Język Chiński - podstawowe

informacje:

dialekty – transkrypcje - tony -

- znaki: uproszczone i tradycyjne - znaki w komputerze

Chiny i język chiński?

To, co my, Polacy, określamy językiem chińskim, jest tak naprawdę pewną grupą języków
o wspólnym pochdzeniu historycznym, a którą posługiwała się chińska grupa etniczna Hàn. Z
punktu widzenia lingwistyki, są to odrębne języki, jednak - głównie z powodów politycznych,
nazywa się je dialektami.

Chiny - język urzędowy

Oficjalnym językiem Chińskiej Republiki Ludowej jest Pǔtōnghuà, czyli mowa
powszechna, po angielsku określana jako Mandarin Chinese. Putonghua wywodzi się z
jednego z czterech dialektów, którymi posugiwano się w Pekinie.

Chińczycy inaczej niż ludzie z Zachodu rozróżniaja pojęcia języka mówionego i słowa
pisanego, dlatego polskie słowa "Język chiński" mogą odnosić się do jednego z poniższych
określeń:

dosł. "Język Hanów"

(ang. "Chinese speech")

Han to grupa etniczna a także nazwa dynastii Han; yu to mowa, dialekt. Tego
określenia używa się często w Singapurze. Podręczniki do nauki języka chińskiego,
wydawane w Chinach, mają w tytule te właśnie znaki.
 dosł. "mowa urzędników", (lub inaczej "żargon urzędniczy")

To zaś określenie używano niegdyć się ze względu na to, iż urzędnicy cesarscy posługiwali
się tym dialektem w wykonywaniu czynności służbowych w prowincjach odległych od
Pekinu.

Putognhua dosł. "wspólna mowa"

Określenie na obecny mówiony język chiński, przyjęty za język oficjalny w całym

ChRL.

"język narodowy"

Określenie używane na początku XX wieku (po obaleniu ostatniego cesarza Qing w 1911) w
okresie promowania obecnego oficjalnego języka przez partię narodową Kuomintang.
Obecnie używane często na Tajwanie w odniesieniu do języka mówionego tożsamego z
Putonghua. Znaczna część Tajwańczyków posługuje się w życiu codziennym dialektem
zwanym Taiyu, czy też jęz. tajwańskim. Podobnie w Chinach na kontynencie język
putonghua określa się często jako guoyu, aby odróżnic go od dialektów, którymi posługują
się mieszkańcy rejonów innych niż okolice Pekinu.

Mowa i pismo chińskie:

dosł. pismo i język Państwa Środka

zhong - środek, wen - jezyk, kultura,
edukacja.

W chwili obecnej znaki te oznaczają dialekt mandaryński oraz wszystkie

używane przez Chińczyków znaki - czyli nie tylko język mówiony, ale i pisany.

UWAGA: Określenie używane głównie przez obcokrajowców i nauczycieli

języka chińskiego. Gdy Chińczyk na pyta się obcokrajowca, czy ten potrafi
mówić po chińsku, używa najczęściej (obok "guoyu") WŁAŚNIE TEGO
określenia.
Powie on: 你會說中文嗎? (Ni hui shuo zhongwen ma?)
 Język mówiony.

Rzadko używane określenie na język mówiony. Używane najczęściej w obecności

obcokrajowców w odniesieniu do języka mówionego.

Dialekty i pismo chińskie:

Należy odróżnić pojęcia systemu zapisu oraz języka mówionego. Język chiński w
zapisie bazuje na dialekcie pekińskim (jednym z czterech używanych w Pekinie). Dialekty
kantoński, tajwański i szanghajski używane są czasami w prasie i literaturze.
Znaki tradycyjne używane są na Tajwanie, w Hong Kongu i w Makao, a uproszczone w
Singapurze oraz w Chinach Kontynentalnych. Przy czym znakami tradycyjnymi na Tajwanie
zapisuje się język chiński standardowy, a w Hongkongu dialekt kantoński. W Hong Kongu
ponadto używa się WARIANTÓW niektórych znaków - których pisownia jest nieco inna niż
tych używanych na Tajwanie. W Chinach Kontynentalnych dialekty (tak jak dialekt
kantoński) zapisywane są za pomocą znaków uproszczonych.

Język chiński - najważniejsze dialekty

Dialekty mandaryńskie
posługuje się nimi "z domu" około 70% Chińczyków - głównie na północy, zachodzie
i w centrum Chin. Inne ważne dialekty to:

Dialekt kantoński (Guăngdōnghuà 廣東話 , lub czasami Yuè 粵)

Polska, a także angielska nazwa wywodzi się od nazwy stolicy prowincji - Kantonu
( Guăngzhōu 廣州).
Występowanie: Mówi się nim w prowincji Guangdong (廣東), także na terytorium
Hongkongu - razem ok. 80 mln użytkowników.

Dialekt szanghajski (też: język wu - Wúhuà 吳話 albo Wúyŭ 吳語 , czasami

nazwa odnosi się do całej grupy dialektów)
Uwaga: Ze względu na dominującą rolę Szanghaju w chińskim rynku wydawniczym,
niektóre znaki (dotyczy to zwłaszcza nazw), są transkrybowane na język angielski z
użyciem tego dialektu. Prowadzi to często do kłopotów ze znalezieniem oryginalnych
znaków pisma chińskiego.
Występowanie: Mieszkańcy niżej położonej części doliny Yángzi wliczając w to
sama metropolia Szanghaj.- 80 mln użytkowników

Foochow (albo Północny Mĭn lub Mĭnbĕihuà 閩北話 )

z półn. części prowincji Fújiàn. Czasami Chińczycy nazywają od nazwy stolicy
prowincji Fúzhōuhuà 福州話. Ang. Foochow lub czasami Hokchiu).

Hokkien (lub Południowy Mĭn, lub Mĭnnánhuà 閩南話 w połudn. Fujian i

na Tajwanie.)
Angielska i polska nazwa biorą się z wymowy nazwy prowincji w lokalnym dialekcie.
Czasami całą grupę dialektów określa się jako "Fukińskie" "Tajwańskie," i "Amojskie"
od lokalnej wymowy nazwy nadmorsiego miasta. Xiàmén wymawianej jako 廈門 ē-
mnĝ - Amoy w prow. Fujian.
Występowanie: południowo zachodnie Chiny oraz Tajwan i Hainan)

Język Tajwański w transkrybcji pe̍ h-oē-jī: Tâi-oân-oē or Tâi-gí; Táiyǔ 臺語 (台语) lub
Táiwānhuà 臺灣話(台湾话).
Przez większość badaczy uważany za odrębny język, choć niektórzy traktują go jako dialekt
języka chińskiego. Posługuje się nim ok 70% populacji Tajwanu. Język uważany za natywny
jezyk tajwańskiej grupy etnicznej Hoklo, będącej odłamem grupy etnicznej Han pochodzącej
z południa prowincji Fujian.

Xiāng lub Xiānghuà (湘話)

Występowanie: prowincja Húnán

Hakka (albo też Kèjiāhuà 客家話),

Występowanie: w niektórych częsciach prowincji Guăngdōng i Fújiàn, a także na
Tajwanie. Razem około 40 mln uzytkowników.

Romanizacje, pinyin i alfabety fonetyczne

Pīnyīn (拼音 = dobierać dźwięk) to romanizacja języka chińskiego stosowana w ChRL. Od
1958 roku została ona uznana przez ONZ jako oficjalna romanizacja języka chińskiego.
Polska przyjęła ją w 1981 roku.
Inne romanizacje, np. system Wade-Giles'a były i są powszechnie używane, zwłaszcza w
literaturze amerykańskiej. Ich równoległa koegzystencja powoduje wiele zamieszania i
nieporozumień przy pisowni i tłumaczeniu nazw oraz w opracowaniach tekstów starożytnych.

Bopomofo (in. Zhuyin zimu) to skrypt fonetyczny używany do zapisu wymowy języka
chińskiego na Tajwanie, gdzie uczony jest w szkołach do dnia dzisiejszego.
 Klawiatura z nadrukowanymi znakami
skryptu bopomofo.

Tony
Język chiński jest językiem tonalnym. Oznacza to, że intonacja jest integralną częścią
znaczenia sylaby i niestety trzeba wytrwale ćwiczyć gardło i ucho, aby rozumieć i być
zrozumianym.
Więcej informacji o tonach i wymowie znajdziesz tutaj.

Znaki chińskie i alfabet chiński

Nie istnieje coś takiego jak alfabet chiński, gdyż znaki pisma chińskiego nie reprezentują
dźwięków. W języku chińskim można doliczyć się ponad dziewięćdziesięciu tysięcy znaków,
wraz z ich wariantami! W życiu codziennym, nawet do czytania gazet i książek, wystarcza
jednak znajomość 2-5 tysięcy znaków. Do biegłego czytania tekstów potrzebna jest
znajomość ok. 10-15 tysięcy znaków.
Współcześnie, powszechnie stosowany jest system pisowni wg którego znak musi mieścić
się w zarysie kwadratu.

Reforma pisma, w czasie której

usystematyzowano i uporządkowano pismo
miała miejsce za panowania dynastii Han,
stąd też często współczesne znaki chińskie,
w odróżnieniu od skryptów używanych
wcześniej, określa się słowem "hanzi", czyli
"znak han".

O sposobie pisania znaków dowiesz się tutaj.

O tym, jak przetłumaczyć imię na język chiński dowiesz się tutaj.

Język chiński - znaki tradycyjne i uproszczone

 Począwszy od lat dwudziestych XX wieku pismo chińskie zaczęto reformować w
sposób bardziej uporządkowany. Część znaków została uproszczona. Niektóre
warianty zostały usunięte z oficjalnego użycia, choć ich używanie nadal jest
praktykowane. Często znaki uproszczone są w rezultacie bardziej skomplikowane niż
znaki oryginalne. Ta reforma pisma, pierwsza od dwóch tysięcy lat, nie była
pojedynczym wydarzeniem, ale procesem.

Wcześniej zasoby znaków ulegały ciągłej ewolucji, powstawały warianty, zmieniała

sie ilość kresek. Niekiedy też znaki różniły się w zależności od regionu występowania.
Znaki różnią się też od siebie sposobem zapisu w zależności od tego czy są pisane
ręcznie, czy też drukowane.

W Chinach Kontynentalnych używa się pisma uproszczonego, to znaczy

uwzględniającego wszystkie uproszczone znaki.
Na Tajwanie i w Hong Kongu używa się znaków tradycyjnych. Nie uwzględnia się tam
reform pisma wprowadzanych przez władze Chin Kontynentalnych, choć często ludzie (także
wykładowcy uniwersyteccy) posługują się nimi dla wygody. Więcej na ten temat
TUTAJ.

Język chiński w komputerze

Istnieje wiele sposobów wprowadzania chińskich znaków w komputerze. Kilka
najpopularniejszych prezentujemy tutaj.
Glify tradycyjne (używane na Tajwanie i w HK) oznaczane są stroną kodową BIG5,
glify uproszczone (używane na kontynencie) mają stronę kodową GB. Łącznie istnieje
7 odmian kodowania chińskich znaków w komputerze.
Prawidłowe wyświetlanie znaków pisma chińskiego w systemie Windows będzie
możliwe jeśli są zainstalowane odpowiednie czcionki, np. Arial Unicode MS (są w
pakiecie biurowym Microsoft Office 2000), bądź bezpłatne STFangsong (do
ściągnięcia stąd).
 Pismo chińskie i chińskie znaki

W tym dokumencie:
1. Ideogramy?
2. Alfabet chiński
2. Ewolucja znaków
3. Znaki tradycyjne i uproszczone
4. Budowa glifów i kolejność składowych glifów
5. Typy kresek

Ideogramy?

