Łuszczyca: objawy, leczenie, dieta. Skąd się bierze łuszczyca?
Łuszczyca to jedna z najczęściej występujących dermatoz, czyli chorób skóry. Szacuje się, że choroba dotyka nawet 1-3 proc. populacji, głównie w Europie i w USA. Co ma wpływ na łuszczenie się skóry? Dowiedz się, jak rozpoznać łuszczycę i jak leczyć jej objawy.
- Łuszczyca: przyczyny. Skąd się bierze łuszczyca?
- Łuszczyca: objawy. Jak wygląda łuszczyca?
- Łuszczyca: zaostrzenie. Co wywołuje wysiew zmian?
- Łuszczyca: profilaktyka. Jak dbać o skórę?
- Łuszczyca: dieta. Co jeść przy łuszczycy?
Łuszczyca to choroba skóry, której przebieg jest w dużej mierze nieprzewidywalny. Choroba powoduje pojawianie się na skórze wypukłych, czerwonych, łuszczących się plam. Zazwyczaj występuje na skórze łokci i kolan, a także skórze głowy, chociaż może pojawiać się w przeróżnych miejscach na skórze całego ciała. Pacjenci zazwyczaj zwracają się do lekarza z powodu swędzącej wysypki, która nie chce zniknąć, a także z podejrzeniem użądleń i oparzeń. Jest to choroba niezakaźna i niezłośliwa, ale jej przebieg jest przewlekły i łączy się z obniżeniem jakości życia, często również z depresją.
Łuszczyca: przyczyny. Skąd się bierze łuszczyca?
Dotychczas nie udało się znaleźć jednoznacznego źródła choroby. Wielu naukowców twierdzi, że ma podłoże immunologiczne, a człowiek nie ma wpływu na jej występowanie i nie może w żaden sposób zapobiec jej pojawieniu się. Istnieją również teorie dotyczące rodzinnego czy genetycznego występowania łuszczycy, która rzeczywiście w wielu przypadkach dotyka członków jednej rodziny.
Łuszczyca: objawy. Jak wygląda łuszczyca?
Komórki skóry osób chorych na łuszczycę narastają w szybkim tempie, co powoduje powstawanie zmian łuszczycowych. W skórze zdrowego człowieka proces dojrzewania i obumierania komórek skóry trwa 26-28 dni. W przypadku chorych na łuszczycę układ odpornościowy znacznie wcześniej wysyła sygnały, które skracają ten proces nawet do 4 dni. Oznacza to, że nowe komórki dojrzewają, gdy stare nie zdążyły się jeszcze złuszczyć, dlatego skóra chorych jest gruba i na jej powierzchni tworzą się łuski wytworzone z martwych komórek.
Objawem łuszczycy zwykłej (najczęsciej występującej) są lekko wypukłe grudki na skórze. Mogą mieć różną wielkość i pojawiać się w różnych miejscach, ale ich cechą charakterystyczną jest to, że są wyraźnie odgrodzone od reszty skóry i pokryte suchą łuską. Po zdrapaniu złuszczonej skóry występuje lekkie krwawienie. Zmiany swędzą, a czasami wywołują ból.
Wyróżnia się 4 podstawowe typy łuszczycy:
- zwykłą (organiczoną i uogólnioną),
- krostkową (dłoni i stóp, uogólnioną),
- erytrodermiczną,
- stawową.
Łuszczyca pojawia się zarówno u osób młodych, przed 40 rokiem życia (łuszczyca młodzieńcza), jak i u osób w średnim wieku i starszych (łuszczyca dorosłych). Młodzieńcza częściej występuje w rodzinie i charakteryzuje się cięższym przebiegiem, natomiast dorosła jest łagodniejsza i rzadziej występuje wśród członków rodziny.
Łuszczyca na skórze
‧ fot. Shutterstock
Gdzie występuje łuszczyca?
Zmiany na skórze mogą pojawiać się w przeróżnych miejscach. Zazwyczaj na początku widać zaledwie małą, czerwoną plamkę, która powiększa się w miarę upływu czasu lub zaczynają towarzyszyć jej dodatkowe zmiany. Łuszczyca charakteryzuje się swędzeniem, dlatego gdy na skórze zauważysz czerwone "placki", które swędzą i łuszczą się, niezwłocznie skontaktuj się z lekarzem.
