Rumień wędrujący to zmiana skórna, która występuje po ukłuciu przez kleszcza i jest objawem boreliozy. Ma ona postać czerwonej plamy, zwykle z przejaśnieniem pośrodku, a brzegi zaczerwienienia z czasem się przesuwają – rumień się powiększa. Wystąpienie rumienia wędrującego zawsze oznacza boreliozę.
Co to jest rumień wędrujący?
Rumień wędrujący to zmiana skórna, która może się pojawić po ukłuciu przez kleszcza i jest objawem boreliozy. Rumień wędrujący pojawia się w miejscu ukłucia przez kleszcza, zwykle w ciągu 7–14 dni od ukłucia, ale może też pojawić się wcześniej lub później (przyjmuje się, że do 30 dni). Rumień wędrujący występuje u około 80% chorych na boreliozę.
Jak wygląda rumień wędrujący [zdjęcia]
Początkowo rumień wędrujący może mieć postać czerwonawej plamki lub grudki. Następnie zaczerwienienie koncentrycznie się rozszerza ku obwodowi, zwykle w ciągu dni lub tygodni osiągając średnicę ponad 5 cm. Wraz z powiększaniem się plamy, jej centralny obszar blednie, choć z początku rumień może być jednolicie czerwony (bez przejaśnienia na środku). Z czasem średnica rumienia może osiągać nawet 20 cm. Brzegi rumienia są wyraźnie odgraniczone, pozostaje on jednak w płaszczyźnie skóry (nie wystaje ponad nią). Rumień nie boli, może jednak powodować pieczenie, swędzenie, a skóra w jego obrębie może być cieplejsza.
Ryc. 1. Typowy rumień wędrujący – objaw wczesnego stadium boreliozy z Lyme. Źródło: Interna Szczeklika. Mały podręcznik - wersja internetowa.
Ryc. 2. Rumień wędrujący na nodze u 42-letniego mężczyzny. Fot. Redakcja MP
Określenie „wędrujący” nie oznacza, że rumień zmienia swoje położenie na ciele (czyli np. raz pojawia się na łydce, a potem na brzuchu, twarzy czy dłoni), tylko odnosi się do przesuwania się brzegów rumienia od środka na zewnątrz. W uproszczeniu widoczne zmiany można porównać do rozchodzenia się kręgu na wodzie po wrzuceniu np. kamienia do jeziora.
Gdzie najczęściej pojawia się rumień wędrujący?
Rumień często występuje w okolicy pachowej, pachwinowej, dołu podkolanowego lub na linii pasa. Należy pamiętać, że rumień może się pojawić w dowolnym miejscu na ciele, także na skórze owłosionej głowy i wtedy bardzo trudno go zauważyć.
Ryc. 3. Typowy rumień wędrujący z charakterystycznym przejaśnieniem w części środkowej – objaw wczesnego stadium boreliozy z Lyme. W środku widoczny ślad po ukłuciu przez kleszcza
Ryc. 4. Typowy rumień wędrujący o dużej średnicy w okolicy tylno-bocznej uda
Ryc. 5. Nietypowy jednolicie zaczerwieniony rumień wędrujący w okolicy podkolanowej
Ryc. 6. Mnogie zmiany skórne o typie rumienia wędrującego – mogą się pojawić w stadium wczesnym rozsianym jako zmiany wtórne (satelitarne), zwykle mniejsze i jednolicie zabarwione.
Zdjęcia 3.-6. dzięki uprzejmości dr. hab. n. med. Ernesta Kuchara
Jak odróżnić rumień wędrujący od reakcji alergicznej?
Zaczerwienienie w miejscu ukłucia przez kleszcza występuje bardzo często. Jest to reakcja na substancje zawarte w ślinie kleszcza. Taka reakcja alergiczna nie ma związku z boreliozą. Miejsce ukłucia przez kleszcza należy obserwować przez około 4 tygodnie. Jeśli zaczerwienienie ma średnicę mniejszą niż 5 cm, to zwykle jest to reakcja alergiczna. Należy obserwować zmianę zaczerwienienia w czasie – rumień wędrujący będzie się powiększał (czasem bardzo wolno), dlatego pomocne może być robienie zdjęć lub mierzenie średnicy zmiany np. raz dziennie. Jeśli systematycznie się powiększa lub jest duża (powyżej 5 cm), to należy się udać do lekarza.
Rumień wędrujący – diagnostyka
W przypadku podejrzenia rumienia wędrującego należy się zgłosić do lekarza rodzinnego. Lekarz zwykle jest w stanie rozpoznać rumień wędrujący na podstawie charakterystycznego wyglądu. W wątpliwych przypadkach pomocna może być dokumentacja fotograficzna pokazująca zmianę rumienia w czasie.
Rumień wędrujący – leczenie
Rumień wędrujący jest zawsze objawem boreliozy. Sam w sobie nie jest chorobą, dlatego nie stosuje się leczenia rumienia, a leczenie boreliozy. Leczenie to obejmuje antybiotykoterapię. Przeczytaj więcej: Kleszcze i borelioza: przyczyny, objawy i leczenie boreliozy z Lyme
Czy rumień wędrujący sam znika bez leczenia? Kiedy znika rumień wędrujący?
Rumień wędrujący znika sam, zwykle po kilkunastu dniach lub kilku tygodniach. To, że rumień zniknął bez leczenia nie oznacza wyleczenia boreliozy.