Około I wieku n.e. powstał w Chinach słownik etymologiczny, który sklasyfikował

wszystkie istniejące znaki. Poniżej uproszczona klasyfikacja znaków:

Grupa I. Dwa typy zwane łącznie 文 wen

1. Piktogramy Xiàngxíng 象形
(ang. "pictographs")
[4% wszystkich znaków], czyli znaki które przez swój kształt próbują oddać wygląd
przedmiotów bądź ideę czynności lub cechy. Niektóre z nich są łatwe do
odgadnięcia, inne uległy daleko idącym zmianom.

zi - dziecko

2. Proste ideogramy Zhĭshì 指事

(ang. "picture of action")
[1% wszystkich znaków], np liczba "jeden" 一 yi1
 Grupa II. ZŁOZENIA
Z powyższych typów można utworzyć dwa kolejne:

3. Ideogramy logiczne, czyli złożenia logiczne Hùiyì 會意

(ang. "ideographs")
[13% wszystkich znaków]

dziecko+kobieta= dobrze, dobry

kobieta (nu) w domu (pod dachem)
oznacza pokój, spokój

4. Złożenia fonetyczne 諧聲 Xiéshēng albo 形聲 xíngshēng

(ang. phonetic symbols)
[82% wszystkich znaków]

亡 wang - uciec, umrzeć - to

część fonetyczna.
心 xin - serce. Tłumaczenie:
coś ucieka z umysłu

Grupa III. Przekształcenia wyższego rzędu

5. Przekształcenia kojarzące 轉注 - Zhŭanzhù

(ang. "figurative extension of meaning:)
Rozszerzaja znaczenie znaku na pokrewną ideę, cechę lub czynnosć.

6. Zapożyczenia (假借 Jiăjiè),

kiedy np. słowo nie ma jeszcze własnego znaku i pożycza znak od słowa, które brzmi
identycznie.

Alfabet chiński
Nie istnieje coś takiego jak alfabet chiński. Alfabet istnieje tylko w językach, które w
piśmie posługują się zapisem fonetycznym.
Do indeksowania ksiąg oraz szeregowania znaków pisma Chińczycy używają wielu
systemów, z których najpopularniejszy polega na zliczaniu kresek oraz łączeniu elementów
znaku, tzw. rdzeni (ang. radicals).

Ewolucja chińskich znaków

 Chińskie znaki mają za sobą długą historię. Początkowo elementy piśmienne były
umieszczane na kościach i listwach bambusowych oraz kamieniach.

Pierwszym systemem pisma były inskrybcje na kościach wróżebnych Jiâgûwén 甲骨文.

Najwięcej znalezisk związanych z tym skryptem datuje się na okres późnej dynastii Shang
(1711–1066 p.n.e. ) Ze względu na rodzaj podłoża, na którym pisano, kreski są proste - a
przez to łatwe do żłobienia. Znaki początkowo reprezentowały proste znaczenia, stopniowo
zaczynały jednak oddawać bardziej abstrakcyjne idee.

Kolejnym systemem pisma były inskrybcje w brązie. Najczęsciej na ceremonialnych

naczyniach i narzędziach i dzwonach. Pismo stało się bardziej okrągłe. Nadal jednak nie
osiągnięto standaryzacji - każdy region miał swój własny styl zapisywania znaków. Było to w
okresie dynastii Zhang aż do późnej dynastii Zhou (1066 – 256 p.n.e.)

Styl małopieczęciowy i wielkopieczęciowy powstały w Okresie Walczących Królestw. Styl

małopieczęciowy jest uproszczoną wersją tego pierwszego.
W roku 221 p.n.e. cesarz Qin Shihuang zapoczątkował serię reform pisma. Ustandaryzowano
3300 znaków, które przybrały formę zhengti (kształt standardowy). W tym okresie powstał
też pierwszy słownik semantyczny zawierający 9353 znaki oraz 1163 ich warianty.

Skrypt oficialny/urzędniczy - to system stworzony przez uproszczenie stylu

małopieczęciowego, używany w latach 206 p.n.e. do 220 n.e. Używany pierwotnie w
zapisach nieoficjalnych, po zdobyciu popularności został zaadaptowany w piśmiennictwie i
zastąpił styl małopieczęciowy.

Skrypt znormalizowany (楷書 kǎishū) to pismo, którym Chińczycy posługują się po dziś
dzień, począwszy od roku 220 n.e. Było to kolejne rozwinięcie i ustandaryzowanie pisma
oficjalnego.
Skrypt standardowy ma dwie ważne wariacje, powstałe ze względu na potrzebę szybkiego
pisania:
Skrypt biegnący (行書, Xíngshū), łatwy do zapisu i odczytu, oraz skrypt trawiasty (草書
cǎoshū), który można zapisywać szybko, jednak bardzo zniekształca on znaki, czyniąc je
niemal niemożliwymi do rozwikłąnia dla obcokrajowców. Obecnie styl trawiasty stosuje się
w kaligrafii i malarstwie.

Poniżej lista systemów pisma, poczynając od najstarszego.

Nazwa Polska Nazwa angielska

Oracle-Bone
Inskrybcje na kościach
inscriptions
 Inskrybcje w brązie Bonze Inscriptions

Styl wielkopieczęciowy Big seal

Styl powstały za panowania dynastii Zhou (周朝 - 1045-

221p.n.e.)

Styl małopieczęciowy Small Seal

Około roku 200 p.n.e. pismo chińskie zostało radykalnie

zmodernizowane przez 李斯 (Lǐ Sī ?-208) pierwszego ministra
na dworze dynastii Qín (秦)

Skrypt oficjalny Han, Skrypt Nowoczesny, Han style of

Skrykt urzędniczy calligraphy

Obecna forma
Formy historyczne Znaczenie
-今文 (jinwen)

kultura, cywilizacja

kobieta
 ja

stopa

W kolejności: inskrybcje na kościach, inskrybcje w brązie, styl

znak współczesny
małopieczęciowy

Chińskie pismo: Znaki tradycyjne i uproszczone

zwane także 简化字 ( jiǎnhuàzì) zwane też 正體字 ( zhèngtǐzì)

znaki uproszczone znaki tradycyjne

Proces upraszczania i ewolucji znaków trwał od początku przyjęcia obecnej formy

znaków za standard. Było to ponad 2000 lat temu, za panownia dynastii Han.
Począwszy od lat dwudziestych XX wieku przystąpiono do wielkiej reformy.
Przyświecała jej idea walki z analfabetyzmem. Część znaków została uproszczona. Ta
reforma pisma, pierwsza od dwóch tysięcy lat, nie była pojedynczym wydarzeniem,
ale procesem. Czsami znaki uproszczone są w rezultacie bardziej skomplikowane niż
znaki oryginalne. Niekiedy też znak różni się w zależności od regionu bądź też tego,
czy jest pisany ręcznie, czy też wydrukowany w książce.

W Chinach Kontynentalnych używamy pisma uproszczonego, to znaczy

uwzględniającego wszystkie uproszczone znaki. Na Tajwanie i w Hong Kongu używa się
znaków tradycyjnych. Nie uwzględnia się tam reform pisma wprowadzanych przez władze
Chin Kontynentalnych, choć często ludzie posługują się nimi dla wygody. Oficjalnie nie
uwzględnia się tam reform pisma ustanawianych przez władze Chin kontynentalnych po roku
1949.

Znaki upraszczano na kilka sposobów. Upraszczano kształt, redukowano ilość kresek oraz
wybierano najbardziej rozpowszechniony wariant zapisu znaku. Tak więc może się zdarzyć,
że uproszczony znak będzie miał bardziej skomplikowaną formę.
Ciekawostką jest to że w słowniku Kangxi (Kāngxī 康熙), skompilowanym w latach 1662-
1722, około 40% znaków stanowią warianty znaków głównych. Owe wariacje były
odstępstwem od oficjalnie zatwierdzonego kształtu i często uznawano je za wulgarne,
piętnowanując ich użycie. W owym słowniku zastosowano tabelę 214 rdzeni (ang. radicals),
 czyli elementów składowych znaków. Do dziś te tabele znaków można zobaczyć w
słownikach na Tajwanie i w Hong Kongu.

Współczesna reforma pisma

Rząd ChRL rozpoczął reformę pisma w 1952 roku. Zebrano, skatalogowano i
uporządkowano wszystkie znaki będące w powszechnym użyciu, a następnie w roku 1956
zaprezentowano pierwsza listę znaków uproszczonych. Uaktualniona lista została
opublikowana w 1964 roku, a potem ponownie w 1984 roku. Łącznie 2236 znaków zostało
uproszczonych, zastępując 2264 znaki tradycyjne.
Z ciekawostek: Często znaki prostsze stanowiły część znaków bardziej rozbudowanych. Po
reformie 350 uproszczonych znaków nie mogło już być użytych jako składowe bardziej
skomplikowanych znaków. 146 składowych, które zostały uproszczone, uprościło tym samym
znaki, które były bardziej skomplikowane. W rezultacie onad 1700 znaków uproszczono
przez wbudowanie uproszczonych komponentów.

Przykłady uproszczeń:

Radykalna zmiana
kształtu
Wei = bronić,
ochraniać
Użyto znaku o radykalnie zmienionym kształcie.

Styl trawiasty
men = drzwi, wrota
Użyto formy istniejącej już w stylu kaligrafii
trawiastym.
 Użycie części znaku
zhun= dokładny

W miejsce całego znaku użyto tylko jednego z

elementów (rdzeni).

Adaptacja zapisu potocznego

tai = platforma, płaskowyż
Użycie powszechnie stosowanego zapisu
"potocznego". Na Tajwanie obydwa znaki
stosuje się zamiennie bez żadnej ustalonej
reguły poza tą, że w oficjalnych dokumentach
rządowych stosuje się zazwyczaj zapis
tradycyjny.

Połączenie homofonów
hou = później, cesarzowa
Dawniej znak prosty oznaczał "cesarzowa",
teraz używa się go także w miejsce "później"

Budowa chińskich znaków i kolejność

elementów

Zaledwie część znaków chińskich to piktogramy, tzn. znaki, z których kształtu można
domyślić się treści. Większość znaków składa się z innych, prostszych komponentów.
Najczęściej w porządku góra-dół albo lewo-prawo. Reguły obowiązujące przy stawianiu
kresek stosują się też tutaj. Czasami więc, składnik w prawym górnym rogu zazwyzcaj jest
pisany jako pierwszy.

Jeśli komponentów jest więcej, pierwsze rysuje się te górne. Przyjmuje się zasadę, że
komponent musi być wykonany w całości, zanim zaczniemy rysować nastęny komponent.
Czasami jednak zdarzają sie sytuacje, kiedy jeden z komponentów przecina lub otacza drugi,
lub w nowoczesnym zapisie komponenty się pomieszały.

Oto przykłady:

Znak ten oznacza tyle co "rozwiązywać, wyjaśniać". Jego budowę można tłumaczyć tak: za
pomocą noża oddzielać róg wołu - rozkładać na czynniki, analizować (Karlgen).

