Tytuł : EPIZOD Z WOJEN TURECKICH W XVII WIEKU : " JEŃCY TURECCY " . Kopia obrazu L. Lofflera. Rysował na drzewie Rybkowski.
Wymiary grafiki : 29 na 21 cm.
Grafika ( drzeworyt sztorcowy ) ukazała się w latach 80-tych XIX wieku w czasopiśmie Kłosy ( nr 951- tom XXXVII )
Stan db Delikatne przebarwienia i rdzawe plamki. Plama na lewym dolnym rogu. Druga strona zadrukowana. Grafika idealna do przycięcia i oprawy.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Wojna polsko-turecka 1620-1621 - konflikt zbrojny między Rzecząpospolitą a Imperium Osmańskim.
Przyczyny wojny z Turcją[edytuj]Wysłanie lisowczyków przez Zygmunta III Wazę do Siedmiogrodu w celu dokonania tam dywersji w 1619 roku, tzw. pierwsza
odsiecz wiedeńska.
Pokój na froncie perskim z 1618 roku.
Spalenie Warny przez Kozaków w 1620 roku.
Rozkwit Imperium Osmańskiego:
W XVI w. zajęło Węgry i zagrażało Habsburgom.
Uzależniło Mołdawię i Wołoszczyznę.
Polityczne zawirowania wokół terenów Mołdawii i Wołoszczyzny, ścieranie się interesów: Polski, Turcji i Habsburgów.
Zbliżenie polityki Polski do Habsburskiej.
Najazdy Tatarów na ziemie Polskie.
Traktat polsko-turecki podpisany w Buszy w 1617 r. zobowiązywał Rzeczpospolitą do niemieszania się w sprawy Księstw Naddunajskich. Dyplomacja turecka
pilnie śledziła rozwój sytuacji w walkach polsko-moskiewskich, a sukcesy odnoszone przez Polaków zaniepokoiły Turcję.
Kryzys w stosunkach z Turcją[edytuj]Przez wiele wieków Rzeczpospolita unikała poważniejszych konfliktów z imperium osmańskim, które w XVI w. wyrosło na
mocarstwo i zaczęło zagrażać chrześcijańskiej Europie. Od kiedy Turcja zmusiła Hospodarstwo Mołdawskie by złożyło mu hołd, Rzeczpospolita i Wielka Porta
zaczęły mieć wspólną granicę. Początkowo utrzymywano przyjazne stosunki. Kryzys nastąpił na początku XVII wieku, kiedy to starły się interesy polskich
magnatów mających majątki na południowo-wschodnich kresach Rzeczypospolitej z interesami Turcji w Mołdawii, a także w samej Turcji. Kozacy splądrowali
między innymi Warnę, Kaffę, Trapezunt, Eupatorię a nawet przedmieścia Stambułu. Turcy ograniczyli się do wysyłania skarg na Kozaków do króla. Oficjalnym
powodem wojny była tzw. "I odsiecz Wiedeńska", kiedy to Lisowczycy, najemni żołnierze, którzy po kampanii Moskiewskiej nie mieli zajęcia i łupili własnych
rodaków, zostali wysłani do Siedmiogrodu aby zmusić Gábora Bethlena do zwinięcia oblężenia Wiednia.
Walka o księstwa naddunajskie[edytuj]Trzecim – obok Inflant i Rosji – terenem ekspansji polskiej były księstwa naddunajskie – Mołdawia i Wołoszczyzna,
stanowiące obszar sporny, bowiem Turcja zajęła je i uznała za własne lenno. Zgodnie z pokojowymi traktatami z czasów dwu ostatnich Jagiellonów, Wysoka Porta
osadzała na hospodarstwach (księstwach) mołdawskim i wołoskim lenników przyjaznych również Polsce. Bliskość frontu nieustannej wojny pomiędzy Turcją i
monarchią Habsburgów powodowała brak stabilizacji politycznej w tym rejonie. Skłoniło to magnatów polskich do próby rozciągnięcia swoich wpływów na oba
księstwa. W latach 1595–1600 wyprawy wojenne hetmana Zamoyskiego zakończyły się usunięciem hospodara Michała Walecznego, który próbował zjednoczyć księstwa
nad Dunajem i uniezależnić się tak od Turcji, jak i od Rzeczypospolitej. Zamoyski osadził w hospodarstwach zależnych od siebie książąt z rodu Mohyłów. W
następnych latach córki tych władców zostały wydane z mąż za magnatów kresowych: Wiśniowieckiego, Koreckiego, Potockiego. Więzy rodzinne umocniły
zaangażowanie magnatów w konflikty regionu naddunajskiego.