Lokalizacja zmian skórnych wywołanych łuszczycą:
- SKÓRA: łuszczyca obejmuje zazwyczaj skórę okolic najbardziej narażonych na urazy: kolana, łokcie, okolice lędźwiowo-krzyżowe, skórę pod pachami, w pachwinach, szparę pośladkową. Bardzo często zmiany obejmują owłosioną skórę głowy i twarzy, co nie zawsze prowadzi do utraty włosów.
- STAWY: łuszczycy mogą towarzyszyć dolegliwości bólowe oraz stany zapalne drobnych i dużych stawów.
- PAZNOKCIE: bardzo często w łuszczycy procesem chorobowym objęte są paznokcie. Bywa, że przez wiele lat łuszczyca występuje tylko na płytkach paznokci, a chory nie zdaje sobie sprawy, że choruje na łuszczycę. Łuszczyca paznokci charakteryzuje się punkcikowatymi wgłębieniami, nadmiernym rogowaceniem podpaznokciowym i rozwarstwianiem się płytek paznokci.
Łuszczyca: zaostrzenie. Co wywołuje wysiew zmian?
W ostatnich latach pojawia się coraz więcej doniesień dotyczących powiązania stanu skóry i stanu psychicznego chorych. Istnienie takiego związku potwierdzono m.in. w przypadku łuszczycy, której wysiewy zaostrzają się w okresie złego stanu psychicznego: stresu, konfliktów i napięcia. Podobne stany psychiczne prowadzą do uruchomienia niekorzystnych zmian fizjologicznych w organizmie, w tym także do zmian patologicznych na skórze.
Wysiew zmian łuszczycowych prowokują także:
- ostre infekcje bakteryjne i wirusowe,
- przewlekłe infekcje: zatok, zębów, pęcherzyka żółciowego, przydatków,
- niektóre leki m.in. antybiotyki, leki przeciwmalaryczne, blokujące receptory,
- przewlekły, silny stres,
- mechaniczne drażnienie skóry: drapanie i zrywanie łusek, szczotkowanie skóry,
- długotrwałe i intensywne leczenie: zbyt długie stosowanie maści i ich mocne wcieranie,
- stosowanie preparatów sterydowych, np. z powodu innych schorzeń.
Stres prowokuje łuszczycę i wywołuje wysiew zmian, ale sama choroba również jest źródłem ogromnego napięcia. Chorzy na łuszczycę potrzebują czasu, by przystosować się nowej sytuacji i nauczyć się żyć z chorobą.Łuszczyca dokucza szczególnie zimą, gdy jest mało słońca (które łagodzi objawy choroby), a skóra jest bardziej sucha.
Łuszczyca: leczenie. Czy można wyleczyć chorobę?
W leczeniu łuszczycy stosuje się terapię miejscową nakierowaną na łagodzenie zmian powstałych na skórze. Nie jest to jedyna metoda leczenia. Ponieważ coraz częściej lekarze zwracają uwagę na stan psychiczny chorego, leczenie zaczyna obejmować łagodzenie stresu. Problemy psychiczne wielu chorych na łuszczycę, poczucie wyobcowania i odrzucenia, zwracają uwagę lekarzy, którzy stres określają jako "trigger factor", czyli czynnik wyzwalający. Dąży się zatem do ograniczania stresu i sytuacji stresowych. W niektórych przypadkach rekomenduje się podjęcie terapii lub wsparcie farmakologiczne.
Przebieg miejscowego leczenia łuszczycy:
- Usunięcie łusek pokrywających wykwity, które uniemożliwiają działanie terapeutyczne preparatów. Łuski usuwa się poprzez stosowanie specjalnych maści złuszczających, nigdy poprzez zrywanie i zdrapywanie.
- Po usunięciu łusek na czerwoną powierzchnię grudek stosuje się jeden lub kilka preparatów hamujących nadmierny podział komórek naskórka i działających przeciwzapalnie (cygnolina, preparaty dziegciowe, kortykosteroidy, pochodne witaminy D3).
FOTOTERAPIA: to najstarsza metoda leczenia łuszczycy, która jest wciąż praktykowana. Do leczenia łuszczycy wykorzystuje się naświetlenia promieniami UVA i UVB emitowanymi przez sztuczne źródło światła.
LECZENIE OGÓLNE: w leczeniu ogólnym łuszczycy stosuje się m.in. antybiotyki, retinoidy, hydroksymocznik, metotreksat.
Hospitalizacji podlegają pacjenci, którzy chorują na ciężką postać łuszczycy, zmiany skórne obejmują 25 proc. powierzchni ciała, występuje współistnienie chorób ogólnoustrojowych lub gdy łuszczyca ogranicza codzienną aktywność.