Kolejność i kierunek stawiania kresek

Dwie podstawowe reguły:

1. Wpierw górna kreska a potem dolna,

 2. Wpierw kreska z lewej a potem z prawej,

Powyższe reguły są sprzeczne, gdy jedna z kresek jest po lewej i poniżej drugiej. Wtedy
zastosowanie mają drugorzędne reguły:

3. Lewa pionowa kreska NAJCZĘŚCIEJ przed górną pionową,

4. Dolna pionowa kreska jest ostatnia,

5. Wpierw kreska środkowa, a potem boczne,

6. wpierw pozioma kreska, a potem przecinająca ją pionowa,

7. pierwsza kreska opadająca w lewo a potem opadająca w prawo,

8. Pomniejsze kreski ostatnie.

Typy kresek

点 (1) Dian prosta kropka

横 (2) Heng - pozioma kreska od lewej do prawej
竖 (3) Shu - pionowa kreska od góry do dołu
句 (4) Gou - haczyk doczepiany do innych kresek
提 (5) Ti - skośna kreska rosnąca od lewej do prawej
撇 (6) Pie - skośna kreska opadająca z prawa do lewa
短撇 (7) Duan Pie - krótka skośna kreska opadająca z prawa do lewa
捺 (8) Na - kreska pozioma opadająca zlewa do prawa
Często z prostych kreski rysuje sie jednym pociągnięciem kreski złożone, np. w znaku 阴 kreski 2, 3, 4 tworzą
kreskę, która liczona jest jako jedna. Dlatego też w słownikach często znak ten jest zaindeksowany jak znak z inną
ilością kresek, niż to się wydaje początkującemu prawidłowe. Ponieważ w tradycyjnych słownikach indeksuje się
znaki chińskie właśnie po ilości kresek, umiejętność ich liczenia jest bardzo potrzebna do ich sprawnego
użytkowania.
 Gramatyka języka chińskiego
(kilka wybranych zagadnień)

量詞 (liàngcí) Partykuły zliczające

Są to znaki wspomagające wyliczanie przedmiotów. Partykuł tych jest bardzo wiele - każda
z nich odnosi się do innego typu przedmiotu. Same znaki często są zwykłymi rzeczownikami.

Wyrażenia zliczające stosuje się wg następującego schematu:

liczebnik partykuła rzeczownik

一 個 杯子
yī ge bēizi
jeden kubek.

partykuła 個(个) jest uniwersalna i można ją stosować w przypadku, gdy nie pamiętamy
prawidłowej partykuły. Poniżej inne przykłady:

liczebnik partykuła rzeczownik

一 杯 水
yī bēi shuǐ
jeden kubek wody

三 本 書
sān běn shū
trzy (woluminy) książek,
czyli trzy książki

五 枚 炸彈
wǔ méi zhàdàn
pięć (kul) bomb

提問 Pytania:

Język Chiński jest językiem tonalnym. Praktyczną tego konsekwencją jest to, że sposób
wypowiadania sylab modyfikuje znaczenie poszczególnych słów języka mówionego. Zadając
pytanie nie możemy więc zaakcentować pytania przez zmianę intonacji ostatniego słowa, tak
jak ma to miejsce w językach europejskich. W związku z tym pytania tworzymy na trzy
sposoby:

1. Przez ustawienie na końcu zdania partykuły 嗎 ma (bez tonu). Okazjonalnie używa się też
innych partykuł, np. 啊.

Twierdzenie: 我有 時間. (Wǒ yǒu shíjiān.)

 Ja mam czas.
Pytanie: 你 有 時間 嗎? (Nǐ yǒu shíjiān ma?)

Czy ty masz czas?

2. Przez wbudowanie w twierdzenie alternatywy:

Twierdzenie: 我有 時間. (Wǒ yǒu shíjiān.)

Pytanie: 你 有 沒有 時間?
Nǐ yǒu méiyǒu shíjiān?
Ty masz-niemasz czasu?

3. Przez umieszczenie w zdaniu słowa które same w sobie jest pytaniem:

他 是 誰? (Tā shì shéi? )

Pytanie:
On - jest - kto?

Pytanie: 你 是 幾 歲? (Nǐ shì jǐ suì?)

Ty - jesteś - ile - lat?

Pytanie: 為什麼 他 沒來? (Wèishénme tā méilái?)

Dlaczego - on - nie przyszedł?

Zaimki

我 wo3 ja
你 ni3 ty
他, 她 ta1 on, ona
它, 牠 ta1 to (rzecz), to (zwierzę

(do tworzenia liczby

們 men
mnogiej)

Szyk zdania:

W języku chińskim w większym stopniu niż w polskim istotne jest zachowanie

określonego szyku w zdaniu. Poniżej kilka przykładów i reguł.
 我 - 昨天 - 吃過 - 炒飯
Wǒ zuótiān chīguò cháofàn.
Ja - wczoraj - zjadłem - ryż smażony
Podmiot - określenie czasu (okolicznik) - orzeczenie - dopełnienie

很多 人 明天 要 去 那個 餐廳.
Hěnduō rén míngtiān yào qù nàge cāntīng.
Bardzo dużo - ludzi - jutro - chce - iść do - tej - restauracji
Przydawka - podmiot - okolicznik - orzeczenie - dopełnienie przydawka -
dopełnienie.

Reguły są następujące:
- podmiot przed orzeczeniem
- orzeczenie przed dopełnieniem
- przydawka przed podmiotem lub dopełnieniem
- okolicznik przed orzeczeniem
- uzupełnienie po orzeczeniu

Częściami zdania mogą być:

1. Podmiot - Rzeczownik lub zaimek wskazujący na wykonawcę czynności.
2. Orzeczenie - Opisuje ono wykonywaną akcję lub stan. Najczęściej pojawia się czasownik
lub przymiotnik.
Po chińsku pomijamy czasownik i mówimy np. "Ja (czuję się, jestem) dobrze"
3. Dopełnienie - Wskazuje na przedmiot akcji, użyte narzędzie lub miejsce czynności.
4. Przydawka - Określa cechy rzeczowników.
5. Okolicznik - Określa cechy czynności (czas, miejsce, stopień).
6. Uzupełnienie -Dalsze określenie czynności- trwanie, częstotliwość, wynik,
prawdopodobieństwo.

Inne typy zdań i konstrukcje gramatyczne

Poniżej kilka konstrukcji używanych w języku chińskim

我 - 看不到 - 我的 - 錢包
Wǒ kànbudào wǒ de qiánbāo
Ja - patrzę ale nie zobaczyłem - mojego - portfela.

對 - 中國人 - 來說, 砍樹 - 很有意思.*

Duì - Zhōngguórén - láishuō, kǎn shù - hěn - yǒu yìsi.
Według Chińczyków (tego co mówią), rąbanie drzewa - bardzo -
interesujące.
*Ten przykład może być jednocześnie początkiem żartu słownego.
"kan4shu1 = czytać książkę" początkujący adepci języka chińskiego
wymawiają czasem jako "kan3shu4" - rąbać drzewa, a nawet "kan3shu1"
czyli rąbać książki.
Tak więc nawet na proste pytanie "ni3 xi3huan zuo4 shen2me?" należy
odpowiadać starannie dbając o prawidłowe wyartykułowanie tonów.
 Chińskie zwroty; słownik minimum
chińsko-polski
Oto słowniczek minimum języka chińskiego.
Są to najczęściej używane zwroty codziennego użytku.
Powitania i pożegnania:
早安 zǎo ān
Powitanie poranne - dosłownie: "spokojnego ranka!"

你好 nǐ hǎo
Powitanie poranne - dosłownie: "spokojnego ranka!"

歡迎光臨 huānyíng guānglín

Tak witają nas sprzedawcy w sklepach. Dosłownie: "witamy, witamy"

很高興認識你! Hěn gāoxìng rènshi nǐ!

Cieszę się, że cię widzę!

好久不見! Hǎo jiǔ bu jiàn!

"Dawno się nie widzieliśmy!"

再見 Zài jiàn
Do (ponownego zobaczenia)

明天見 míng tiān jiàn

"Do zobaczenia jutro"
Inne zwroty grzecznościowe:
謝謝! Xiè xie!
"Dziękuję"

我 吃了 兩倍 的 午餐. Wǒ chīle liangbèi de wǔcān.

-Zjadłem trzy porcje śniadania.

給 我 一 杯 茶 加 兩 倍 冰. Gěi wǒ yī bēi chá - jiā liǎng bàn bīng.

- Daj mi jedną filiżankę herbaty - z podwójnym lodem.
停下來! ting xià lái!
- Stop it!

我 有 些 功課 不太 懂, 請 你 幫我 一下. Wǒ yǒu xiē gongkè bùtài dǒng, qǐng nǐ bāngwǒ

yīxià.
Mam pracę domową którą nie za bardzo rozumiem. Pomóżmi proszę.

我 覺得 我 可以了解. Wǒ juéde wǒ kěyǐ liǎojiě

- Wydaję mi się że rozumiem.

夠了! Gòule!
- Dość!

我 受 夠了! Wǒ shòugòule!
- Mam już dość

我們 來 討論 下一個 問題. Wǒmen lái tǎolùn xiàyīge wèntí.

- Omówmy następny problem

我的 位子 在 第三行 第四列. Wǒ de wèizi zài dì-sān háng dì-sì liè.

- Moje miejsce jest w trzecim rzędzie, krzesło nr 4
行 háng - rząd, -- 列 liè - kolumna

這個 字 寫 錯了. Zhěge zì xiě cuòle. (錯誤 cuòwù - error)

- Ten znak jest niewłaściwie napisany.

你 放心 - Nǐfàngxīn.
- Nie martw się. NIe denerwuj się.

zhè shì yìwài. 這 是意外.

_ to był wypadek. To stało się przypadkiem.
我 被 強 迫. Wǒ bēi qiǎngpuò.
- Byłem zmuszony.

我 不 確 定. Wǒ bù què dìng.
- Nie jestem pewien.

這本 書 我 只 懂 百分 之 七 十. Zheběn shū wǒ zhǐ dǒng bǎifen zhi qīshí.

- Rozumiem zaledwie 70% tej książki.

他 好像 沒有 來 學校. Tā hǎoxiàng méiyǒu lái xuéxiào.

- Wygląda na to, że [on] nie przyszedł do szkoły.

三 小時 左右 - sān xiǎoshí zuǒyòu

- Około trzech godzin
 Pinyin

Romanizacje, pinyin i alfabety fonetyczne

Pīnyīn (拼音 = dobierać dźwięk) to romanizacja języka chińskiego stosowana w
ChRL. Od 1958 roku została ona uznana przez ONZ jako oficjalna romanizacja
języka chińskiego. Polska przyjęła ją w 1981 roku.

Inne romanizacje, np. system Wade-Giles'a były i są powszechnie używane,

zwłaszcza w literaturze amerykańskiej. Ich równoległa koegzystencja powoduje wiele
zamieszania i nieporozumień przy pisowni i tłumaczeniu nazw oraz w opracowaniach
tekstów starożytnych. Amerykańska Biblioteka Kongresowa już kilka lat stosuje
pinyin w katalogowaniu zbiorów.
Bopomofo (Zhuyin zimu 註音字母)
to skrypt fonetyczny używany do zapisu wymowy języka chińskiego na Tajwanie,
gdzie uczony jest w szkołach do dnia dzisiejszego.

