Jednym z kryteriów diagnostycznych boreliozy jest pojawienie się rumieniowej wysypki wokół ukąszenia, która w miarę upływu czasu rozszerza się, tworząc jakby aureolę czy "tarczę". "Wędruje" tylko zewnętrzna obwódka, środek natomiast zwykle blednie.
Borelioza to wieloukładowa choroba bakteryjna, wywoływana przez krętki Borrelia. których nosicielami są kleszcze z rodzaju Ixodes. Inne określenie boreliozy to choroba z Lyme lub krętkowica kleszczowa. Lyme to miejscowość w Stanach Zjednoczonych (New Lyme i Old Lyme w stanie Connecticut), gdzie zidentyfikowano i opisano pierwsze przypadki choroby. Działo się to w 1977 roku, jednak dopiero w 1982 roku udało się wyizolować bakterie odpowiedzialne za boreliozę.
W Ameryce Północnej boreliozę wywołuje Borrelia burgdorferi, w Europie i w Azji choroba związana jest z co najmniej pięcioma gatunkami krętków z rodzaju Borrelia. W naszym kraju za boreliozą odpowiadają najczęściej bakterie o nazwie Borrelia garinii oraz Borrelia afzelii. W rezultacie objawy kliniczne boreliozy różnią się nieco w zależności od regionu.
Klasyczne objawy boreliozy
Nieleczona borelioza ma kilka etapów:
- pierwszy etap (ostry/wczesny zlokalizowany)
- drugi etap (wczesne rozsiane)
- trzeci etap (przewlekłe/późne rozsiane)
Symptomy różnią się w zależności od stadium choroby. Najbardziej charakterystycznym objawem infekcji jest rumień wędrujący. Pojawia się po pewnym czasie od ukąszenia przez zakażonego kleszcza, od trzech dni do trzech tygodni. Rumień wędrujący to zaczerwienienie o średnicy kilkunastu centymetrów, zazwyczaj ciepłe i bolesne przy dotyku. Ale uwaga, rumień wędrujący pojawia się tylko u około 30 proc. zakażonych krętkami Borrelia. Po pewnym czasie znika, jednak nie oznacza to wyleczenia.
Inne objawy infekcji do złudzenia przypominają grypę (ale nie przeziębienie) i mogą się pojawić w ciągu od kilku dni aż do miesiąca po ugryzieniu. Wczesne objawy boreliozy to: ból, dreszcze, gorączkę, poty, zmęczenie, złe samopoczucie, ból głowy, sztywność karku, bolesność mięśni, ból stawów, obrzęk węzłów chłonnych i ból gardła. Borelioza wymaga leczenia antybiotykami, jest wyleczalna i oczywiście najlepiej jest rozpocząć terapię na pierwszym etapie choroby.
Ogólnoustrojowe oznaki i objawy rozsianej boreliozy:
- silne zmęczenie, ból mięśniowo-szkieletowy, objawy neurologiczne i zaburzenia funkcji poznawczych
- problemy z sercem, w tym zagrażające życiu zapalenie serca
- porażenie twarzy (porażenie Bella), zapalenie opon mózgowych i bóle głowy
- opuchlizna kolana i zapalenie stawów, szczególnie stawów kolanowych
- przewlekłe zanikowe zapalenie skóry
Radzi się, aby zasięgnąć porady lekarza zawsze, gdy widzimy okrągłą, rozszerzającą się czerwoną zmianę skórną oraz mamy objawy letniej grypy, szczególnie w okresie szczególnego zagrożenia boreliozą, czyli od maja do sierpnia. Inne niepokojące objawy to przedłużająca się gorączka, niewyjaśnione zmęczenie, bolesność w stawach, nowy lub nietypowy ból głowy lub objawy sercowe albo neurologiczne.
Rumień wędrujący - czy zawsze oznacza boreliozę?
Trzeba wyraźnie odpowiedzieć na to pytanie: tak, rumień wędrujący oznacza boreliozę. Skąd zatem wątpliwości? Chodzi o to, że zaczerwienienie i grudki na skórze mogą się pojawić także po ugryzieniu choćby przez pająka czy zwykłego komara. Te zmiany skórne wyglądają jednak nieco inaczej niż rumień wędrujący. Ten często przypomina tarczę strzelecką, z okręgami różniącymi się kolorem: zewnętrzny krąg jest czerwony, środkowe są bledsze, a określenie "wędrujący" nie oznacza, że wysypka pojawia się tu i tam na ciele.
- Rumień, będący objawem wczesnej postaci boreliozy, pojawia się w miejscu ugryzienia przez kleszcza i w kolejnych dniach „wędruje" jedynie jego brzeg - przypominają lekarze w serwisie Medycyna Praktyczna.
Jak więc rozpoznać, że zmiana na skórze to rumień wędrujący? Po pierwsze, pojawia się w miejscu ukłucia przez kleszcza, ma co najmniej 4 cm średnicy i powiększa się w miarę upływu czasu (zawsze), a nie zanika po kilku dniach. Jest widoczny na skórze długo, co najmniej przez kilkanaście dni, a nawet kilka tygodni.
Zdarza się, że rumień wędrujący mylimy z odczynem skórnym (reakcja alergiczna) na ślinę kleszcza lub jad owadów. Na przykład jad pszczoły i osy zawiera białka, które są odpowiedzialne za silną reakcję uczuleniową. Nawet u osób nieuczulonych może pojawić się zaczerwienienie skóry, bolesność, niewielki obrzęk w miejscu użądlenia. Ponadto bardzo boleśnie kąsają nas meszki, a ślady zobaczymy na całym ciele. Opuchlizna i zaczerwienienie na skórze to jedne z pierwszych objawów. Ponadto mogą pojawić się takie symptomy jak swędzenie, a w skrajnych przypadkach także gorączka. W środku takiej plamki po meszce widać wygryzioną dziurkę (ten owad ma potężne szczęki).
Co nas może jeszcze pogryźć latem, poza komarami, meszkami i kleszczami? Często są to jusznice deszczowe, zwane też bąkami, gzami, muchami końskimi (atakują chmarami i dotkliwie kąsają, a ich ukucie od razu boli), czerwone mrówki, czyli tak naprawdę mrówki rudnice (atakują tylko, gdy czują zagrożenie), do tego szerszenie oraz pająki (tych ostatnich nie ma co się w Polsce bać, nie są dla nas specjalnie groźne ani jadowite, chociaż mogą pozostawić swędzące ślady na skórze).
Źródła: pubmed.ncbi. nlm.nih.gov, hopkinslyme.org, mp.pl