Napady Kozaków[edytuj]Tak jak dla Rzeczypospolitej problemem były najazdy Tatarów, tak dla Turków wielką bolączką były łupieżcze wyprawy Kozaków
Zaporoskich rozpoczęte jeszcze za panowania Stefana Batorego. Zaporożcy na swych śmigłych czajkach żeglowali po Morzu Czarnym oraz atakowali, plądrowali i
palili tureckie miasta nadbrzeżne. Łupem niesfornych poddanych Polski padły m.in. Trapezunt, Kaffa, Synopa oraz Perekop. W 1615 Kozacy wystawili
cierpliwość sułtana na poważną próbę atakując przedmieścia Stambułu. Wysłana przeciw nim flota turecka została rozbita, Zaporożcy wzięli do niewoli
osmańskiego admirała[1]. Jedynie wojna z Persją powstrzymała Turków od ataku na Rzeczpospolitą.
Wyprawa Iskandera Paszy[edytuj]W końcu cierpliwość sułtana się wyczerpała. Na Rzeczpospolitą ruszyła 50-tysięczna armia (Turcy, Tatarzy, Wołosi,
Mołdawianie, Siedmiogrodzianie) pod dowództwem Iskandera Paszy. Na drodze stanął mu hetman Stanisław Żółkiewski z kilkakrotnie mniejszymi siłami. Iskander
nie był jednak zainteresowany walką, podpisano więc pokój w którym Polska zobowiązywała się do ukrócenia samowoli Kozaków oraz uznała Mołdawię i
Wołoszczyznę za strefie wpływów tureckich.
Casus belli[edytuj]Wydarzenia które bezpośrednio przyczyniły się do bitwy pod Chocimiem rozpoczęły się od wielkiego konfliktu który w 1618 ogarnął niemal
całą Europę. Była to wielka wojna wyznaniowa – wojna trzydziestoletnia. Rzeczpospolita rządzona w tym czasie przez Zygmunta III Wazę nieoficjalnie (Polska
zachowała neutralność) opowiedziała się po stronie Habsburgów.
W tym czasie na Cesarstwo Austriackie spadło uderzenie armii siedmiogrodzkiej (lennika Turcji). Siły prowadzone przez Gábora Bethlena wkrótce dotarły pod
Wiedeń i rozpoczęły jego oblężenie. Wtedy na pomoc za pozwoleniem polskiego władcy ruszyli lisowczycy. Pod Humiennem pokonali armię siedmiogrodzką i
zmusili ją do zwinięcia oblężenia stolicy Cesarstwa. Upokorzony Bethlen wysłał do sułtana list, w którym oskarżał Rzeczpospolitą o sprzyjanie Habsburgom i
działanie na szkodę Imperium. Osman II zarządził uderzenie na Rzeczpospolitą.
Wyprawa Stanisława Żółkiewskiego[edytuj]W Polsce nie zdawano sobie sprawy z zagrożenia jakie niosła ze sobą ogromna armia turecka. Postanowiono o
prewencyjnym ataku na Mołdawię który miałby powstrzymać młodego sułtana przed planowanym podbojem Rzeczypospolitej. Dowództwo powierzono hetmanowi
wielkiemu koronnemu Stanisławowi Żółkiewskiemu oraz hetmanowi polnemu koronnemu Stanisławowi Koniecpolskiemu. Pod ich dowództwem granice przekroczyło ok.