Klawiatura z nadrukowanymi znakami

skryptu bopomofo (w prawym górnym
rogu klawisza) .
Zasady dzielenie wyrazów w Pinyin:

Zasada ogólna: W tekstach pomija się oznaczenia tonów nad sylabami.

1. W nazwach i imionach oddzielamy znaki będące nazwiskiem od tych które są imieniem,

孫中山 - Sun Zhongshan

司馬遷- Sīma Qian

文山大學 Wenshan da xue (uniwersytet Wenshan)

2. W wieloznakowych nazwach geograficznych oddzielamy część oznaczającą nazwę

właściwą.

北京市 Beijing shi (miasto Beijing)

浙江省 Shejiang sheng (prowincja Zejiang)

3. W nazwach plemion, grup społecznych i wyznaniowych (najczęściej) oddzielamy nazwę

właściwą.

基督徒 Jidu tu (Chrześcijanin)

客家話 Kejia hua (dialekt Hakka)

阿美族 Amei zu (plemię Amei)

4. Apostrof wstawiamy między sylaby, które mogłyby prowadzić do więcej niż jedna
interpretacji:

長安市 Chang'an shi (miasto Chang'an; możliwe alternatywne odczytanie chan gan)

5. Z dużej litery piszemy:

- nazwę własną
- pierwszy wyraz tytułu
- pierwszy wyraz w nazwie firmy
- każdy oddzielnei pisany wyraz nazwy geograficznej

6. Inne znaki specjalne:

- tzw punkt środkowy spotykany pomiędzy imieniem i nazwiskiem przetranskrybowanym na

język chiński

- ü - u umlaut

Tabela konwersji Pinyin - Wade-Giles Zhuyin

Wade- Wade- Wade-

Pinyin Zhuyin Pinyin Zhuyin Pinyin Zhuyin
Giles Giles Giles
a a ㄚ ji chi ㄐㄧ ran jan ㄖㄢ
ai ai ㄞ jia chia ㄐㄧㄚ rang jang ㄖㄤ
an an ㄢ jian chien ㄐㄧㄢ rao jao ㄖㄠ
ang ang ㄤ jiang chiang ㄐㄧㄤ re je ㄖㄜ
ao ao ㄠ jiao chiao ㄐㄧㄠ ren jen ㄖㄣ
ba pa ㄅㄚ jie chieh ㄐㄧㄝ reng jeng ㄖㄥ
bai pai ㄅㄞ jin chin ㄐㄧㄣ ri jih ㄖ
ban pan ㄅㄢ jing ching ㄐㄧㄥ rong jung ㄖㄨㄥ
bang pang ㄅㄤ jiong chiung ㄐㄩㄥ rou jou ㄖㄡ
bao pao ㄅㄠ jiu chiu ㄐㄧㄡ ru ju ㄖㄨ
bei pei ㄅㄟ ju chü ㄐㄩ ruan juan ㄖㄨㄢ
ben pen ㄅㄣ juan chüan ㄐㄩㄢ rui jui ㄖㄨㄟ
beng peng ㄅㄥ jue chüeh ㄐㄩㄝ run jun ㄖㄨㄣ
bi pi ㄅㄧ jun chün ㄐㄩㄣ ruo jo ㄖㄨㄛ
bian pien ㄅㄧㄢ ka k`a ㄎㄚ sa sa ㄙㄚ
biao piao ㄅㄧㄠ kai k`ai ㄎㄞ sai sai ㄙㄞ
bie pieh ㄅㄧㄝ kan k`an ㄎㄢ san san ㄙㄢ
bin pin ㄅㄧㄣ kang k`ang ㄎㄤ sang sang ㄙㄤ
bing ping ㄅㄧㄥ kao k`ao ㄎㄠ sao sao ㄙㄠ
bo po ㄅㄛ ke k`o ㄎㄜ se se ㄙㄜ
bu pu ㄅㄨ ken k`en ㄎㄣ sen sen ㄙㄣ
ca ts`a ㄘㄚ keng k`eng ㄎㄥ seng seng ㄙㄥ
cai ts`ai ㄘㄞ kong k`ung ㄎㄨㄥ sha sha ㄕㄚ
can ts`an ㄘㄢ kou k`ou ㄎㄡ shai shai ㄕㄞ
cang ts`ang ㄘㄤ ku k`u ㄎㄨ shan shan ㄕㄢ
cao ts`ao ㄘㄠ kua k`ua ㄎㄨㄚ shang shang ㄕㄤ
ce ts`e ㄘㄜ kuai k`uai ㄎㄨㄞ shao shao ㄕㄠ
cen ts`en ㄘㄣ kuan k`uan ㄎㄨㄢ she she ㄕㄜ
ceng ts`eng ㄘㄥ kuang k`uang ㄎㄨㄤ shen shen ㄕㄣ
cha ch`a ㄔㄚ kui k`uei ㄎㄨㄟ sheng sheng ㄕㄥ
chai ch`ai ㄔㄞ kun k`un ㄎㄨㄣ shi shih ㄕ
chan ch`an ㄔㄢ kuo k`uo ㄎㄨㄛ shou shou ㄕㄡ
chang ch`ang ㄔㄤ la la ㄌㄚ shu shu ㄕㄨ
chao ch`ao ㄔㄠ lai lai ㄌㄞ shua shua ㄕㄨㄚ
che ch`e ㄔㄜ lan lan ㄌㄢ shuai shuai ㄕㄨㄞ
chen ch`en ㄔㄣ lang lang ㄌㄤ shuan shuan ㄕㄨㄢ
cheng ch`eng ㄔㄥ lao lao ㄌㄠ shuang shuang ㄕㄨㄤ
chi ch`ih ㄔ le le ㄌㄜ shui shui ㄕㄨㄟ
chong ch`ung ㄔㄨㄥ lei lei ㄌㄟ shun shun ㄕㄨㄣ
chou ch`ou ㄔㄡ leng leng ㄌㄥ shuo shuo ㄕㄨㄛ
chu ch`u ㄔㄨ li li ㄌㄧ si ssu ㄙ
chuai ch`uai ㄔㄨㄞ lian lien ㄌㄧㄢ song sung ㄙㄨㄥ
chuan ch`uan ㄔㄨㄢ liang liang ㄌㄧㄤ sou sou ㄙㄡ
chuang ch`uang ㄔㄨㄤ liao liao ㄌㄧㄠ su su ㄙㄨ
chui ch`ui ㄔㄨㄟ lie lieh ㄌㄧㄝ suan suan ㄙㄨㄢ
chun ch`un ㄔㄨㄣ lin lin ㄌㄧㄣ sui sui ㄙㄨㄟ
chuo ch`o ㄔㄨㄛ ling ling ㄌㄧㄥ sun sun ㄙㄨㄣ
ci tz`u ㄘ liu liu ㄌㄧㄡ suo so ㄙㄨㄛ
cong ts`ung ㄘㄨㄥ long lung ㄌㄨㄥ ta t`a ㄊㄚ
cou ts`ou ㄘㄡ lou lou ㄌㄡ tai t`ai ㄊㄞ
cu ts`u ㄘㄨ lu lu ㄌㄨ tan t`an ㄊㄢ
cuan ts`uan ㄘㄨㄢ lü lü ㄌㄩ tang t`ang ㄊㄤ
cui ts`ui ㄘㄨㄟ luan luan ㄌㄨㄢ tao t`ao ㄊㄠ
cun ts`un ㄘㄨㄣ lüe lüeh ㄌㄩㄝ te t`e ㄊㄜ
cuo ts`o ㄘㄨㄛ lun lun ㄌㄨㄣ teng t`eng ㄊㄥ
da ta ㄉㄚ luo lo ㄌㄨㄛ ti t`i ㄊㄧ
dai tai ㄉㄞ ma ma ㄇㄚ tian t`ien ㄊㄧㄢ
dan tan ㄉㄢ mai mai ㄇㄞ tiao t`iao ㄊㄧㄠ
dang tang ㄉㄤ man man ㄇㄢ tie t`ieh ㄊㄧㄝ
dao tao ㄉㄠ mang mang ㄇㄤ ting t`ing ㄊㄧㄥ
de te ㄉㄜ mao mao ㄇㄠ tong t`ung ㄊㄨㄥ
deng teng ㄉㄥ mei mei ㄇㄟ tou t`ou ㄊㄡ
di ti ㄉㄧ men men ㄇㄣ tu t`u ㄊㄨ
dian tien ㄉㄧㄢ meng meng ㄇㄥ tuan t`uan ㄊㄨㄢ
diao tiao ㄉㄧㄠ mi mi ㄇㄧ tui t`ui ㄊㄨㄟ
die tieh ㄉㄧㄝ miao miao ㄇㄧㄠ tun t`un ㄊㄨㄣ
ding ting ㄉㄧㄥ mie mieh ㄇㄧㄝ tuo t`o ㄊㄨㄛ
diu tiu ㄉㄧㄡ min min ㄇㄧㄣ wa wa ㄨㄚ
dong tung ㄉㄨㄥ ming ming ㄇㄧㄥ wai wai ㄨㄞ
dou tou ㄉㄡ miu miu ㄇㄧㄡ wan wan ㄨㄢ
du tu ㄉㄨ mo mo ㄇㄨㄛ wang wang ㄨㄤ
duan tuan ㄉㄨㄢ mou mou ㄇㄡ wei wei ㄨㄟ
dui tui ㄉㄨㄟ mu mu ㄇㄨ wen wen ㄨㄣ
dun tun ㄉㄨㄣ na na ㄋㄚ weng weng ㄨㄥ
duo to ㄉㄨㄛ nai nai ㄋㄞ wo wo ㄨㄛ
e o ㄜ nan nan ㄋㄢ wu wu ㄨ
en en ㄣ nang nang ㄋㄤ xi hsi ㄒㄧ
er erh ㄦ nao nao ㄋㄠ xia hsia ㄒㄧㄚ
fa fa ㄈㄚ nei nei ㄋㄟ xian hsien ㄒㄧㄢ
fan fan ㄈㄢ nen nen ㄋㄣ xiang hsiang ㄒㄧㄤ
fang fang ㄈㄤ neng neng ㄋㄥ xiao hsiao ㄒㄧㄠ
fei fei ㄈㄟ ni ni ㄋㄧ xie hsieh ㄒㄧㄝ
fen fen ㄈㄣ niang niang ㄋㄧㄤ xin hsin ㄒㄧㄣ
feng feng ㄈㄥ nian nien ㄋㄧㄢ xing hsing ㄒㄧㄥ
fo fo ㄈㄛ niao niao ㄋㄧㄠ xiong hsiung ㄒㄩㄥ
fou fou ㄈㄡ nie nie ㄋㄧㄝ xiu hsiu ㄒㄧㄡ
fu fu ㄈㄨ nin nin ㄋㄧㄣ xu hsü ㄒㄩ
ga ka ㄍㄚ ning ning ㄋㄧㄥ xuan hsüan ㄒㄩㄢ
gai kai ㄍㄞ niu niu ㄋㄧㄡ xue hsüeh ㄒㄩㄝ
gan kan ㄍㄢ nong nung ㄋㄨㄥ xun hsün ㄒㄩㄣ
gang kang ㄍㄤ nou nou ㄋㄡ ya ya ㄧㄚ
gao kao ㄍㄠ nu nu ㄋㄨ yai yai ㄧㄞ
ge ko ㄍㄜ nü nü ㄋㄩ yan yen ㄧㄢ
gen ken ㄍㄣ nuan nuan ㄋㄨㄢ yang yang ㄧㄤ
geng keng ㄍㄥ nüe nüeh ㄋㄩㄝ yao yao ㄧㄠ
gong kung ㄍㄨㄥ nuo no ㄋㄨㄛ ye yeh ㄧㄝ
gou kou ㄍㄡ ou ou ㄡ yi i ㄧ
gu ku ㄍㄨ pa p`a ㄆㄚ yin yin ㄧㄣ
gua kua ㄍㄨㄚ pai p`ai ㄆㄞ ying ying ㄧㄥ
guai kuai ㄍㄨㄞ pan p`an ㄆㄢ yo yo ㄧㄛ
guan kuan ㄍㄨㄢ pang p`ang ㄆㄤ yong yung ㄩㄥ
guang kuang ㄍㄨㄤ pao p`ao ㄆㄠ you yu ㄧㄡ
gui kuei ㄍㄨㄟ pei p`ei ㄆㄟ yu yü ㄩ
gun kun ㄍㄨㄣ pen p`en ㄆㄣ yuan yüan ㄩㄢ
guo kuo ㄍㄨㄛ peng p`eng ㄆㄥ yue yüeh ㄩㄝ
ha ha ㄏㄚ pi p`i ㄆㄧ yun yün ㄩㄣ
hai hai ㄏㄞ pian p`ien ㄆㄧㄢ za tsa ㄗㄚ
han han ㄏㄢ piao p`iao ㄆㄧㄠ zai tsai ㄗㄞ
hang hang ㄏㄤ pie p`ieh ㄆㄧㄝ zan tsan ㄗㄢ
hao hao ㄏㄠ pin p`in ㄆㄧㄣ zang tsang ㄗㄤ
he ho ㄏㄜ ping p`ing ㄆㄧㄥ zao tsao ㄗㄠ
hei hei ㄏㄟ po p`o ㄆㄨㄛ ze tse ㄗㄜ
hen hen ㄏㄣ pou p`ou ㄆㄡ zei tsei ㄗㄟ
heng heng ㄏㄥ pu p`u ㄆㄨ zen tsen ㄗㄣ
hong hung ㄏㄨㄥ qi ch`i ㄑㄧ zeng tseng ㄗㄥ
hou hou ㄏㄡ qia ch`ia ㄑㄧㄚ zha cha ㄓㄚ
hu hu ㄏㄨ qian ch`ien ㄑㄧㄢ zhai chai ㄓㄞ
hua hua ㄏㄨㄚ qiang ch`iang ㄑㄧㄤ zhan chan ㄓㄢ
huai huai ㄏㄨㄞ qiao ch`iao ㄑㄧㄠ zhang chang ㄓㄤ
huan huan ㄏㄨㄢ qie ch`ieh ㄑㄧㄝ zhao chao ㄓㄠ
huang huang ㄏㄨㄤ qin ch`in ㄑㄧㄣ zhe che ㄓㄜ
hui hui ㄏㄨㄟ qing ch`ing ㄑㄧㄥ zhen chen ㄓㄣ
hun hun ㄏㄨㄣ qiong ch`iung ㄑㄩㄥ zheng cheng ㄓㄥ
huo huo ㄏㄨㄛ qiu ch`iu ㄑㄧㄡ zhi chih ㄓ
qu ch`ü ㄑㄩ zhong chung ㄓㄨㄥ
quan ch`üan ㄑㄩㄢ zhou chou ㄓㄡ
que ch`üeh ㄑㄩㄝ zhu chu ㄓㄨ
qun ch`ün ㄑㄩㄣ zhua chua ㄓㄨㄚ
zhuai chuai ㄓㄨㄞ
zhuan chuan ㄓㄨㄢ
zhuang chuang ㄓㄨㄤ
zhui chui ㄓㄨㄟ
zhun chun ㄓㄨㄣ
zhuo cho ㄓㄨㄛ
zi tzu ㄗ
zong tsung ㄗㄨㄥ
zou tsou ㄗㄡ
zu tsu ㄗㄨ
zuan tsuan ㄗㄨㄢ
zui tsui ㄗㄨㄟ
zun tsun ㄗㄨㄣ
zuo tso ㄗㄨㄛ
 Tony w języku chińskim
W tym dokumencie: czym są tony, wykresy, zapis tonów, zmiany tonów w zdaniach