Łuszczyca: profilaktyka. Jak dbać o skórę?
Chorzy na łuszczycę powinni wyjątkowo dbać o skórę i nie dopuszczać do jej wysuszania się. Szczególną uwagę powinni poświęcać pielęgnacji i leczeniu wykwitów. Konieczne jest również powstrzymywanie się od drapania skóry, szczególnie powstałych zmian oraz zrywania łusek. Profilaktyka obejmuje także unikanie stresu, a w sytuacjach największego napięcia, kontakt z psychologiem. Dzięki regularnemu leczeniu i odpowiedniej profilaktyce można spowodować, że wysiewy zmian będą rzadsze i nie będą wymagały hospitalizacji.
Profilaktyka łuszczycy obejmuje:
- regularne leczenie wykwitów,
- zapobieganie ostrym chorobom infekcyjnym,
- unikanie stosowania niektórych leków, tzw. prowokatorów (chyba, że stosowanie ich jest konieczne),
- unikanie stresu, odpoczynek i relaksacja,
- odpowiednia pielęgnacja skóry: kąpiele natłuszczające i solankowe, stosowanie preparatów natłuszczających skórę,
- właściwe odżywianie w okresie zaostrzeń choroby: dieta lekkostrawna, unikanie tłuszczów zwierzęcych i wieprzowiny.
Łuszczyca: dieta. Co jeść przy łuszczycy?
Łuszczyca to przewlekła choroba zapalna, dlatego część chorych może obserwować poprawę po wprowadzeniu do diety produktów o właściwościach przeciwzapalnych. Lek. Anna Bachelda-Curuś wyjaśnia, że reakcja organizmu, a tym samym uzyskane korzyści, mają charakter bardzo indywidualny, w zależności od stopnia przestrzegania zaleceń żywieniowych oraz od czynników genetycznych.
- Z pewnością niezdrowy styl życia, w tym sposób odżywiania, może nasilać procesy zapalne, a w konsekwencji pogarszać przebieg kliniczny choroby i wpływać na skuteczność wdrożonego leczenia. Produkty żywnościowe, których spożywanie może przyczyniać się do nasilenia procesów zapalnych w organizmie to np. mięso, nabiał, żywność wysoko przetworzona, cukry rafinowane. Po drugiej stronie możemy wskazać produkty działające przeciwzapalnie, takie jak: tłuste ryby morskie (śledź, makrela, łosoś, sardynka), nasiona lnu i olej lniany, oliwa z oliwek, nasiona dyni, orzechy włoskie (roślinne źródła kwasów omega-3), warzywa i owoce (w szczególności: marchew, szpinak, dynia, jarmuż, brokuły, jagody, truskawki, mango) - wylicza specjalistka.
Poza wielonienasyconymi kwasami tłuszczowymi omega-3, istotna jest także odpowiednia podaż witaminy D oraz antyoksydantów, które chronią organizm przed nadmiarem wolnych rodników tlenowych (ich źródła to głównie: świeże warzywa i owoce, orzechy, pełnoziarniste produkty zbożowe, oleje roślinne, ryby morskie). Podobnie jak w przypadku większości schorzeń o charakterze przewlekłym, dieta w łuszczycy powinna być oparta o zasady racjonalnego żywienia, właściwie zbilansowana, i przede wszystkim dopasowana indywidualnie do każdego pacjenta oraz współistniejących jednostek chorobowych. Bezwarunkowo natomiast należy wystrzegać się palenia tytoniu oraz najlepiej także spożywania alkoholu, gdyż używki nasilają zmiany skórne i mogą zaostrzać przebieg choroby.
- Źródło: Aldona Pietrzak, Konrad Janowski, Irena Lechowska-Mazur, Dorota Krasowska, Łuszczyca jako przewlekła choroba skóry w kontekście psychologicznym, Katedra i Klinika Dermatologii, Wenerologii i Dermatologii Dziecięcej AM w Lublinie, Borgis - Nowa Medycyna 1/2006, s. 14-19/czytelniamedyczna.pl
- Adam Borzęcki, Praktyczne wskazówki rozpoznawania i leczenia łuszczycy, Oddział Dermatologiczny I Szpitala Wojskowego w Lublinie, Borgis - Medycyna Rodzinna 1/2000, s. 2-4/czytelniamedyczna.pl
Tu się dzieje
