Kwiaty ogrodowe

Ogólny opis

Są to owady drobne, od około jednego do dwu milimetrów długości, o wysmukłym, wręcz wrzecionowatym ciele (sprawdzić można używając mocnej lupy). Narządy gębowe typu kłująco-ssącego. Dwie pary skrzydeł podobnych do wąskich listewek, obrzeżonych długimi włoskami. Nogi krótkie, a stopy nóg zaopatrzone w przylgi. Mają dwa stadia larwalne i dwa lub trzy stadia nimfalne (nimfa to larwa z widocznymi zaczątkami skrzydeł, które na ogół są nieruchome i nie odżywiają się). U niektórych gatunków samce występują bardzo rzadko i rozmnażanie odbywa się na drodze dziewo­rództwa. Samice, mające odwłok zakończony tzw. pokładełkiem, składają jaja w głąb tkanki roślinnej, podczas gdy samice, których ostatni pierścień odwłoka, przekształcony jest w rurkę, składają jaja na powierzchni rośliny żywicielskiej. Nie sądzę by statystyczny Kowalski sprawdzał jakiego ma wciornastka. Ten wstęp wyjaśni później podawane informacje. Postaram się podać jakie szkody wywołują te najbardziej dające się we znaki gatunki. Mam nadzieję, że to odrobinę pomoże w rozpoznaniu różnic między zaatakowaniem rośliny przez przędziorka(ten sam typ aparatu gębowego), a wciornastka, którego jeszcze mniej widać i trudniej zwalczyć. Poza szczegółowymi objawami jakie postaram się podać przy każdym gatunku są pewne ogólne możliwości dotyczące ich wszystkich. Wiemy, że coś się dzieje tylko nie znamy sprawcy. Oglądamy liście z dolnej strony i szukamy maleńkich czarnych grudek. Są to odchody wciornastka. Jeśli mamy coś na roślinach kwitnących to podstawiamy białą kartkę i potrząsamy kwiatem nad nią. Łatwo wówczas zobaczymy poruszające się osobniki. Warto zainwestować w żółte lub niebieskie tablice chwytne. Duże one nie są, a przylepione owady nie pozostawią wątpliwości. W celu bardzo wczesnego wykrycia wciornastków na roślinach doniczkowych o ozdobnych liściach można ustawiać rośliny pułapkowe. Do takich należy np. kwitnąca na niebiesko sępolia. Na płatkach jej kwiatów bardzo łatwo jest zauważyć pyłek, który rozsypał się wskutek rozerwania pylników przez wciornastki.

Wciornastek smokowiec. Na blaszkach liściowych od dolnej strony takich roślin ozdobnych jak azalia, cantedeskia, figowiec, palmy i smokowiec, a czasem także na pacioreczniku. pojawiają się najpierw pojedynczo, a później gęsto skupione, bardzo liczne i bardzo małe, początkowo żółtawo-białawe plamki, tworzące później wzdłuż głównych nerwów srebrzystobiaławe smugi. Z czasem pokrywają całą powierzchnię blaszki liściowej, nieco ciemnieją i brunatnieją. Liście stopniowo obumierają i zasy­chają. W miejscach uszkodzeń mogą powstawać żółtobrunatnawe, strupiaste, skorkowaciałe po­wierzchnie. Do oceny z czym mamy do czynienia potrzebne mocne szkło, ale da się stwierdzić ruchliwe białawe larwy oraz owady dorosłe szarobrunatne o jasnych skrzydłach. Przy temperaturach 18—20°C rozwija się jedno pokolenie w ciągu miesiąca. W sprzyjających warunkach owad może osiągnąć nawet dziesięć pokoleń w roku.

Profilaktyka i zwalczanie:

1. Stosować się ściśle do wszelkich zaleceń higieny roślin w domu.
2. W miarę możności zwiększać wilgot­ność powietrza i często wietrzyć pomieszczenia.
3. Wzmacniać rośliny przez odpowiednie zasilanie nawozami mineralnymi i systematyczne podlewanie.

• W razie pojawienia się szkodnika na roślinach przeprowadzać 2-3 opryski co 5-6 dni następującymi środkami

Talstar 100 EC — 0,05%

Rimon 100 EC — 0,1%

Biospin 120 SC — 0,025%

Mospilan 20 SP (0,02%)

Kiedy to nie da rezultatów, można przypuszczać że mamy do czynienia z wciornastkiem będącym plagą w szklarniach, a mianowicie z wciornastkiem zachodnim. Uciążliwość jego zwalczania wiąże się z faktem, że dwa stadia rozwojowe odbywa w glebie i zwalczyć go w tym czasie nie sposób. Trzeba poczekać i kiedy pojawi się na liściach przeprowadzić kilka oprysków następującymi środkami

Marshal 250 CS (0,15%),

Tamaron 600 SL (0,1%),

Confidor 200 SL (0,08%) + ,Mospilan 20 SP (0,02%)

Biospin 120 SC (0,075%) + Vertimec 018 EC (0,05%).

