"Bitwa pod Grunwaldem" - monumentalne dzieło Jana Matejki
2023-07-16, 15:00
"Bitwa pod Grunwaldem" to najsłynniejszy polski obraz, a jego twórca Jan Matejko, uchodzi za najwybitniejszego malarza nad Wisłą, chociaż nie dla wszystkich znawców sztuki jest to zrozumiałe. Zapewne duży udział w wielkiej sławie malarza ma rola, jaką odegrał w trudnym momencie polskiej historii. Jego wielkoformatowe obrazy podczas zaborów przywoływały sławę i chwałę dawnej Rzeczypospolitej, jej sukcesy polityczne i zwycięskie bitwy.
Monumentalna skala dzieła
Starcie z Krzyżakami pod Grunwaldem przedstawione jest w monumentalnej skali; zacięte starcia jeszcze się toczą, chociaż szala zwycięstwa już przechyla się na stronę polsko-litewską. Książę Witold triumfuje, a wielki mistrz zakonu Ulrich von Jungingen z przerażeniem walczy z piechurem, uzbrojonym we włócznię świętego Maurycego. Rzecz jasna włócznia ta nie była używana podczas bitwy, ale umieszczenie jej na obrazie miało wymiar symboliczny, podobnie, jak obecność innych rekwizytów, które Matejko studiował w wawelskim skarbcu.
"Bitwa pod Grunwaldem" na wielu wystawach w całej Europie
Obraz nie powstał na specjalne zamówienie. Matejko pracował nad nim 6 lat i rychło po ukończeniu, w 1878 roku, sprzedał go warszawskiemu finansiście Dawidowi Rosenblumowi. Ten zaś potraktował dzieło jako znakomite źródło zarobku - wysłał "Bitwę pod Grunwaldem" na szereg wystaw w całej Europie.
Artystyczny i historyczny wymiar obrazu
Pierwsza odbyła się w Krakowie, a następne w Wiedniu, Warszawie, Petersburgu, Berlinie, Lwowie, Bukareszcie, wreszcie w Paryżu. To tam zwiedzająca wystawę w towarzystwie babci dziewczynka zapytała podobno: "Co to za trzęsienie ziemi?". Czyżby artystyczny i historyczny wymiar dzieła nie był uniwersalny? Jakkolwiek by było, "Bitwa pod Grunwaldem" Matejki nie zniknie ze szkolnych podręczników i polskiej masowej wyobraźni.
Jan Matejko, "Bitwa pod Grunwaldem", 1878, płótno, 426 x 987 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie
Posłuchaj
***
Tytuł audycji: Jest taki obraz
Prowadził: Michał Montowski
Gość: dr Grażyna Bastek
Data emisji: 16.07.2023
Godzina emisji: 14.45
mo