza, rodzaju i dostępności pokarmu, a także od warunków siedliskowych. W sprzyjających warunkach atmosferycznych ślimaki mogą powodować uszkodzenia upraw ogrodniczych, a także roślin ozdobnych znajdujących się na polu oraz pod osłonami. Szkodliwość ślimaków polega na zjadaniu wszystkich części roślin – w szczególności młodych liści, pędów, korzeni oraz kwiatostanów. Największe szkody ślimaki powodują w okresie kiełkowania nasion oraz wschodów. Znaczne straty w uprawach polowych i ogrodniczych powodują przede wszystkim ślimaki nagie.

Okres wykrywania

Ślimaki są szczególnie aktywne w warunkach wysokiej wilgotności względnej powietrza wynoszącej co najmniej 90%, przy utrzymującym się zachmurzeniu. Wysoką aktywność ślimaki wykazują również w temperaturze od 10°C do 20°C. Niekorzystny wpływ mają na nie temperatury powyżej 30°C oraz poniżej -3°C. Silny mróz przy braku pokrywy śnieżnej może znacznie ograniczyć populację ślimaków. Największe szkody ślimaki nagie wyrządzają wiosną przy utrzymujących się opadach deszczu i niskiej temperaturze.

Opis szkodnika

Ślimaki mają asymetryczną budowę ciała z wyraźną głową wyposażoną w dwie pary czułków oraz długi worek trzewiowy. Na końcu czułków umiejscowione są oczy reagujące na natężenie światła. Od spodu głowy znajduje się otwór gębowy, który wyposażony jest w tarkę. Komórki smakowe umiejscowione są w jamie gębowej oraz na całej powierzchni ciała ślimaka. Silnie rozwinięte mięśnie nogi oraz pokrywający ją śluz umożliwiają pełzanie ślimakom lądowym. Posiadają węch, wzrok oraz narząd równowagi (statocystę), nie posiadają natomiast słuchu. W ciele ślimaka wyodrębnić można obwodowy oraz ośrodkowy układ nerwowy. Ośrodkowy układ nerwowy tworzy zwój oraz połączone z nim komórki nerwowe. Część gatunków ślimaków wytwarza muszlę, która na lądzie nie przekracza długości 20 cm. Ślimaki posiadają również nieparzyste organy wewnętrzne – serce, przedsionek serca oraz nerkę. W większości są roślinożerne, jednak niektóre gatunki są drapieżne lub padlinożerne. Do gatunków drapieżnych i padlinożernych zaliczane są osobniki posiadające „syfon”. Ślimaki posiadają układ krwionośny otwarty – krew wlewa się do jam ciała, dostarczając tlen oraz składniki odżywcze. Ślimaki oddychają skrzelami oraz powierzchnią jamy płaszczowej. Są rozdzielnopłciowe lub występuje u nich hermafrodytyzm. Ślimaki lądowe składają jaja osłonięte skorupką, z kolei ślimaki wodne składają jaja w kokonach. Część gatunków jest jajożyworodna. W większości przypadków rozwój ślimaków jest prosty.

Prowadzą nocny tryb życia. Przed słońcem chronią się najczęściej w podłożu, pod deskami i kamieniami. Objawy żerowania widoczne są w postaci wygryzionych otworów w blaszce liściowej lub dziur w owocach oraz korzeniach warzyw. W miejscu żerowania ślimaki pozostawiają charakterystyczny śluz.

Wzmożone występowanie

• pozostawione na polu resztki roślinne,
• zachwaszczenie plantacji,
• utrzymująca się wilgotna aura z opadami deszczu oraz niską temperaturą powietrza.

Agrotechniczne działania zapobiegawcze

• osuszanie gleby,
• dokładne przyorywanie resztek roślinnych,
• usuwanie kompostów,
• wykaszanie rowów i miedzy,
• ograniczanie miejsc, w których mogą przebywać ślimaki,
• pułapki – deski, duże kamienie, ziemniaki,
• dokładne przekopywanie podłoża,
• motyczenie, grabienie,
• możliwie wczesny siew oraz sadzenie roślin,
• aplikacja wapna gaszonego (nawóz mineralny).