Język chiński jest językiem tonalnym. Oznacza to, że intonacja jest integralną częścią
znaczenia każdej wypowiadanej sylaby. Europejczycy przyzwyczaili się do tego, iż intonacja
przenosi dodatkowy przekaz emocjonalny. W językach chińskich jest niestety inaczej.
Intonacja, z jaka wypowiemy sylabę, może zasadniczo zmienić jej znaczenie.

Aby rozumieć mowę chińską ze słuchu oraz mówić w sposób zrozumiały, trzeba wytrwale
ćwiczyć gardło i ucho.

Oznaczenie w Pinyin i
Ton
Online Pinyin
MPS Opis i wysokość tonu Wykres

wysoki
Pierwszy tao1
55:

wysoki rosnący
Drugi
tao2 35:

opadająco-rosnący
Trzeci
tao3 214:

opadający (z wysokiego do
Czwarty niskiego)
tao4 51:

Neutralny (brak)
. (zależy od tonu poprzedzającego) -

Reguły zmiany tonów

Istnieją reguły zmiany tonów w zależności od ich następstwa w zdaniu bądź słowie. Oto
kilka przykładów:

Teoretycznie i w zapisie: W praktyce należy powiedzieć:

你好 - ni3 hao3 ni2 hao3
Wyjaśnienie: Sylaba w trzecim tonie przed inną sylabą z trzecim
 tonem. Pierwsza z sylab zmienia tona na drugi, choć w pinyin
zapisywana jest nadal z tonem trzecim.

Teoretycznie i w zapisie: W praktyce należy powiedzieć:

一共 yi1 gong4 yi2 gong4
Sytuacja: Słowo jeden: 一 yi1
- Gdy występuje samodzielnie, przy liczeniu lub odczytywaniu liczb -
występuje w tonie pierwszym

- Gdy występuje przed sylabą z pierwszym, drugim lub trzecim tonem - ton
zmienia się w czwarty

- Gdy występuje przed sylabą z czwartym tonem - ton zmienia się na drugi

Teoretycznie i w zapisie: W praktyce należy powiedzieć:

不對 - bu4 dui4 bu2 dui4

Przydawkę przeczącą bu 不 wymawia się w czwartym tonie za wyjątkiem

sytuacji, gdy występuje przed sylabą w czwartym tonie - jej ton zmienia się
wtedy na drugi.

Czasami zmiany tonu, którym wypowiada się sylabę, zależą od innych czynników,
niż składnia. jest tak z tytułem "Dialogów konfucjańskich"
Teoretycznie: W praktyce należy powiedzieć:
論語 - Dialogi Konfucjańskie Lun2 yu3

znak lun 論 czytamy w 4 tonie. Oznacza on tyle co "decydować, dyskutować;

teoria". Jedynym wyjątkiem, kiedy wymawiamy go w DRUGIM tonie jest
tytuł "Dialogów konfucjańskich - tytuł dzieła należy czytać Lun2 yu3

Często (niestety) jest tak, że znak ma kilka znaczeń i wymawia się go inaczej w zależności
od znaczenia całego zestawienia:

覺
słowo: Znaczenie znaku:
覺得 - jue2 de (sądzić) czuć, myśleć
睡覺 - shui4jiao4 (iść spać) spać
 Jak pisać po chińsku na komuterze
(język chiński w komputerze)
W tym dokumencie:
Jak wyświetlać znaki chińskie na ekranie,
Metody wprowadzania znaków,
Strona kodowe,
wyświetlanie pinyin

Ważne informacje i porady:

Przy pisaniu dokumentów typu TXT oraz HTML zalecane
kodowanie to UTF-8 (pozwala zamieszczać znaki
tradycyne oraz uproszczone jednocześnie.

ChRL: używywane kodowanie GB. Na Tajwanie, w Hong

Kongu i w Singapurze wykorzystuje się kodowanie BIG5

Jak wyświetlać chińskie znaki:

Linux
W tym systemie operacyjnymwykorzystuje się stronę kodową UTF-8. Większość dystrybucji
instalowana jest wraz z czcionkami UTF-8, wśród których są także czcionki chińskie.
Chińskie znaki widać więc bez żadnych dodatkowych działań ze strony użytkownika.

Windows
W windows XP należy zainstalować obsługę języków Azjatyckich - zajmie ona ok. 230MB.

Starsze wersje MS Windows wymagają zainstalowania specjalnego modułu IME (do

ściągnięcia ze stron internetowych Microsoft).
Jeśli chcemy uniknąć instalowania całego modułu, do wyświetlania chińskich znaków
wystarczy zainstalować czcionkę chińską, np. Arial Unicode MS (jest w pakiecie biurowym
Microsoft Office 2000), bądź bezpłatne STFangsong, do ściągnięcia stąd. Działanie te
pozwoli na czytanie języka chińskiego w przeglądarce interentowej.

Chińskie znaki i przeglądarki internetowe

Jeśli nasza przeglądarka ma ustawione automatyczne rozpoznawanie strony kodowej, nie
powinno być problemu z prawidłowym wyświetlaniem chińskich znaków. Czasami jesdnak w
systemie operacyjnym nie ma zainstalowanej odpowiedniej czcionki - należy wtedy taką
czcionkę pobrać z internetu: AlanWood , Carleton lub ClearChinese .

PODPOWIEDŹ: Czasami na stronie internetowej, zamiast chińskich znaków widzimy

kwadraciki. Jest to oznaką, że nasza przeglądarka nie radzi sobie z ich
wyświetlaniem. Aby zobaczyć znaki, należy owe kwadraciki przekopiować za
pomoca poleceń "kopiuj-wklej" do edytora tekstu (np. Openoffice) i zmienić czcionkę
z domyślnej na inną, która zawiera chińskie znaki. W większości przypadków po kilku
próbach udaje się uzyskać znaki wyświetlane prawidłowo.

Jak pisać po chińsku?

Windows XP i Vista

Należy zainstalować obsługę chińskich znaków, a przede wszystkim nowe "METODY

WPROWADZANIA TEKSTU". Zajdują się one albo na płycie CD z systemem dostarczonej
wraz z komputerem, bądź należy pobrać je z Internetu.

W tym celu należy wykonać następującą procedurę:

1. Wejść do Menu Start -> Panel Sterowania -> Opcje regionalne i językowe.

2. W oknie, które się pojawi, należy przejść do zakładki "Języki" i na niej zaznaczyć opcję
"ZAINSTALUJ PLIKI DLA JĘZYKÓW WSCHODNIOAZJATYCKICH",

3. A następnie kliknąć guzik SZCZEGÓŁY w ramce "Usługi tekstowe i języki". Pojawi się
kolejne okno. Jego wygląd i rozmieszczenie funkcji może różnić się w zależności od typu
Windows XP oraz zainstalowanych uaktualnień systemu, więc nie wdając się w szczegółowe
tłumaczenia zalecam: zainstalowanie języka chińskiego w wersji tradycyjnej oraz
uproszczonej. Następnie proszę doinstalować wszelkie możliwe ustawienia klawiatury.