10 tys. żołnierzy. Hetmani postanowili przyjąć na przełomie września i października 1620 roku bitwę pod Cecorą. Pomimo początkowych sukcesów Polacy zostali
zepchnięci do taboru i pod jego osłoną rozpoczęli odwrót ku granicy. Pomimo ciągłych walk udało im się przebyć 170-200 km. Tabor jednak pękł w pobliżu ziem
polskich, żołnierze rzucili się do ucieczki. Żółkiewski zginął w walce, a Koniecpolski dostał się do niewoli.
Przebieg działań wojennych[edytuj]1620 r.
Wyprawa hetmana wielkiego koronnego Stanisława Żółkiewskiego do Mołdawii.
Po trzydniowej bitwie pod Cecorą wojska polskie pod dowództwem Żółkiewskiego zostały pobite w chaotycznym odwrocie wojsk Rzeczpospolitej Obojga Narodów
przez przeważające siły turecko-tatarskie dowodzone przez Iskandera Paszę. Zginął hetman Żółkiewski, hetman polny koronny Stanisław Koniecpolski dostał
się
do niewoli.
1621 r.
Trzytygodniowa obrona Polaków pod twierdzą Chocim, podczas której umarł dowódca obrony hetman wielki litewski Jan Karol Chodkiewicz. Po jego śmierci
dowództwo przejął Stanisław Lubomirski pod patronatem królewicza Władysława).
9 października 1621 r. pod murami Chocimia podpisano traktat pokojowy, w którym:
obie strony zobowiązały się do powstrzymania najazdów swoich poddanych (Kozaków i Tatarów),
sułtan obiecał powoływać w Mołdawii hospodarów przychylnych Polsce.
Bibliografia[edytuj] Źródła[edytuj]Stanisław Lubomirski: Dziennik wyprawy chocimskiej r. 1621 [w:] Żegota Pauli: Pamiętniki o wyprawie chocimskiej r.
1621, Kraków 1853
J.J. Sękowski: Collectanea z dziejopisów tureckich rzeczy do historyi polskiej służącej, Warszawa, t.I 1824, t.II 1825.
Jakub Sobieski: Commentariorum chotinensis belli libri tres [w:] Żegota Pauli: Pamiętniki o wyprawie chocimskiej r. 1621, Kraków 1853
Opracowania[edytuj]Tadeusz M. Nowak, Jan Wimmer: Historia oręża polskiego 963-1795, Wiedza Powszechna, Warszawa 1981, ISBN 83-214-0133-3
Janusz Pajewski: Buńczuk i koncerz, Wiedza Powszechna, Warszawa 1978
Leszek Podhorodecki: Chocim 1621, seria: "Historyczne bitwy", MON, 1988.
Zygmunt Ryniewicz: Bitwy świata: leksykon, Wiedza Powszechna, Warszawa 1995, ISBN 83-214-1046-4
Wojna polsko-turecka 1633-1634 – wojna pomiędzy Rzecząpospolitą a Turcją, zwana też wojną z Abazy paszą (wojną Abazy paszy), nieformalna wojna polsko-
turecka w l. 1633-1634[2]
Mehmed Abazy – turecki pasza Silistrii – chciał wykorzystać zaangażowanie Polski w wojnę polsko-rosyjską (1632-1634). W lecie 1633 hetman Stanisław
Koniecpolski odparł zwiad tatarski, biorąc do niewoli m.in. syna Kantymira Murzy. Abazy ze swoją główną armią – ok. 5,000 – 10,000 – został pokonany przez
Koniecpolskiego we wrześniu.
W 1634 sam sułtan rozważał interwencję, ale inni wasale Imperium Osmańskiego zaatakowali Rosję, a Polacy odnosili zwycięstwa w wojnie z Rosją, co
pokrzyżowało mu plany. Gdy Polska skoncentrowała siły na granicy, sułtan zdecydował się na pokój z Polską, a Abazy został skazany na śmierć. Sułtan
następnie rozpoczął wojnę z Persją.
