2. Taksony roślinne
Podstawowa jednostka podziału systematycznego roślin to
gatunek. Gatunków roślin poznano do tej pory ok. 310 tysięcy.
Najbardziej zróżnicowanymi gatunkowo taksonami są:
• Okrytonasienne
• Paprotniki
• Mszaki
• Krasnorosty
• Zielenice
• Widłakowe
• Nagonasienne
3. 1. Okrytonasienne
Rośliny okrytonasienne charakteryzuje
zredukowany gametofit i brak rodni oraz
plemni. Sporofity zaś są bardzo pokaźne.
Kwiat jest obupłciowy.
Części wytwarzające gamety to słupki i
pręciki, gdzie słupki tworzą zrośnięte
owocolistki. Pręciki składają się z nitki i
główki, a w główce znajdują się 2 pylniki. W
pylnikach powstają mikrospory, z których
rozwijają się ziarna pyłku wytwarzające jądra
plemnikowe.
5. Zapłodnienie:
Odbywa się z udziałem dwóch komórek
plemnikowych w wyniku czego powstaje:
• Zygota, która rozwija się później w zarodek,
• Bielmo, które zawiera substancje odżywcze
Rozwój:
Tkanki zalążka równocześnie przekształcają się w
okrywy osłaniające zarodek i powstaje nasiono.
6. Dokładny opis zapłodnienia okrytonasiennych:
Ziarno pyłku wytworzone w pylnikach jest przenoszone na znamię słupka
przez wiatr lub zwierzęta. Przeniesiony na znamię słupka pyłek jest
gametofitem męskim. Ziarno pyłku wytwarza łagiewkę pyłkową, która wrasta
do wnętrza słupka. W ten sposób męskie komórki rozrodcze są przenoszone
do komórki jajowej.
Zapłodnienie jest podwójne. Uczestniczą w nim dwie komórki plemnikowe
pochodzące z jednej łagiewki pyłkowej. Jedno jądro plemnikowe zespala się z
komórką jajową, tworząc zygotę, z której rozwija się zarodek. Drugie jądro
plemnikowe zespala się z wtórnym jądrem woreczka zalążkowego i powstaje
bielmo – tkanka odżywcza zarodka.
7. 2. Paprotniki
Jest to takson historyczny. W jeden takson roślin różnych
linii rozwojowych połączono dlatego iż miały one podobny
cykl rozwojowy.
Gametofit jest rośliną samodzielną. Rozmnażanie płciowe
jest uzależnione od wody, gdyż plemniki przepływają z
plemni do rodni. Po zapłodnieniu z rodni wyrasta sporofit,
który się usamodzielnia i osiąga rozmiary większe niż
gametofit. U wszystkich paprotników proces wytwarzania
zarodników, powstających po mejozie w zarodniach
przebiega podobnie.
8. 3. Mszaki
Mszaki to grupa roślin charakteryzujących się przemianą pokoleń
z dominacją gametofitu. Według wcześniejszych klasyfikacji
mszaki wyróżniane były jako gromada Bryophyta, która
obejmowała trzy klasy: glewiki, wątrobowce i mchy. Obecnie
mszaki nie stanowią jednostki taksonomicznej.
Sporofit jest niewielki, zależny od gametofitu i wrasta w niego
tzw. stopą pobierając przez nią wodę oraz związki organiczne.
Jest krótkotrwałym pokoleniem i zamiera po wytworzeniu
zarodników. Ma postać pojedynczej, nierozgałęzionej łodyżki –
sety, na szczycie zaś zarodnie. Zarodnia ma na górze wieczko,
które umożliwia wysyp dojrzałych zarodników.
9. Mszaki – przemiana pokoleń:
Gametofit (1n) wytwarza dwa rodzaje narządów rozrodczych: plemnie i rodnie. W
pierwszych powstają plemniki, w drugich komórki jajowe. Mszaki mogą być
jednopienne i dwupienne. Zapłodnione jajo ulega podziałom, w wyniku których
powstaje wielokomórkowy zarodek, który rozrasta się i tworzy drugie pokolenie –
bezpłciowe – sporofit (2n). Na wierzchołku łodyżki sporofitu powstaje torebka,
tzw. zarodnia (sporangium), w której rozwijają się zarodniki, które kiedy dojrzeją
wysypują się z zarodni i rozprowadzane przez wodę kiełkują rozwijając się w
osobniki pokolenia pierwszego – płciowego.
10. 4. Nagonasienne
Cechą charakterystyczną nagonasiennych jest
brak owocolistków osłaniających zalążek i brak
owoców. Nagie zalążki umieszczone są na
zmodyfikowanych liściach – strobilach
(szyszkach).
Sporofit jest pokoleniem dominującym. Ma okazałą
postać drzewa lub krzewu. Liście mają zróżnicowaną budowę – u różnych grup różnią
się istotnie wielkością i sposobem wzrostu. Nasiona roślin nagonasiennych nie tworzą
się wewnątrz zalążni (jak u okrytonasiennych), ale powstają na tzw. łuskach
nasiennych osadzonych na osi i często podpartych łuskami wspierającymi oraz
tworzących struktury zwane szyszkami. Z uwagi na brak słupka i zalążni rośliny
nagozalążkowe nie wykształcają owoców.
11. Rozmnażanie nagonasiennych:
Zapylenie odbywa się z udziałem wiatru. Ziarno pyłku opuszczając woreczek
pyłkowy zaczyna się dzielić i powstaje w ten sposób kilkukomórkowy gametofit
męski. W takiej postaci jest przenoszone do zalążka. Zalążek okryty jest
osłonką. Osłonka otacza znajdujący się w środku ośrodek. Różnicuje się z niego
tkanka – bielmo pierwotne (gametofit żeński). Wykształcają się w nim rodnie z
komórką jajową.
Ziarno pyłku wytwarza łagiewkę pyłkową, która wrasta przez okienko zalążni do
rodni i przenosi znajdujące się we wnętrzu łagiewki komórki plemnikowe
(gamety męskie) do komórki jajowej. Jedno z nich łączy się z komórką jajową
(zapłodnienie) i powstaje zygota. Zygota dzieli się wielokrotnie; powstaje
wielokomórkowy zarodek zamknięty w zalążku. Gametofit żeński (bielmo
pierwotne) otaczający młody zarodek przekształca się w tkankę odżywczą
zarodka.
Przykład: sosna
12.
13. Przemiana pokoleń nagonasiennych:
Pokolenie bezpłciowe (sporofit): drzewo sosny, które tworzy
zarodniki w woreczku pyłkowym (ziarna pyłku) i we wnętrzu
zalążków.
Pokolenie płciowe (gametofit): gametofit męski to
kilkukomórkowy twór powstały z ziarna pyłku, tworzący
łagiewkę. Gametofit żeński ukryty jest w zalążku, gdzie tworzy
rodnie.