Do wszystkich środków dodajemy preparat Talstar 100 EC w i stężeniu 0,05% i cukier w ilości 1 g/1 l wody. Cukier pełni rolę fagostymulanta wywabiającego wciornastki z ukrycia.

Przy zabezpieczaniu roślin cebulowych warto zdjąć luźne części okrywy, a w przypadku mieczyków do białego i bardzo dokładnie opryskać 0,15-procentowym roztworem Owadofosu 540 EC. Jeśli szkodnik wystąpił wszystkie części trzeba po oczyszczeniu bulw palić i jeszcze jesienią zaprawiać np. w roztworze Kaptanu. Wiosną jak już wspomniałam.

Inne popularne gatunki wciornastków.

Wciornastek amarylkowiec. Występuje szczególnie chętnie na niektórych roślinach amarylkowatych (zwłaszcza z rodzaju Crinum), notowany również na figowcu, hortensji i palmach, często na gerberze, popielniku i złocieniu. Na blaszkach liściowych od strony dolnej głównie wzdłuż nerwów ukazują się bardzo liczne i bardzo małe srebrzystobiaławe plamki. Uszkodzenia powodują ruchliwe larwy i owady dorosłe.

Wciornastek szklarniowiec. Głównie na dolnej stronie blaszki liściowej wielu roślin ozdobnych, między innymi azalii, begonii, cyklamena, figowca, fuksji, goździka, palm, paproci, różanecznika, smokowca, stor­czyków, syningii i złocienia, pojawiają się najpierw małe srebrzystobiaławe plamki, później mniej lub więcej skorkowaciałe, strupiaste, żółtobrunatne po­wierzchnie, przy czym często skorkowacenia skupiają się wzdłuż głównych nerwów liścia. Nieraz kwiaty nie otwierają się wcale lub są skarłowaciałe zniekształcone w wyniku silnego uszkodzenia pąków. Rośliny są dodatkowo oszpecone zasychającym kałem w postaci drobnych, czarnych grudek. Opisane objawy wywołują przez wysysanie zawartości komórek tkanki miękiszowej.

Wciornastek ukośnicowiec. Na górnej stronie liści azalii, begonii, cyklamena, filodendrona, kitni i wilczomlecza nadobnego ukazują się liczne żółtawobiałe plamki, a później kręte, wężowate, skorkowaciałe linie w miejscach uprzednich uszkodzeń przez ruchliwe larwy i dorosłe owady.

Wciornastek kwiatowiec. Żyje w kwiatach wielu roślin uprawnych i dziko rosnących, z ozdobnych głównie w kwiatach róży i wyżlinu, a także goździka. Na płatkach w pąkach i rozwiniętych kwiatach poja­wiają się białawe lub żółtawe, u róży przeważnie z czerwonawymi obwódkami, niewielkie plamki, stopniowo brunatniejące i zasychające. Brzegi płatków zaginają się i miejscami rozrywają. Następuje ich kędzierzawienie i ogólne oszpecenie kwiatów. W razie silnego opanowania pąki nie otwierają się.

Wciornastek goździkowiec. W uprawie gruntowej w pąkach kwiatowych i kwiatach, głównie goździka i lewkonii, a także dzierotki, grosz­ku pachnącego, onętki i niektórych innych roślin ozdobnych, żyją i niekiedy silnie uszkadzają płatki kwiatowe ruchliwe, żółte larwy oraz dorosłe owady czarne z nieco jaśniejszymi skrzydłami. Czasami wciornastek ten może zaatakować rozsadę goździka w uprawie grun­towej i w szklarniach.

Wciornastek mieczykowiec. Najpierw na liściach, potem i na kielichach kwiatowych mieczyka ukazują się początkowo liczne małe, srebrzystobiałe plamki, później powstają żółtawoszare plamy i smugi, z cza­sem jasnobrunatne lub ciemnobrunatne. Na płatkach kwiatowych widoczne są jakby wypłowiałe plamki białe do żółtawobrunatnych. Kwiaty skarłowaciałe, zniekształcone, a często w ogóle pozostają w pąku. Liście i kwiaty w miejscach uszkodzeń pokryte są czarnymi, zaschniętymi, drobniut­kimi grudkami kału, nierzadko rozwijają się także grzyby saprofityczne W przechowalniach na bulwocebulach widać pomarszczone, strupiaste, bru­natne ślady po uszkodzeniach. Takie bulwocebule kurczą się i wiosną źle kiełkują. Opisane objawy są wynikiem nakłuwania tkanek i wysysania za­wartości komórek przez żółtopomarańczowe larwy oraz dorosłe owady cie­mnobrunatne do czarnych, z dobrze widocznym poprzecznym paskiem jaś­niejszym na złożonych skrzydłach.

Samice składają jaja w tkanki liści i płatków kwiatowych. W ciągu roku rozwija się kilka pokoleń szkodnika. W naszym klimacie owady mogą prze­zimować tylko na bulwocebulach w przechowalniach. Występuje również na cantedeskii, frezji, kosaćcu i narcyzie.

