Połączenie głosowe
Upewnij się, że masz włączone głośniki i mikrofon
zaprasza Cię do wspólnej nauki fiszek
Rośliny nasienne nazywamy inaczej kwiatowymi, ich wspólną cechą jest wytwarzanie kwiatów i nasion.
Do roślin nasiennych należą rośliny:
- nagonasienne (nagozalążkowe) - zalążki osadzone na owocolistkach nie są osłonięte;
- okrytonasienne (okrytozalążkowe) - zalążki zamknięte są w słupkach powstałych po zrośnięciu owocolistków, nasiona zamknięte są w owocach.
Typową rośliną nagonasienną jest sosna. Sosna jest rośliną jednopienną. Wytwarza kwiaty żeńskie i męskie.
Kwiaty żeńskie zebrane są w kwiatostany w postaci małych czerwonych szyszeczek.
Pojedyncze kwiaty to małe owocolistki mające kształt łuski, na której znajdują się dwa niczym nie osłonięte zalążki. Każdy zalążek zbudowany jest z otoczonego osłonką ośrodka z woreczkiem zalążkowym, w którym powstaje komórka jajowa. Na szczycie ośrodka osłonka nie jest zrośnięta i tworzy otwór zwany okienkiem. Woreczek zalążkowy jest gametofitem żeńskim.
Kwiaty męskie zebrane są w żółte kwiatostany o kształcie kłosów. Pojedyncze kwiaty to pręciki mające po dwa woreczki pyłkowe, w których powstaje pyłek. W ziarnie pyłku znajdują się dwa pęcherzyki wypełnione powietrzem, dzięki czemu jest ono przystosowane do roznoszenia przez wiatr.
Sosna należy do roślin wiatropylnych - pyłek roznoszony jest przez wiatr. Ziarno pyłku opada na kwiat żeński i dostaje się do okienka zalążka. W ten sposób dochodzi do zapylenia, czyli przeniesienia ziarna pyłku z kwiatów męskich na zalążek kwiatów żeńskich.
Po zapyleniu łuski nasienne przylegają do siebie, zlepiają się i szyszeczka zamyka się. Po roku ziarno pyłku na okienku zalążka kiełkuje i wytwarza długą nitkowatą łagiewkę pyłkową, dzięki której komórka plemnikowa przedostaje się do komórki jajowej. Komórki: plemnikowa i jajowa łączą się. W wyniku zapłodnienia powstaje zygota, która dzieli się dając początek zarodkowi. To właśnie z niego w przyszłości rozwinie się nowa roślina. Cały zalążek przekształca się w nasienie z zarodkiem i materiałem zapasowym w środku. Z zewnątrz osłonięty jest łupiną nasienną opatrzoną skrzydełkiem.
Po przekształceniu się zalążków w nasiona kwiatostan żeński zmienia się:
- łuski nasienne grubieją,
- szyszka staje się zielona, później brązowa,
- po trzech latach następuje otwarcie szyszki i wysypują się z niej nasiona.
Sosna jest wiatrosiewna - nasiona są rozsiewane przez wiatr.
Roślinom okrytonasiennym do rozmnażania płciowego służą kwiaty.
Kwiat jest przekształconym skróconym pędem.
Kiedy ziarna pyłku dojrzeją, muszą zostać przeniesione na znamię słupka. Proces ten nazywamy zapyleniem.
Zapylenie może nastąpić przez:
a) wiatr - wiatropylność, np.: zboża, leszczyna, brzoza;
b) owady - owadopylność, np.: wiśnia, jabłoń, lipa;
c) inne zwierzęta - np.: ślimaki, ptaki;
d) wodę - np.: u rogatka.
Kwiaty wykazują wiele przystosowań do sposobu zapylenia. Bronią się też przed samozapyleniem, czyli zapyleniem słupka przez pyłek z pręcików z tego samego kwiatu. Powszechnie występuje zapylenie krzyżowe, czyli zapylenie słupka przez pyłek z innego kwiatu, ale z rośliny tego samego gatunku.
Przystosowanie kwiatów do zapylania przez:
| Wiatr | Owady | Ptaki |
|---|---|---|
|
|
|
Ziarno pyłku przeniesione na znamię słupka zaczyna kiełkować, wytwarza łagiewkę pyłkową, która przedostaje się przez szyjkę słupka do woreczka zalążkowego. Każde ziarno pyłku zawiera dwie komórki plemnikowe. Łagiewką pyłkową dostają się one do woreczka zalążkowego, w którego centralnej części występuje jądro centralne, a na jednym biegunie komórka jajowa. Komórki plemnikowe łączą się: jedna z jądrem centralnym, a druga z komórką jajową, proces ten nazywamy podwójnym zapłodnieniem.
Z zapłodnionej komórki jajowej powstaje zygota, a z niej zarodek przyszłej rośliny. Z zapłodnionego jądra centralnego powstaje materiał zapasowy dla zarodka. U roślin okrytonasiennych gametofitem żeńskim jest woreczek zalążkowy, gametofit męski znajduje się w ziarnie pyłku, a sporofit to cała roślina.
Powstawanie nasion i owoców
Po zapłodnieniu:
a) z zapłodnionej komórki jajowej powstaje zarodek;
b) z zalążka powstaje nasienie;
c) z osłonek zalążka wytwarza się łupina nasienna;
d) ze ściany zalążni tworzy się owocnia;
e) pręciki, szyjka słupka, okwiat więdną i opadają.
W ten sposób powstaje owoc złożony z owocni i nasion. Owocnia chroni nasiona, ale również ułatwia im rozsiewanie się.
Nasiona i owoce posiadają odpowiednie przystosowania do rozsiewania przez:
- wiatr,
- wodę,
- zwierzęta,
- samoczynnie.
Dzięki takim przystosowaniom rośliny mogą łatwiej opanować różne środowiska.
Teksty dostarczyło Wydawnictwo GREG. © Copyright by Wydawnictwo GREG
Autorzy opracowań: B. Wojnar, B. Włodarczyk, A Sabak, D. Stopka, A Szostak, D. Pietrzyk, A. Popławska, E. Seweryn, M. Zagnińska, J. Paciorek, E. Lis, M. D. Wyrwińska, A Jaszczuk, A Barszcz, A. Żmuda, K. Stypinska, A Radek, J. Fuerst, C. Hadam, I. Kubowia-Bień, M. Dubiel, J. Pabian, M. Lewcun, B. Matoga, A. Nawrot, S. Jaszczuk, A Krzyżek, J. Zastawny, K. Surówka, E. Nowak, P. Czerwiński, G. Matachowska, B. Więsek, Z. Daszczyńska, R. Całka
Zgodnie z regulaminem serwisu www.opracowania.pl, rozpowszechnianie niniejszego materiału w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, utrwalanie lub kopiowanie materiału w celu rozpowszechnienia w szczególności zamieszczanie na innym serwerze, przekazywanie drogą elektroniczną i wykorzystywanie materiału w inny sposób niż dla celów własnej edukacji bez zgody autora jest niedozwolone.