Geneza[edytuj]Zwycięstwo chocimskie oraz zawarcie traktatu z Turcja, a także zamieszki wewnętrzne po śmierci sułtana Osmana II (20 maja 1622 r.) zapewniały
Rzeczypospolitej pokój ze strony państwa ottomańskiego. Jednak południowo-wschodnie kresy nadal były narażane na najazdy tatarskie organizowane przez
przywódców koczowników znajdujących się pod zwierzchnictwem chana krymskiego. Do większych wypraw należał na przykład wypad ordy budziackiej na Lwów –
Stryj – Przemyśl pod wodzą Kantymira w 1624 r. (por. bitwa pod Martynowem). Sułtan turecki i jego lennik – chan krymski – nie byli w stanie powstrzymać
przed łupieżczymi najazdami koczowniczych ordyńców, których do napadów na sąsiednie kraje popychało często widmo głodu wywołane suszą czy pomorem bydła.
Podobnie król polski nie potrafił zmusić Kozaków zaporoskich do respektowania pokoju z Turcją i powstrzymania się od „chadzek” na czarnomorskie wybrzeża
Turcji. Bezkrólewie po śmierci Zygmunta III Wazy stało się dogodną okazją do ataku na Polskę. Z jednej strony postanowili wykorzystać to Rosjanie,
rozpoczynając wojnę smoleńską, z drugiej strony próbę zdobycia Kamieńca Podolskiego podjął ambitny i skłonny do ryzykownych przedsięwzięć pasza Sylistrii,
Mehmed Abaza. Abaza-pasza liczył prawdopodobnie na zaangażowanie sił polskich w wojnę z Moskwą i łatwy sukces, gdyż otrzymał posiłki od lenników tureckich:
hospodarów Mołdawii i Wołoszczyzny oraz wspomnianego wcześniej Kantemira, poddanego innego lennika tureckiego – chana krymskiego. Akcja paszy
sylistryjskiego odbywała się bez wiedzy i zgody Porty. Sam Abazy tłumaczył w liście do Koniecpolskiego, że wystąpił przeciwko Rzeczypospolitej z powodu
wypraw kozackich, ją oskarżając o naruszenie pokoju[3].
Przebieg[edytuj] Bitwa pod Sasowym Rogiem (4 lipca 1633)[edytuj] Osobny artykuł: Bitwa pod Sasowym Rogiem (1633).
W czerwcu 1633 r. granice Polski przekroczył czambuł około tysiąca ordyńców budziackich, którzy dokonali grabieżczego najazdu, licząc na wybuch wojny
polsko-tureckiej, lub, co bardziej prawdopodobnie, działając z polecenia Abazy-paszy jako jego zwiad. Tatarzy przekroczyli Dniestr w okolicy wsi Hryńczuk
pod Żwańcem i ruszyli na odległy o 6 mil Kamieniec, którego okolice spustoszyli i złupili.
Na wieść o napadzie stacjonujący wówczas w Barze hetman wielki koronny Stanisław Koniecpolski, zebrawszy ok. 2-2,5 tysiąca jazdy ruszył w pogoń za Tatarami
wycofującymi się z łupem i jeńcami. Uchodzący czambuł, przekroczywszy granice Mołdawii, poczuł się bezpieczny i zwolnił tempo ucieczki, ale hetman nie
zaprzestał pogoni. Do starcia doszło 4 lipca koło Sasowego Rogu nad Prutem. Jazda polska odniosła zwycięstwo. Wielu znaczniejszych Tatarów dostało się do
niewoli (m.in. zięć Kantymira). Odebrano im łupy i jeńców wziętych pod Kamieńcem.
Bitwa pod Paniowcami (22 października 1633), zwana też bitwą pod Kamieńcem[edytuj]
„Walka o sztandar turecki” – epizod z wojen polsko-tureckich XVII w. wg J. Brandta
Polska pd-wsch w poł. XVII w. na mapie BeauplanaPo pierwszym sukcesie Koniecpolski wycofał się na lewy brzeg Dniestru i rozpoczął przygotowania do odparcia
spodziewanego najazdu Abazy paszy. Pod Kamieńcem Podolskim założył obóz warowny, do którego ściągał żołnierzy kwarcianych, Kozaków oraz nieco prywatnych
wojsk magnatów kresowych.