Uwaga: możliwe, że system poprosi nas o włożenie do napędu CD płyty instalacyjnej

Windows lub połączy się z portalem internetowym Microsoft. Zalecamy używanie
płyty CD.
Uwaga 2: Wygląd okienek, które się pojawiają w trakcie wykonywania powyższej
procedury, różni się w zależności od wersji systemu Windows. Jeśli nasze wskazówki
okazują się odnosić do czegoś innego, niż to co widać na ekranie, proszę dokonać
kilku samodzielnych prób aż do osiągnięcia pożądanego rezultatu.

4. Po zainstalowaniu powyższych rozszerzeń możemy przystąpić do pierwszych

eksperymentów:

I. Pinyin - znaki uproszczone (wersja ChRL)

Procedura przygotowania systemu:

1. Przestawiamy język i układ klawiatury na CHIŃSKI (ChRL) - metoda wprowadzania
"Microsot Pinyin IME 3.0"
2. Przechodzimy do właściwości metody wprowadzania klikając prawym klawiszem w
pasek języka. Pojawi się okno "Ustawienia". W tym oknie wybieramy CHIŃSKI (Tajwan) -
metoda wprowadzania "New Phonetic IME 2002a" i klikamy na guzik "właściwości". Pojawi
się kolejne okno. Przechodzimy do zakładki "Keyboard Mapping" i wybieramy HanYu
Pinyin. Następnie zatwierdzamy dokonane zmiany.
 Kliknij obrazek aby go powiększyć

Procedura wpisywania znaków:

1. Upewniamy się, że przestawiliśmy język i uład klawiatury na: CHIŃSKI (ChRL) -
metoda wprowadzania "Microsot Pinyin IME 3.0"
2. piszemy sylabę w pinyinie. Przykład: tian1 - w którymś z miejsc na ekranie (najczęściej
lewy górny róg) pojawi się małe okienko z tym, co piszemy.
3. Po wprowadzeniu tonu (1-4) sylaba pinyin zamieni się na znak pisma chińskiego. Będzie to
najczęściej używany znak - inne propozycje do wyboru pojawią się w poziomej tabelce. Aby
zobaczyć lub wybierać inne znaki, należy nacisnąć przycisk "PageUp" i "PageDown". Wtedy
pojawi się lista znaków wymawianych we wpisany przez nas sposób.
4. Wybieramy znak wciskając na klawiaturze cyfrę, która przy nim widnieje.

II. Pinyin - znaki tradycyjne (Tajwan i Hongkong)

Procedura przygotowania systemu:

1. Przestawiamy język i uład klawiatury na: CHIŃSKI (Tajwan) - metoda wprowadzania
"New Phonetic IME 2002a"
2. Przechodzimy do właściwości metody wprowadzania klikając prawym klawiszem w pasek
języka. Pojawi się okno "Ustawienia". W tym oknie wybieramy CHIŃSKI (Tajwan) -
metoda wprowadzania "New Phonetic IME 2002a" i klikamy na guzik "właściwości".
Pojawi się kolejne okno. Przechodzimy do zakładki "Keyboard Mapping" i wybieramy
HanYu Pinyin. Nstępnie zatwierdzamy dokonane zmiany.

Kliknij obrazek aby go powiększyć

Procedura wpisywania znaków:

1. Upewniamy się, że przestawiliśmy język i uład klawiatury na CHIŃSKI (Tajwan) -
 metoda wprowadzania "New Phonetic IME 2002a"
2. piszemy sylabę w pinyinie. Przykład: tian1 - w którymś z miejsc na ekranie pojawi się małe
okienko z tym, co piszemy.
3. Po wprowadzeniu tonu (1-4) sylaba pinyin zamieni się na znak chiński. Będzie to
najczęściej używany znak. Aby zobaczyć inne propozycje, należy nacisnąć przycisk "strzałka
w dół". Wtedy pojawi się lista znaków wymawianych we wpisany przez nas sposób.
4. Po wybraniu znaku dodatkowo zatwierdzamy go przez przyciśnięcie "Enter"

Na Tajwanie rozpowszechniony jest system fonetyczny zwany bopomofo. Wszystkie telefony

i komputery wyposażone są więc w odpowiednio opisaną klawiaturę. System bopomofo,
zdaniem wielu, jest dokładniejszy niż pinyin w reprezentowaniu dźwięków występujących w
języku chińskim.

Kliknij obrazek aby go powiększyć

III. Używanie programu WENLIN (Linux oraz Windows)

Program ten to połączenie słownika języka chińskiego oraz narzędzia edycyjnego. Wersję
demonstracyjną (bez słownika) można pobrać ze strony internetowej twórców tego programu.
www.wenlin.com. Program umożliwia pisanie znaków zarówno uproszczonych jak i
tradycyjnych. Po ukończeniu wprowadzania znaków możemy zapisac plik w standardzie
BIG-5, GB lub UNICODE UTF-8. Taki plik może byc bezproblemowo odczytany w
edytorach tekstu.

UWAGA: Proste edytory takie jak MS Notepad i MS Wordpad czasami nie

wyświetlają chińskich znaków. Zalecamy używanie zastępników MS Notepada, takich
jak EditPad Pro.

Program Wenlin instaluje w systemie własną czcionkę, tak więc niest w tym względzie
całkowicie niezależny od MS windows. Program bez problemu działa też pod LInuksem z
nakłądką Wine.

Instrukcja użytkowania:

1. Należy wersję instalacyjną programu pobrać z witryny internetowej www.wenlin.com.

 2. Zainstalować program i uruchomić go.

3. Należy zaznajomić się z podstawowymi funkcjami programu:

- W menu "OPTIONS", wybrać znaki tradycyjne bądź uproszczone: jeśli opcja "SIMPLE
FORM CHARACTERS" jest zaznaczona, program będzie preferował znaki uproszczone przy
wyświetlaniu list dostępnych znaków.

- W menu OPTIONS można wybrać tzw. SPECIAL KEY - przycisk klawiatury, którego
naciśnięcie spowoduje zamianę PINYIN na znak chiński. Ustawienie domyślne to "/".

WPROWADZANIE ZNAKÓW

Sposób I: Tworzymy nowy dokument: polecenie "NEW..." w menu "FILE" i piszemy

chińskie słowo w transkrybcji PINYIN a następnie zamieniamy na znak chiński za pomocą
klawisza SPECIAL KEY, np.: piszemy

tian1

po czym wciskamy SPECIAL KEY (domyślnie klawisz /) . U góry ekranu pojawi się lista
znaków wymawianych w zapisany przez nas sposób. Wybieramy potrzebny nam hieroglif za
pomocą cyfr 1-0 oraz PageUp i PageDown.

UWAGA: Przyjęło się, że w komputerze zapisujemy tony po sylabie:

tian1 - ton pierwszy (wysoki)
ren2 - ton drugi (rosnący)
wo3 - ton trzeci (opadająco-rosnący)
bu4 - ton czwarty (opadający)

Po zakońzceniu wprowadzania wszystkich znaków możemy je przenieść do "normalnego"

edytora tekstów, np. MS Word, albo zapisując plik za pomocą programu Wenlin, bądź za
pomocą metody "KOPIUJ i WKLEJ".

Jeśli decydujemy się na utworzenie pliku (menu: FILE... SAVE AS) proszę wybrać typ pliku
jako "UNICODE RECOMMENDED/INTERNATIONAL) lub UTF-8.
Sposób II: Jeśli nie wiemy, jak wymawia się dany znak, możemy go odrysować. Służy do
tego narzędzie BRUSH TOOL - uruchamiane ikonką z symbolem pióra.

Inne sposoby: Dostępne są też inne metody pisania znaków.Są one dostępne w menu
SEARCH. Możemy znajdować znaki wg częstości ich występowania, ilości kresek,
komponentów (radicals) oraz wg innych kryteriów.

Prawidłowe wyświetlanie transkrybcji Pinyin

Starsze systemy (np. Windows 98) mają często kłopoty z wyświetlaniem znaków
diakrytycznych oznaczających tony, tak więc w świecie komputerów przyjęła się nieoficjalna
konwencja, wg której numer tonu zapisujemy za pomoca cyfry oznazającej tonu na końcu
sylaby, np. 中文 - Zhōngwén - zhong1 wen2. czyli język chiński.
Poniżej tabelka wzorcowa:

Online
Ton Ton Pinyin
Pinyin
1 tāo tao1
1 táo tao2
3 tāo tao3
4 tào tao4
Neut. (brak) (brak)
Powinien
Twój komputer wyświetla:
wyświetlać:

wēn wén wěn wèn

ēéěè īíǐì
āáāà ōóǒò
ūúǔù ǖǘǚǜ

Tabela testowa wyświetlania pinyin w twoim systemie.

 Edytory tekstu rodziny Windows często nieprawidłowo interpretują kodowanie
znaków chińskich - dochodzi do pomyłek w Pinyin i błędów konwersji stron
kodowych. Dotyczy to zwłaszcza plików typu "*.txt". Zalecamy używanie bezpłątnego
pakietu biurowego OpenOffice, który ma natywnie wbudowaną obsługę kodowania
UTF-8.

Kodowanie znaków w systemach operacyjnych:

Łącznie jest 5 odmian kodowania chińskich znaków: BIG5, GB, Unicode, Neima (內碼 - kod
wewnętrzny) oraz Kod telegraficzny (電報碼).

BIG5
Używane na Tajwanie i w Hongkongu i Singapurze do kodowania znaków tradycyjnych.
Zestaw BIG5 zawiera 13053 znaków chińskich.
Stworzony został w Instytucie Przemysłu Informatycznego na Tajwanie w roku 1984.
Niewiele później ten system kodowania stał się standardem. Przyjął go również Hong Kong,
jednak system BIG5 nie obsługiwał niektórych znaków używanych w dialekcie kantońskim,
więc władze Hong Kongu wydały w 1995 roku łatkę pod nazwą "Government Chinese
Character Set", a później, w 1999 roku, "Hong Kong Supplementary Character Set".
Rozszerzenia te dostępne są w Internecie.
Hong Kong Supplementary Character Set Info

GB (國標 - Guobiao)
Używane w ChRL do kodowania znaków uproszczonych.
Zestaw GB 2312-80 zawiera 6763 znaków oraz ustandaryzowany Pinyin.
System stworzony w 1981 roku. Nazwa odnosi się do systemu GB 2312-80 (1981 rok), GBK,
lub GB 18030-2000 (opublikowanego w 2000 roku).

Unicode UTF-8
Najbardziej uniwersalny kod, używany powszechnie do tworzenia stron internetowych.
Ten system kodowania pozwala na bezproblemowe zamieszczanie znaków tradycyjnych i
uproszczonych.
Jest zalecany do tworzenia dokumentów internetowych. Pozwala na wprowadzenie znaków
DOWOLNEGO JĘZYKA (w tym wielu języków jednocześnie) do jednego dokumentu
tekstowego.
 Chińskie imię
Jak przetłumaczyć imię na chiński
Można wybrać znaki, których znaczenie nam
się podoba, lub po prostu znaleźć znaki, które
wymawia się podobnie.

