Minister kultury i dziedzictwa narodowego podkreślił, że wielcy polscy malarze zasługują na to, aby poświęcać im monograficzne, przeglądowe wystawy, z czego placówki muzealne w Polsce doskonale się wywiązują.

Dzięki temu, że prezentowane obrazy w dużej mierze pochodzą z kolekcji prywatnych, wśród ponad 170 prac możemy odkryć nieco inne oblicze artysty. Malczewskiego znamy głównie z ikonicznych, symbolicznych i alegorycznych przedstawień. Tutaj widzimy bardzo wiele obrazów przedstawiających pejzaże czy sceny naturalistyczne – wskazał prof. Piotr Gliński.

Wicepremier zaznaczył, że na obrazach prezentowanych w Muzeum Narodowym w Krakowie widać w pełni oryginalność malarza i jego indywidualizm.

Malczewski to artysta znany z autoportretów, z analizy własnego „ja” – swoich zainteresowań i obsesji. Namalował około 2 tys. obrazów, więc był bardzo płodnym artystą. Jego dzieła można oglądać w wielu różnych placówkach w Polsce – w Poznaniu, w Radomiu i właśnie tutaj w Krakowie. Warto jednak wspomnieć, że prace Jacka Malczewskiego znajdują się również w rejestrze dzieł utraconych po wojnie.

O wystawie „Jacek Malczewski romantyczny”

W 2022 roku przypada 200. rocznica pierwszego wydania „Ballad i romansów” Adama Mickiewicza uznawanych za manifest polskiego romantyzmu. Rok 2022 został również ogłoszony Rokiem Romantyzmu Polskiego. Z tej okazji Muzeum Narodowe w Krakowie prezentuje wystawę poświęconą temu nurtowi w twórczości Jacka Malczewskiego. Na ekspozycji prezentowanych jest ponad 170 prac malarza ze zbiorów muzealnych i z kolekcji prywatnych. Wzbogacają je zdjęcia archiwalne artysty i teksty literackie korespondujące z jego pracami.

Wystawa koncentruje się na trzech kluczowych zagadnieniach, które ukształtowały twórczość Malczewskiego:

• mesjanizm - inspirowany zwłaszcza poezją podziwianego przez malarza Juliusza Słowackiego, czego najlepszym przykładem jest seria prac nawiązujących do poematu „Anhelli”. Malarstwo Malczewskiego wprost odnosi się do poezji Wieszcza i jej tematyki, dotyczącej syberyjskich zesłańców, ale też dokonuje jej aktualizacji. Artysta wpisuje w nią doświadczenia swojej generacji, ukształtowanej przez Powstanie Styczniowe i pamięć o losach powstańców, zesłanych przez carat na Syberię.
• fascynacja folklorem i ludowymi legendami - którą Malczewski odkrywał na swój oryginalny sposób, odnajdując w niej tak różne treści, jak: symbolika natury, duchowość czy powracające w ludowych legendach fantastyczne postaci rusałek.
• rozważania o sztuce, natchnieniu, odpowiedzialności i wyjątkowości artysty - z jednej strony jest on indywidualnością, geniuszem, tworzącym dzięki romantycznemu natchnieniu, a z drugiej – postacią publiczną, pełniącą w czasie zaborów funkcję duchowego przywódcy narodu, odpowiedzialnego za trwanie kanonu polskości i wzywającego do odzyskania niepodległości. Twórca pokazuje w swoich obrazach, jak niezwykłe konsekwencje miało połączenie tych – wydawałoby się sprzecznych – ról, jakim było wyzwaniem i w jaki sposób potrafił mu sprostać.

Jacek Malczewski był „poetą malarstwa i malarzem poezji” znajdującym właśnie w poezji, szczególnie tej z okresu romantyzmu, nieskończone źródło inspiracji. Była to twórczość wielowątkowa, będąca świadectwem jego wielkiej fantazji oraz wrażliwości neoromantyka i wyrafinowanego humanisty, malarza na wskroś przesiąkniętego polskością.

Realizacja wystawy „Jacek Malczewski romantyczny" została dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Będzie dostępna dla zwiedzających do 31 lipca br.

Jacek Malczewski

Jacek Malczewski urodził się 1854 r. w Radomiu, w zubożałej rodzinie szlacheckiej herbu Tarnawa. W 1871 r. rozpoczął naukę w Gimnazjum św. Jacka w Krakowie. Od 18. roku życia uczył się rysunku najpierw u Leona Piccarda, potem – jako wolny słuchacz – w klasie Władysława Łuszczkiewicza w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych. Za radą Matejki podjął regularne studia w tej szkole pod kierunkiem mistrza. Rok później wskutek konfliktu z nim wyjechał do Paryża. Spędził tam rok, studiując w École des Beaux-Arts. Wrócił do Krakowa i w latach 1877–1879 znów kształcił się w klasie Matejki.

W pierwszej połowie lat 80., po krótkiej podróży do Włoch, Malczewski mieszkał w Krakowie, Radomiu, we Lwowie i w zaprzyjaźnionych domach ziemiańskich w Królestwie Polskim, Galicji i na Podolu. W 1884 r. wziął udział w wyprawie archeologicznej Karola Lanckorońskiego do Azji Mniejszej. Tam zetknął się z kulturą antyczną, która wywarła wpływ na jego późniejszą twórczość. W latach 1885–1886 studiował w Monachium, a po powrocie zamieszkał na stałe w Krakowie. Uczył w Akademii Sztuk Pięknych, a gdy popadł w konflikt z jej władzami, podjął pracę w założonej przez siebie szkole rysunku i w szkołach artystycznych dla kobiet. Był członkiem Towarzystwa Artystów Polskich „Sztuka”, Grupy „Zero” i wiedeńskiej „Sezession”. Zmarł w Krakowie w 1929 r. Został pochowany w krypcie zasłużonych na Skałce.

Jacek Malczewski to jeden z najbardziej oryginalnych malarzy w dziejach polskiej sztuki – stworzył około 2 000 obrazów (do dziś przetrwało 1 200), ale też rysunki i szkice. W swojej twórczości mieszał humor z patosem, ironię z melancholią, erotykę ze śmiercią. Polski mit narodowy połączył z miologią antyczną. Roztaczał wizje patriotyczne, historyczne, antyczne, biblijne, ludowe i fantastyczne.