Pod koniec września Abazy pasza na czele oddziałów tureckich, posiłkowych wojsk mołdawskich i wołoskich oraz Tatarów budziackich ruszył w kierunku granic
Rzeczypospolitej. Otrzymawszy informacje o polskich przygotowaniach, nawiązał rokowania z Koniecpolskim, zapewne w celu uśpienia czujności hetmana.
Jednocześnie Abazy otrzymał informacje o niezadowoleniu sułtana i wielkiego wezyra z jego inicjatywy, zrozumiał więc, że jedynie spektakularny sukces
uchroni go przed karą za naruszenie pokoju. Najprawdopodobniej 20 października wojska Abazy przekroczyły Dniestr, a 22 października doszło do bezpośredniego starcia. Silny ogień polskiej artylerii zaskoczył przeciwników i załamał pierwszy szturm na warowny obóz polski. Podczas kolejnego ataku Turcy i Tatarzy uderzyli na lewe skrzydło polskie, a Wołosi na prawe. Tatarom udało się nawet wedrzeć na pozycje polskie, zostali jednak stamtąd wyparci. Wobec zaciętej obrony polskiego obozu Abaza postanowił zwinąć oblężenie i wycofać się w kierunku Dniestru. Po drodze obległ i spalił niewielki zameczek w Studzienicy[4], broniony przez trzy dni m.in. przez miejscowych chłopów.
Podjęta przez Abazę decyzja o odwrocie została zapewne podyktowana kilkoma czynnikami: brakiem perspektyw na spektakularny sukces, nieprzychylną postawą
Istambułu wobec inicjatywy paszy silistryjskiego oraz nieprawdziwymi wieściami o zbliżającej się odsieczy kozackiej.
Rok 1634[edytuj]Murad IV, który nie aprobował oficjalnie najazdu, sprzyjał po cichu ekspedycji. Gotów był rozpocząć oficjalne działania wojenne w razie
sukcesów Abazy. Jednak w obliczu niepowodzeń wyprawy odciął się od niej. Abaza pasza próbował jeszcze nakłonić sułtana do szerszej akcji, lecz było to
nieskuteczne.
Sułtański czausz Szahin aga przekonywał w Warszawie, że wyprawa Abazy była inicjatywą prywatną i nieporozumieniem, zabiegając o przywrócenie pokojowych
stosunków między Rzecząpospolitą a Turcją. Obiecywał też surowe ukaranie winnego zamieszania. Nieudana wyprawa Abazy paszy ściągnęła na niego gniew sułtana
i karę śmierci. Nowy pasza Sylistrii – Murtaza, otrzymał polecenie utrzymywania dobrych stosunków z Polską.
Konsekwencje[edytuj]Pertraktacje w latach 1634-1635 doprowadziły do przyjęcia obustronnych zobowiązań pokojowych; w sprawie Kozaków i Tatarów powzięto
postanowienia co do kontroli, która miała uniemożliwić im podejmowanie agresywnych kroków. W dwa tygodnie po zakończeniu obrad sejmowych (19 sierpnia)
Stanisław Koniecpolski i Szahin-aga zawarli układ będący powtórzeniem traktatu z 1621 r.
Przypisy1.^ Rzeczą dyskusyjną może być kwestia, czy Kozaków zaporoskich należy w tym czasie traktować jako niezależny czy autonomiczny byt polityczny,
ponieważ stanowili część sił zbrojnych Rzeczypospolitej jako Wojsko Zaporoskie Jego Królewskiej Mości – Kozacy rejestrowi. Z uwagi na wojnę z Rosją liczba
Kozaków na żołdzie państwa była w tym czasie dość duża. Niesubordynacja Kozaków widoczna w tym okresie nie wykraczała specjalnie poza typową w tych czasach
swawolę żołnierską.