Nazwisko i imię chińskie

Imię chińskie
Chińskie imię z reguły coś oznacza bądź symbolizuje - często przez konotację znaków
składowych. Najczęściej jest to coś związanego z siłą, pomyślnością, zwłaszcza finansową.
Często imiona mają wydźwięk polityczny. Na Tajwanie na przykład w skład imienia wchodzi
często znak, który jest częścią nazwy "Republika Chińska". Jest to przejaw patriotyzmu. W
Chinach kontynentalnych jest podobnie. Wiele osób nazywa się np. Jianguo (tworzenie
narodu), lub czerwonogwardzista albo "Opór przeciw Ameryce".
Mężczyźni zazwyczaj mają imiona związane z pomyślnością, bogactwem i siłą, kobiety - z
pięknem przyrody, czymś miłym, jak "pachnący kwiatek", albo obłoczek itp.
Ponieważ możliwych imion jest niezwykle dużo, rzadkością jest, aby ktoś inny miał to samo.
Jeśli tak się zdarzy, jest to wynikiem przypadkowej zbieżności.
Nie ma w zwyczaju, a jest w zasadzie nie do pomyślenia, aby dostać imię "po kimś", np. po
wujku. Częste jest jednak nazywanie dzieci tak, aby ich imiona były jakoś ze sobą związane.
Gdy syn zostanie razwany ri4 (słońce), jego siostra może nazywać się yue4 (Księżyc).
Chińczycy zwracają się do siebie po imieniu tylko wtedy, kiedy są przyjaciółmi. W rodzinie
używa się nazw członka rodziny, np 'młodszy brat', 'starsza siostra' itp. Dzieci nie mogą
zwracać się do rodziców po imieniu. Same natomiast otrzymują przydomki, związane albo z
jakąś cechą ich charakteru, bądź wydarzeniem z ich dzieciństwa.

Nazwiska chińskie
Nazwiska chińskie są klasą zamkniętą, podobnie jak nasze imiona. Są to najczęściej
nazwy rodów lub klanów. Jest zaledwie kilka sztuk nazwisk dwuznakowych -
praktycznie wszystkie nazwiska składają się tylko z jednego znaku. Nie do
pomyślenia dla Chińczyka jest zmiana nazwiska.
Znaczenie znaków w nazwisku nie jest istotne dla Chińczyków. Jest to dla nich po
prostu nazwa rodu, coś przypisanego i odziedziczonego po przodkach. Mniej więcej
tak jak u nas w Europie.

姓 (xin4) oznacza nazwisko (surname). W dokumentach chińskich nazwisko i imię

wpisuje się w rubryce oznaczonej jako 姓名(xin4ming2), czyli nazwisko i imię.
Lista najczęściej spotykanych nazwisk znajduje się tutaj
W księgarniach w Chinach można zakupić książki zatytułowane "Sto nazwisk".
Zawierają one spis wszystkich istniejących nazwisk. Objaśniają jednocześnie ich
genezę i rejon występowania.
WAŻNE: Jeśli Europejczyk wybierze nazwisko z tej książki, czyli poprawne (tzn. znak
był gdzieś/kiedyś w Chinach używany jako nazwa klanu bądź plemienia), może się
spotkać z oporem mentalnym Chińczyków. Mogą oni uznać, że nazwisko zostało
wybrane błędnie i przerobić znak na jakiś inny bądź użyć innego wariantu. jeśli nie
wiedzą, że takie nazwisko, bądź taki wariant zapisu jest dopuszczalny.
Tak zdarzyło się właśnie mi. Wybrałem znak z ww. książki, jednak Tajwańczyk
wyrabiający pieczęcie odmówił wykonania mojego znaku twierdząc, żenie można go
użyć jako nazwiska. Zamiast mojego użył wariant, który jest popularny, wymawia się
identycznie jak mój, a różni się tylko jednym komponentem.

Pierwszy: nazwisko występujące na Tajwanie.

Drugi: jest bardzo rzadkim nazwiskiem
klanowym.
Trzeci: nie jest spotykany jako nazwisko.

Taki sam problem pojawił się w banku i na poczcine. Dlatego przestrzegam

wszystkich:

1. Upewnić się, czy znak może być nazwiskiem (spytać Chińczyka + sprawdzić w
źróe drukowanym),
2. Nie dać się zbić z tropu ani w banku, ani przy wyrabianiu pieczęci, ani nigdzie
indziej. Ostateczną wyrocznią jest książka "Sto nazwisk", a nie człowiek z niepełną
wiedzą na temat systemu nazwisk.

Brakuje nazwisk!

Chińczyków jest za dużo, a nazwisk za mało. Ludzi noszących najpopularniejsze nazwiska

jest tak dużo, że rząd chiński pozwala obecnie na ich zmianę, co wcześniej było nie do
pomyślenia.Coraz częściej zaczyna stosować się nazwiska dwuczłonowe, tzn. mąż i żona
mogą łączyć nazwiska.
Te posunięcie niestety jeszcze bardziej zwiększa zamieszanie w życiu codziennym, gdyż
Chińczycy przyzwyczajeni są do reguły 1 znak nazwisko dwa znaki imię.

Chińczycy noszący to samo nazwisko:

Wang (王, Wáng) 94 miliony
Zhang (張, Zhāng) - 83 miliony

Ponad 20 milionów:
Li (李 Lǐ)
Chen (陳 Chén)
Zhou (周 Zhōu)
Lin (林 Lín)

Imię chińskie - jak zapisywać?

Zasada jest taka, że nazwisko piszemy jako pierwsze. Np. Shao Weiwen, można je
zapisywać też tak: Shao Wei-wen. Inna pisownia jest niepoprawna, aczkolwiek
często praktykowana.
Imiona należy zapisywać w transkrybcji pinyin, jednak na Tajwanie w Hong Kongu
 oraz w krajach anglojęzycznych przyjęło się używanie romanizacji WG. Imiona I
nazwiska zapisane w paszportach na Tajwanie także zapisane są z użyciem
romanizacji WG.
Kiedy imię osoby jest nietypowe, zaczynają sie kłopoty. Dzieje się tak dlatego, że w
różnych regionach Chin w różnym nasileniu przejawia się westernizacja imion i
przybieranie imion zachodnich.

Oto kilka przykładów zapisu imion (nazwisko rodowe podkreślone):

Shao Wei-wen -- zapis nazwiska w Chinach.
George Liang Ping-pong -- hybryda zachodnio-chińska spotykana w Hongkongu
Leslie Ping-pong Cheung -- USA. Imię chińskie umieszczone w środku
Czasami, w celu uniknięcia nieporozumień, aby czytający wiedział co jest
nazwiskiem, a co imieniem, na wizytówkach zapisuje się nazwisko literami
kapitalizowanymi:
Doris LIANG, CHANG Tai-lin albo SHAO Wei wen
Błędem jest pisanie każdej sylaby imienia i nazwiska oddzielnie. Prawidły zapis to Hu
Jintao, nieprawidłowy: Hu Jin Tao.
Inny częsty błąd pojawia się gdy mamy do czynienia z nazwiskiem
DWUZNAKOWYM. Wtedy należy dzielić imię następująco: Syma Qian (zły zapis: Sy
Ma Qian, lub Sy Maqian).

Wśród Chińczyków żyjących w USA jest częstą regułą to, że używają uni swojego
imienia chińskiego pomiędzy imieniem a nazwiskiem amerykańskim.
Dodatkowym problemem jest współistnienie dwóch romanizacji (Pinyin i Wade-
Giles'a), w Hongkongu i na Tajwanie większość wizytówek drukowna jest z użyciem
tej drugiej romanizacji.

Jak wybrać chińskie imię dla człowieka z Zachodu

Twoje chińskie imię na dole!
Chińskie imię i nazwisko wypowiadane razem powinno ładnie harmonizować w
uszach Chińczyka. Jest bardzo ważne. Jego wybór może mieć duży wpływ na
funkcjonowanie wśród Chińczyków, którzy są często przesądni. Należy wybrać imię i
nazwisko starannie, powoli i przy pomocy chińskich znajomych lub ludzi znających
dobrze język chiński, choć to z reguły nie wystarcza.
Zasadą jest, aby wybrać imię, które brzmi trochę podobnie do imienia europejskiego.
Efekty są różne.
Przykłady: Jenny - brzmi bardzo podobnie.

Jenny - 珍妮 Zhen-ni
Imię przetłumaczone
fonetycznie
Zhen = rzedki, drogocenny; Ni =
dziewczynka.
 Innym sposobem jest wybranie sobie imienia, które znaczy coś ważnego - jakąś
ideę, cel życiowy.
Co prawda można wybrać sobie imię, które nic nie znaczy, ale takiego postępku
można w późniejszym czasie żałować, a do imienia człowiek i znajomi z czasem
przywyka.

Przyjęło się w języku chińskim, że do tłumaczenia fonetycznego nazw i imion

wywodzących się z Zachodu, używa się przeważnie tych samych znaków. Pewna ich
grupa jest łątwo rozpoznawana jako te, których używa się do tłumaczenia nazw.

Przykłady zastosowania sposóbu fonetycznego:

Dirk Pitt (德克 皮特)

Bohater powieści Clive
Cusslera.

James Sandecker
(儋姆斯 桑德克)
Jeden z bohaterów powieści Clive
Cusslera

Morze Beringa
(白令海)
Bailing hai

Hitler
希特勒
Polska wymowa: Si-te-le

Niektóre nazwy są przetłumaczone w niezwykle zgrabnie - tak, że ich brzmienie jest

niemal identyczne z oryginalnym, a znaczenie znaków odnosi się do postaci:
 Jezus 耶穌
Jak przetłumaczyć imię
na chiński
Ye = ojciec, zwrot grzecznościowy
do nauczyciela; Su = przywracać
do życia

Coca-cola 可口可樂 Kekou -

smaczny ; kele - dający
przyjemność, sprawiający radość.

W języku chińskim nie ma imion zachodnich, poza tymi, które zostały wprowadzone
fonetycznie. Jeśliby ktoś chciał przetłumaczyć fonetycznie swoje imię, musiałby albo
skorzystać z jakiegoś ugruntowanego sposobu tłumaczenia, bądź poszukiwać
samemu. Należy pamiętać, aby znak nie był przesadnie skomplikowany w pisaniu.
Polskie imiona można tłumaczyć następująco:

Magda (馬大)
Jak przetłumaczyć imię na
chiński
Magda (dosł "koń + duży", jak nosicielka
imienia jest szczuplejszej budowy, można
użyć 妲 - da2)

Piotr 皮特, 皮得
Dosł. wielki + specjalny/szczególny

Paulina 葩琳
Dosł. biały kwiat + piękny nefryt.

Zmiana imienia
 Co prawda jako dziki barbarzyńca, tudzież "zamorski diabeł", Europejczyk, w
zasadzie może zmienić sobie nazwisko, jeśli po jakimś czasie stwierdzi, że
pierwotnie wybrał je źle, jednak nie jest to dobrze przyjmowane i raczej wszyscy
będą uzewnętrzniać swoje opory odradzając mu takiej operacji.
Ze zmianą imienia jest zupełnie inaczej. Można je zmieniać. Chińczycy na Tajwanie
mogą to robić nie więcej niż trzy razy w życiu - taki jest zakaz prawny, bowiem
zmiany imion ludzie dokonują tam często - wynika to z ich przesądów. Dobre imie ma
przynosić szczęście, stare może się "zużywać" i tracić moc, bądź po prostu przynosić
pecha.
Zdarza się, że tak delikwentowi orzeknie wróżbita - nie pozostaje wtedy nic innego
jak zmienić imię. Może być wiele innych powodów zmiany imienia - wydarzenie,
osoba, chęć zaczęcia swojego życia od nowa.