Wciornastek łubinowiec. Na płatkach kwiatowych i innych częściach kwiatu wielu roślin ozdobnych, między innymi begonii, fasoli i łubinu, poawiają się liczne niewielkie srebrzyśtobiałe lub brunatnawe plamki w wyniku nakłuwania i wysysania z tkanek soków przez białawe lub białożółte larwy oraz dorosłe owady, barwy żółtej o jasnych skrzydłach.

Wciornastek płatkowiec. Na płatkach w pąkach i rozwinię­tych kwiatach, głównie groszku pachnącego, ale również róży i wielu, innych roślin ozdobnych, powstają białawe lub żółtawe małe plamki, bru­natniejące i zasychające. Obserwuje się przy tym charakterystyczne zaginanie brzegów płatków i ich rozrywanie. Delikatne tkanki nakłuwają i wysysają żółtawobiaławe larwy oraz dorosłe owady. Na otwartych przestrzeniach dorosłe przylżeńce zimują w darni, zaschniętych częściach roślin, w szcze­linach pod korą krzewów i drzew. W budynkach owad roz­wijać się może w ciągu całego roku.

Wciornastek cyklamenowiec. Na roślinach ozdobnych w uprawie gruntowej i nierzadko w mieszkaniach, szczególnie na cyklamenie i róży, poja­wiają się licznie i nieraz w silnym stopniu uszkadzają liście, pąki i kwiaty ruchliwe białawe larwy oraz dorosłe owady, samce jasnożółte, samice szaro­brunatne.

Wciornastek popielnikowiec. Na blaszkach liściowych ozdobnych roślin z rodziny złożonych, głównie popielnika i złocienia, od dolnej strony widoczne są początkowo pojedyncze srebrzystobiałe małe plamki, później gęsto skupione wzdłuż głównych nerwów w jasne smugi. Liście stopniowo zasychają. W miejscach uszkodzeń występują ruchliwe żółtawe larwy raz dorosłe owady.

Wciornastek tytoniowiec. Na liściach wielu roślin ozdobnych gruncie i pod szkłem i w mieszkaniach, jak astra chińskiego, begonii, cantedeskii, groszku pachnącego, nagietka, nasturcji, pantofelnika, petunii, pierwiosnki, popielnika, syningii, widoczne są bardzo małe srebrzystobiaławe plamki, licznie skupione w smugi wzdłuż głównych nerwów, w pobliżu których od strony dolnej wysysają soki z tkanki miękiszowej liścia żółte larwy oraz dorosłe owady. Nieco odmienny charakter uszkodzeń występuje na szparagu ozdobnym, u którego srebrzystobiałe cętki pojawiają się na całej długości pędów. Podobnie na liściach ozdobnych roślin cebulowych, jak frezji, hiacynta i tulipana, wydłużone skupienia takich plamek tworzą smugi na całej powierzchni, jednak postępują od strony pochwy liściowej. Na płatkach rozwijających się pąków kwiatowych cyklamena, dalii, goździka i złocienia ukazują się żółtobrunatnawe plamki. -W miejscach bezpośredniego przebywania przylżeńców rzucają się oczy czarne, drobniutkie grudki kału. Uszkodzone rośliny są opóźnione w rozwoju i słabo kwitną. Niekiedy pędy i liście ulegają zniekształceniom, żółkną i zasychają. Silnie opanowane młode rośliny syningii zwykle masowo zamierają.

Wciornastek paprotkowiec.Na blaszkach liściowych paproci, szczególnie gatunków z rodzaju Pteris, od strony dolnej wzdłuż głównych nerwów ukazują się żółtawobiałe plamki i później srebrzystobrunatnawe smugi w miejscach masowego nakłuwania i wysysania tkanki miękiszowej przez czerwonawożółte larwy oraz dorosłe owady barwy jasnożółtej.

Wciornastek liliowiec. Pod zewnętrznymi czerwono-brunatnymi łuskami cebul różnych gatunków lilii żyją w dużej liczbie osob­ników i wysysają tkanki łososioworóżowe larwy oraz dorosłe owady, czarno-brunatne z jaśniejszymi skrzydłami; długość ciała 2,0—2,5 mm. Całkowity ich rozwój przebiega między łuskami w cebuli. W ciągu roku pojawia się kilka pokoleń szkodnika. Uszkodzone cebule lilii wydają pędy słabe i skarłowaciałe. Przy silniej­szym zaatakowaniu cebul przez przylżeńce następuje ich gnicie lub stopniowe zasychanie.

Bibliografia i Przypisy

„Choroby i szkodniki roślin ozdobnych” – Janusz A. Czyżewski PWRiL W-wa 1975

W. smokowiec – http://www.biolib.cz/en/taxonimage/id66152/?taxonid=16816&type=1

Biała kartka – http://ipm.ncsu.edu/cotton/insectcorner/photos/thrips.htm

Na liliowcu – http://davesgarden.com/guides/terms/showimage.php?did=2639&tid=1165#b