2.^ Występują też daty 1633-1635. Walki z Turcją i jej lennikami toczyły się głównie w 1633. Po klęsce Abazy paszy pod Kamieńcem Podolskim (Paniowcami)
istniało jedynie niebezpieczeństwo przekształcenia tej niby prywatnej akcji w oficjalną wojnę polsko-turecką. Większe czy mniejsze najazdy tatarskie
stanowiły swego rodzaju „normalność” południowo-wschodnich ziem Rzeczypospolitej nawet w okresach pokoju.
3.^ G. Labuda, Marian Biskup, Historia dyplomacji polskiej (połowa X-XX w.), t. II 1572-1795, pod redakcją Z. Wójcika, Państwowe Wydawnictwo Naukowe,
Warszawa 1980-1982, s. 107.
4.^ Studzienica w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom XI (Sochaczew – Szlubowska Wola) z 1890 r.
Bibliografia[edytuj]Tadeusz M. Nowak, Jan Wimmer, Historia oręża polskiego 963-1795, Wiedza Powszechna, Warszawa 1981, ISBN 83-214-0133-3
Janusz Pajewski: Buńczuk i koncerz, Wiedza Powszechna, Warszawa 1978
Wojna polsko-turecka 1672-1676 toczyła się pomiędzy Rzecząpospolitą a Turcją i sprzymierzonym z nią Chanatem Krymskim.
Bezpośrednią przyczyną wojny były działania wojsk koronnych na Ukrainie wymierzone przeciw Tatarom i hetmanowi kozackiemu Piotrowi Doroszence, który w 1666
roku uznał zwierzchnictwo Turcji. Początkowo Turcy byli zajęci wojną z Wenecją (VI wojna wenecko-turecka) i cesarstwem (IV wojna austriacko-turecka), toteż
do walki z Rzecząpospolitą skierowali Tatarów (Wojna polsko-kozacko-tatarska 1666-1671). Z całą potęgą wystąpili w 1672 roku, a pretekstem była pomoc dla
Doroszenki.
Doroszenko i Tatarzy 18 lipca pobili pod Ładyżynem grupę jazdy polsko-kozackiej, natomiast w sierpniu potężna armia turecka pod wodzą sułtana Mehmeda IV i
wezyra Ahmeda Köprülü wkroczyła na Podole i przystąpiła do oblężenia Kamieńca Podolskiego. Pogrążona w walkach wewnętrznych Rzeczpospolita, gdzie szlachta
popierająca króla Michała Korybuta walczyła z grupą magnatów, była absolutnie nieprzygotowana do wojny. Po krótkim oblężeniu Turcy zdobyli Kamieniec
Podolski, by następnie ruszyć na Lwów, który oblegli 20 września. W tym czasie Tatarzy przystąpili do pustoszenia obszarów leżących między Sanem, Wieprzem
i Bugiem. W październiku pobił Tatarów hetman wielki koronny Jan Sobieski (wyprawa na czambuły), jednak nie zmieniło to faktu, że Rzeczpospolita nie była
w stanie przeciwstawić się armii tureckiej. Efektem tego był traktat zawarty w Buczaczu, w którym Rzeczpospolita odstąpiła Turcji Podole z Kamieńcem
Podolskim oraz część prawobrzeżnej Ukrainy. Zobowiązała się także płacić coroczny haracz w wysokości 22 000 dukatów.
Bitwa pod Chocimiem 1673Wojna polsko-turecka 1672-1676
Ładyżyn (1672) - Humań (1672) - Kamieniec Podolski (1672) - Korzec (1672) - Lwów - wyprawa na czambuły (1672) - Krasnobród (1672) - Narol (1672) - Niemirów
(1672) - Komarno (1672) - Petranka (1672) - Kałusz (1672) - Chocim (1673) - Lesienice (1675) - Trembowla (1675) - Wojniłów (1676) - Żurawno (1676)
Odsiecz Trembowli 1675
Józef Brandt, Atak kawaleriiPonieważ sejm nie ratyfikował buczackiego traktatu, wojna była kontynuowana. W 1673 roku znacząco powiększone dzięki nowym
zaciągom wojsko polskie i litewskie przeszło do ofensywy. Naczelny wódz Jan Sobieski 11 listopada odniósł nad armią turecką wielkie zwycięstwo pod
Chocimiem. Po tym sukcesie Sobieski zamierzał opanować Mołdawię, by główne działania wojenne ominęły ziemie ukraińskie, jednak na skutek zdrady hetmana
wielkiego litewskiego Michała Paca i dezercji części sił koronnych zdobył tylko Jassy, i to na krótko, bo wkrótce wycofał się pod naciskiem Tatarów.