Glify tradycyjne i uproszczone

To samo nazwisko może być zapisane za pomoca znaku tradycyjnego lub
uproszczonego. Tak więc jesteśmy z góry zkazani na pewne ehm...
"nieporozumienia" jeśli przyjedziemy np. na Tajwan (obowiązują glify tradycyjne)
miając wizytówki zapisane glifami uproszczonymi. Szczęśliwie nikt nie zwraca na to
zbytniej uwagi - Chińczycy zarówno na kontynencie jak i na Tajwanie oraz w
Hongkongu nie mają większych kłopotów z czytaniem zarówno uproszczonego jak i
tradycyjnego pisma.

Imiona znanych osób:

Mao Zedong 毛澤東

Mao Zedong. w romanizacji WG
zapisywany jako Mao Tse-tung.

Chen Shui-bian
陳水扁
Obecny prezydent Republiki
Chińskiej na Tajwanie.
 Polskie imię przetłumaczone na chiński:
Uwaga! Co prawda konwencją stało się fonetyczne
tłumaczenie imion i nazwisk europejskich, to proszę
pamiętajcie, że imiona przetłumaczone fonetycznie brzmią
dziwnie i czasami pokracznie w uszach Chińczyków.
Osobom chcącym mieć chińskie imię polecam wymyślenie
dla siebie imienia z prawdziwego zdarzenia - z chińskim
nazwiskiem rodowym i imieniem. Do tego celu należy
wyszukać i poprosić Chińczyka, który pomoże w wybraniu
odpowiednich znaków. Nie może to być byle jaki Chińczyk -
najlepiej jeśli będize to ktoś z wykształceniem
humanistycznym. Otrzymane imię należy zweryfikować
koniecznie u innych Chińczyków - niektóre zestawienia
znaków nie nadają się dla kobiety/mężczyzny, bądź użyte w
imieniu brzmią bardzo dziwnie. Niektórym też może
przeszkadzać to, że imię brzmi tak jak imię obcokrajowca -
tzn. rodowity Chińczyk nigdy by sobie takiego nie wybrał.

Polskie imię po chińsku

Imię polskie Wymowa
(W nawiazie znaki
uproszczone)
Adam 亞當 (亚当) Yà dāng
Adrian 阿德里安 Ā dé lǐ ān
阿加塔
Ágata 阿佳塔 Ā jiā tǎ
阿涅斯
Agnieszka 阿格涅什卡 Ā niè sī
Aldona 阿拉豆娜 Ā lā dòu nà
Aleksandra 亞歷山德拉 (亚历山德拉) Yà lì shān dé lā
Aleksander 亞歷山大(亚历山大) Yà lì shān dà
Alicja 艾莉西亞(艾莉西亚) Ài lì xī yà
Andrzej 安德雷 Ān dé léi
Angelika 安哿麗卡 (安哿丽卡) Ān kě lì kǎ
Antonina 安窦腻娜
Artur 阿爾圖(阿尔图) Ā ěr tú
 阿娜 Ā nà
Anna 安娜 Ān nà
Barbara 笆笆拉 Bā bā lā
Bartłomiej 巴爾托米(巴尔托米) Bā ěr tuō mǐ
Beata 貝塔 (贝塔) Bèi tǎ
Bó gé dān
Bogdan 伯格丹

Bogusław 伯古斯瓦夫 Bó gǔ sī wà fú
Bronisław 彼任尼思拉福
Cezary 茨薩雷(茨萨雷) Cí sà léi
Czesław 茨斯拉夫 Cí Sī lā fū
丹尼爾 Dān ní ěr
Daniel 丹尼 Dān ní

Daniela 丹涅拉 Dān niè lā

Damian 達棉 (达棉) Dá mián

韃貳鴉 Dá èr yā
Daria 塔麗亞 Tǎ lì yà
Dariusz 大力尤什 Dà lì yóu shí
Dawid 大衛(大卫) Dà wèi
Dominik 斗米尼可 Dòu mǐ ní kè
Dominika 多蜜尼卡 Duō mì ní kǎ
Dorota 多蘿她(多萝她) Duō luó tā

Edyta 艾蒂塔 Yì dì tǎ
Elżbieta 艾热别塔 Yì rè bié tǎ
Ewa 艾瓦 Aì wǎ
Ewelina 艾薇莉娜 Yì wēi lì nuó
Faustyna 閥惡斯滴娜(阀恶撕滴娜) Fá è sī dī nuó
Grażyna 格拉热娜 Gē lā rè nuó
Helena 伊蓮娜(伊莲娜) Yī lián nuó
Henryk 恩里克 Ēn lǐ kè
Henryka 恩莉卡 Ēn lì kǎ
伊沃娜 Yī wò nuó
Iwona 怡福娜 Yí fú nuó
Izabela 伊薩貝拉 (伊萨贝拉) Yī sà bèi lā
Jacek 亞茨克 亚茨克 Yà cí kè
Janusz 亞努師 ( 亚努师) Yà nǔ shī
Janina 雅妮娜 雅妮娜 Yǎ nī nà
Jan 雅恩 Yǎ ēn
Jarosław 亞洛斯拉夫(亚洛斯拉夫) Yà luò sī lā fū
Jerzy 爺師, 燁師 (爷师, 烨师) Yé shī, yè shī
Jurek 遇熱克遇热克 Yù rè kè
唷安娜 Yō ān nuó
Joanna
友安娜 Yǒu ān nuó
友福藝她
Jowita Yǒu fú yì tā
(友福艺她)
Julia 玉麗雅 (玉丽雅) Yù lǐ yǎ
Julian 玉蓮 ( 玉莲) Yù lián
Juliana 玉蓮娜(玉莲娜) Yù lián nà
Yù sī nà
Justyna 玉絲娜(玉丝娜)

Kinga 金佳 Jīn jiā

Kacper 卡此辟爾(卡此辟尔) kǎ cǐ pì ěr
卡米爾(卡米尔) Kǎ mǐ ěr
Kamil
喀冪樂(喀幂乐) Kǎ mǐ le
Kamila 卡米拉 Kǎ mǐ lā

卡爾銀阿 (卡尔银阿) Kǎ ěr yín ā

Karina
Karolina 卡洛麗娜(卡洛丽娜) Kǎ luò lì nà
Kasia 卡夏 Kǎ xià
Katarzyna 卡塔熱娜(卡塔热娜) Kǎ tǎ rè nà
Kazimierz 卡熱米埃(卡热米埃) Kǎ rè mǐ āi
Kinga 金佳 Jīn jiā
克勞迪婭(克劳迪娅)
Klaudia Kè láo dí yà
克勞迪(克劳迪)
Konrad 孔拉得 Kǒng lā de
Krystyna 克里斯蒂娜 Kè lǐ sī dì nà
Krzysztof 克什斯托弗 Kè shí sī tuō fú
Krzyś 可石謝(可石谢) Kě shí xiè
Lucyna 禄雌娜 Lù cí nuó
Łucja 婺慈雅(婺慈雅) Wù cí yā
Łukasz 吴卡什 Wú kǎ shí
 Mǎ qiē
Maciej 馬切(马切)

Magdalena 瑪格達蕾娜(玛格达蕾娜) Mǎ gé dá lěi

馬大(马大) Mǎ dà
Magda
瑪哿她(玛哿她) Mǎ kě tā
Marlena 瑪爾樂娜 (玛尔乐娜) Mǎ ěr lè nà
Martyna 瑪鵜娜(玛鹈娜) Mǎ tí nuó
瑪雅(玛雅) Mǎ yā
Maja
瑪亞(玛亚) Mǎ yà
Małgorzata 毛戈雅塔 Máo gē yā tǎ
Marcin 馬爾親(马尔亲) Mǎ ěr qīn
Marek 馬雷克(马雷克) Mǎ léi kè
Maria 瑪麗亞(玛丽亚) Mǎ lì yà
Marta 瑪爾塔(玛尔塔) Mǎ ěr tǎ
Mariusz 馬柳什(马柳什) Mǎ liǔ shí
馬泰烏斯(马泰乌斯)
Mateusz Mǎ tài wū sī
馬特武士(马特武士)
Michał 米豪 Mǐ háo
Mieczysław 米尺斯瓦夫 Mǐ chǐ sī wā fú
Mikołaj 米克艾 Mǐ kè ài
Mirosław 米洛斯瓦夫 Mǐ luò sī wā fú
Monika 莫尼卡 Mò ní kǎ
娜塔莉婭 (娜塔莉娅)
Natalia Nà tǎ lì yà
娜塔麗亞(娜塔丽亚)
Norbert 諾爾貝 ( 诺尔贝) Nuò'ěr bèi
Ola 歐拉 (欧拉) Ōu lā
Patrycja 帕特麗霞(帕特丽霞) Pà tè lì xiá
Paula 寶拉(宝拉) Bǎo lā
葩琳, Pā lín
Paulina
寶麗娜( 宝丽娜) Bǎo lí nuó
Paweł 帕維 (帕维) Pà wéi
皮特, 皮得 Pi te, Bi de
Piotr (Peter)
彼歐德兒(彼欧德儿) Bǐ ōu dé ér
Przemysław 浦什梅斯瓦夫 Pǔ shén méi sī wā fú

Roxana 羅克莎娜(罗克莎娜) Luó kè shā nà

Radosław 拉多斯瓦夫 Lā duō sī wā fú
Rafał 拉法奧(拉法奥) Lā fǎ ào
Robert 羅伯特(罗伯特) Luō bó tè
Ryszard 雷沙爾德(雷沙尔德) Léi shā ěr dé
Sà bì nuó
Sabina 薩碧娜(萨碧娜)

Sebastian 賽巴斯蒂安(赛巴斯蒂安) Sài bā sī dì ān

斯拉福密爾(斯拉福密尔) Sī lā fú mì ěr
Slawomir
斯蛙福克 Sī wā fú kè
Slawek
斯拉福可 Sī lā fú kě

Stanisław 斯塔尼斯拉夫
Sī tǎ ní sī lā fū
Stefan 斯特凡 Sī tè fán
Sylwester 西爾維斯特(西尔维斯特) Xī ěr wéi sī tè
Sylwia 茜爾維亞(茜尔维亚) Qiàn ěr wéi yà
Szymon 西蒙 Xī mēng
Teodor 泰奧多爾(泰奥多尔) Tài ào duō ěr
Teofil 特奧菲(特奥菲) Tè ào fēi
Teresa 特蕾薩(特蕾萨) Tè lěi sà
Tomasz 托馬斯 (托马斯) Tuō mǎ sī
Wacław 瓦克拉夫 Wā kèlā fú
Waldemar 法樂德馬爾 (法乐德马尔) Fǎ lè dé mǎ ěr
Weronika 薇羅尼卡 (薇罗尼卡) Wēi luó ní kǎ
婦易斯娃法
Wiesława Fù yǐ sī wá fǎ
(妇易斯娃法)
Władysław 弗拉迪斯拉夫 Fú lā dí sī lā fū
Wiktor 维克多 Wéi kè duō
Wiktoria 维多利亚 Wéi duō lì yà
否切和 Fǒu qiē hé
Wojciech 缶旗克 Fǒu qí kè
Wioleta 福友樂她 (福友乐她) Fú yǒu lè tā
Zofia 佐菲亚 Zuǒ fēi yà
苏珊娜 Sū shān nuó
Zuzanna
苏散娜 Sū sàn nuó
Żaneta 苒娥她 Ran e ta
http://www.chiny.pl/

http://www.jezyk-chinski.com/imiona