W 1674 roku do wojny przeciwko Turcji przystąpiła Rosja (Wojna rosyjsko-turecka 1674-1681), dzięki czemu wojska polskie mogły przystąpić do ofensywy na
ziemiach ukraińskich. Od jesieni 1674 do wiosny 1675 Polacy opanowali w walkach z Tatarami całą prawobrzeżną Ukrainę. W czerwcu 1675 na polskie sukcesy
Turcja odpowiedziała kolejną ofensywą swych wojsk, które przekroczyły Dniestr i obległy Trembowlę. Sobieski po odparciu pod Lesienicami ataku tatarskiego
na Lwów ruszył obleganej Trembowli na odsiecz. W obawie przed Sobieskim armia turecka wycofała się z powrotem za Dniestr.
W sierpniu 1676 roku, w związku z nową ofensywą turecką, armia turecko-tatarska wkroczyła na Pokucie i maszerowała w kierunku Stanisławowa. Sobieski po
bitwie z Tatarami pod Wojniłowem stawił opór przeważającej armii turecko-tatarskiej pod Żurawnem. Po blisko trzech tygodniach zaciętych walk zawarty został
17 października 1676 traktat pokojowy, który zakończył wojnę.
W wojnie tej wojska polskie dla obrony przed licznymi czambułami tatarskimi działały w silnym rozproszeniu. Błyskawiczne, nocne marsze komunikiem często
kończyły się zaskoczeniem i zmuszeniem nieuchwytnych Tatarów do bitwy. Dowodzona przez Sobieskiego armia koronna prowadziła działania z zastosowaniem
samodzielnej straży przedniej, której zadaniem było stworzenie jak najlepszych warunków dla wejścia sił głównych. Kampania chocimska z 1673 roku jest
przykładem znakomicie przeprowadzonego manewru po liniach wewnętrznych nieprzyjaciela z zamiarem całkowitego zniszczenia jego głównych sił. Pod Żurawnem z
kolei zamknięta w warownym obozie armia polska dała przykład wysokich umiejętności w działaniach obronnych.
Chronologia wojny[edytuj]bitwa pod Ładyżynem (lub pod Czetwertynówką) (18 lipca 1672)
bitwa pod Humaniem (1672)
oblężenie Kamieńca Podolskiego (18-27 sierpnia 1672)
bitwa pod Korcem (1672)
oblężenie Lwowa (20 września – 6 października 1672)
wyprawa na czambuły (5-14 października 1672)
bitwa pod Krasnobrodem (5-6 października 1672)
bitwa pod Narolem (6 października 1672)
bitwa pod Niemirowem (7 października (1672)
bitwa pod Komarnem (9 października 1672)
bitwa pod Petranką (14 października 1672)
bitwa pod Kałuszem (1672)
bitwa pod Chocimiem (11 listopada 1673)
bitwa pod Lesienicami (22 sierpnia 1675)
oblężenie Trembowli (20 września-11 października 1675)
bitwa pod Wojniłowem (24 września 1676)
bitwa pod Żurawnem (25 września – 14 października 1676)
Zobacz w Wikiźródłach tekst
Karola Szajnochy Zwycięstwo r. 1675 pode Lwowem Literatura[edytuj]Jarosław Stolicki, Sejmiki ziem Podola i Ukrainy wobec wojny z Portą w latach 1672-1676,
w: Wschodni Rocznik Humanistyczny, t. I
Wojna polsko-turecka 1683-1699 – konflikt zbrojny pomiędzy Rzecząpospolitą a Turcją osmańską. Wojna rozpoczyna się odsieczą wiedeńską w 1683 roku, kończy
ją zaś podpisanie pokoju w Karłowicach w 1699 roku, na mocy którego Rzeczpospolita odzyskuje ziemie utracone w poprzedniej wojnie z Turcją z lat 1672–1676
wraz z twierdzą w Kamieńcu Podolskim.
Ważniejsze wydarzenia wojny[edytuj]Rok 1683
12 września – bitwa pod Wiedniem 7 – 9 października – bitwa pod Parkanami Działania Andrzeja Potockiego na Podolu Wyprawa Kunickiego do Mołdawii
Rok 1683
przystąpienie Polski do ligi antytureckiej
Rok 1684
Nieudana wyprawa mołdawska – bitwa pod Jazłowcem
Rok 1685
Wyprawa bukowińska hetmana wielkiego koronnego Stanisława Jabłonowskiego – bitwa pod Bojanem oraz bitwa przy Wale Trajana
Rok 1686
Kolejna wyprawa mołdawska – bitwa pod Jassami
Rok 1687
Oblężenie Kamieńca Podolskiego przez wojsko pod wodzą królewicza Jakuba Ludwika Sobieskiego i hetmana Stanisława Jana Jabłonowskiego
Rok 1688
Walki wojsk hetmana Jabłonowskiego pod Smotryczem[1]
Rok 1689
Wyprawa multańska hetmana Jabłonowskiego – chorągwiom husarii zostają w części odebrane kopie, jako nieprzydatne do walk z Tatarami
Rok 1690
Działania wojenne na terytorium Mołdawii – zgrupowanie jazdy Nikodema Żaboklickiego zajmuje Suczawę.
Rok 1691
Ostatnia, największa wyprawa mołdawska, ostatnia kampania pod osobistym dowództwem Jana III Sobieskiego. Bitwa pod Pererytą. Obsadzenie wojskami polskimi
twierdzy w Târgu Neamţ i Soroce.
Rok 1692
Budowa Okopów Św. Trójcy – umocnień blokujących dostawy zaopatrzenia do Kamieńca Podolskiego
Rok 1694
6 października zwycięska bitwa pod Uścieczkiem stoczona przez wojska polsko-litewskie pod wodzą hetmanów Stanisława Jabłonowskiego i Jana Kazimierza
Sapiehy
Rok 1695
Hetman Jabłonowski odpiera najazd tatarski w II bitwie pod Lwowem
Rok 1696
17 czerwca zmarł Jan III. Konfederacja niepłatnego wojska koronnego zawiązana z podszeptu Potockich i Lubomirskich w celu osłabienia pozycji hetmana J
abłonowskiego
Rok 1697
Królem polskim zostaje August II Mocny
Rok 1698
Ostatnia kampania tej wojny połączonych wojsk polsko-litewsko-saskich 8-9 września bitwa pod Podhajcami stoczona pod dowództwem hetmana polnego koronnego
Feliksa Potockiego
Rok 1699
26 stycznia zawarcie pokoju w Karłowicach między Państwami Świętej Ligi a Turcją
Ważniejsze postacie tej wojny[edytuj]Jan III Sobieski
Stanisław Jan Jabłonowski
Andrzej Potocki
Feliks Kazimierz Potocki
Marcin Kątski
Hieronim Lubomirski
Kazimierz Jan Sapieha
Mikołaj Hieronim Sieniawski
Adam Mikołaj Sieniawski
Stanisław Rzewuski
Józef Bogusław Słuszka
Linki zewnętrzne[edytuj]Opis kampanii z roku 1691www.wielkisobieski.pl
Bibliografia[edytuj]Tadeusz Korzon, Dzieje wojen w Polsce, tom III, Kraków 1912
Janusz Wojtasik,Podhajce 1698, Warszawa 2008
Marek Wagner,Stanisław Jabłonowski, hetman wielki koronny, Siedlce 2000
Witold Wasilewski,Wyprawa Bukowińska Stanisława Jabłonowskiego w 1685 roku, Warszawa 2002
źródło : Wikipedia.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------