Historia zamku w Łapalicach to fascynująca opowieść, w której mieszają się marzenia, klęski, spiski i plotki. To wszystko sprawia, że monstrualny, niedokończony zamek na Kaszubach przyciąga dziś setki turystów. Poznajcie jedną z najbardziej szalonych samowoli budowlanych w Polsce.
Sprawdź ogłoszenia M na sprzedaż
Warszawa
Niecałą godzinę od Gdańska, w liczącej niespełna 800 mieszkańców kaszubskiej wsi Łapalice znajduje się najmłodszy zamek w Polsce. Ze swoimi strzelistymi wieżami, setkami łukowych otworów i dziesiątkami komnat budynek robi niemałe wrażenie. Nie znajdziemy tu jednak recepcji z biletami wstępu – zamiast tego na murowanej bramie odwiedzających wita tabliczka z napisem "Teren budowy, wstęp surowo wzbroniony".
fot. Sławek Zawadzki (Wikipedia); CC BY-SA 3.0
To jednak nieprawda. Żaden budowlaniec nie pojawił się tu już od ponad 20 lat. Zamek w Łapalicach wciąż jednak rozbudza wyobraźnię odwiedzających, którzy ściągają tu z różnych zakątków świata.
Jak doszło do tego, że gołe mury niedokończonej budowli stały się jedną z największych atrakcji turystycznych malowniczych Kaszub?
Historia zamku w Łapalicach
– Ten zamek nie powstał z kapelusza. Myślałem o nim od wczesnej młodości. To ma być dzieło mojego życia, a nie jakaś tam budowa hotelu w dwa lata. Ja nie jestem szaleńcem – mówił w rozmowie z Kurierem Kartuskim Piotr Kazimierczak, gdański rzeźbiarz i producent mebli. To właśnie z jego inicjatywy w 1983 r. rozpoczęła się budowa zamku w Łapalicach. Monstrualny budynek powstawał według jego autorskiego projektu, pełnego dość bezpośredniej symboliki: 12 wież jak dwunastu apostołów (każda nosząca imię jednego z nich), 52 komnaty jak 52 tygodnie w roku, 365 okien jak 365 dni. Wszystko na niemal 6 tysiącach metrów kwadratowych.
fot. Tomasz Przechlewski (Wikipedia); CC BY-SA 2.0
fot. Jan (Wikipedia); CC BY-SA 4.0
Na usta ciśnie się pytanie: kto na to pozwolił? Odpowiedź jest prosta – nikt. Pierwotnie Kazimierczak wniósł bowiem o zgodę na budowę na swojej działce domu mieszkalnego wraz z przystającą do niego pracownią. Powierzchnia budynku nie miała przekraczać 1000 mkw. (choć istnieje również wersja mówiąca zaledwie o 170 metrach). Pozwolenie otrzymał – nadzór budowlany w Kartuzach nie mógł przecież przypuszczać, że budowla rozrośnie się niemal sześciokrotnie, dom zamieni się w zamek, a oprócz niego na malowniczym terenie powstaną również wykopy pod sztuczne jezioro i odkryty basen.
Piotr Kazimierczak zbudował swój majątek w latach 70. na kontraktach w RFN i NRD, gdzie zajmował się konserwacją wyposażenia kościołów i zaopatrywał budowle sakralne w zdobione, drewniane meble. By sfinansować budowę swojego wymarzonego zamku, pod koniec lat 80. założył firmę meblarską. Jego hale produkcyjne (ozdobione – jakżeby inaczej – wieżyczką) do dziś stoją w gdańskim Świętym Wojciechu. Prace w zakładzie nigdy nie ruszyły jednak pełną parą. Na drodze stanęły komplikacje związane z… samowolą budowlaną.
Pracownia rzeźby Piotra Kazimierczaka / fot. Yanek/fotopolska.eu (Wikipedia); CC BY-SA 4.0
We wspomnianym już wywiadzie Piotr Kazimierczak opowiada:
[...] Kiedy wybudowałem nowe hale produkcyjne i sprowadziłem nowoczesne linie technologiczne odmówiono mi dostawy energii. "Chyba że wybuduje pan sobie własną trafostację, to wówczas energia będzie", usłyszałem. I tu się zaczęły schody. Wprawdzie dostałem kredyt na taką inwestycję, ale nie miałem na swoim terenie na nią miejsca, więc zaryzykowałem i zbudowałem trafostację na gruncie państwowym. Niestety szybko znaleźli się donosiciele i podnieśli larum w nadzorze budowlanym oraz w banku. Ponieważ jeszcze nie miałem pozwolenia na tę budowę, kredytodawca przysłał mi nakaz zwrotu pieniędzy, które już zainwestowałem. W takiej sytuacji nie mogłem ruszyć z produkcją mebli na dużą skalę i lukratywne kontrakty przepadły.
Harry Potter, Michael Jackson i prałat Jankowski ruszają na ratunek
Na początku ubiegłej dekady gdański rzeźbiarz jeszcze raz próbuje postawić firmę na nogi – w 2000 r. w Świętym Wojciechu znów rusza produkcja mebli. Niestety, nie na długo. Zaledwie rok później, po gwałtownych opadach deszczu, wylewa pobliski kanał Raduni. Woda przykrywa rozległy obszar południowo-wschodniego Gdańska, nie omijając również zakładów Kazimierczaka, który nie był ubezpieczony na taką okoliczność.
Pod wodą giną również marzenia o dokończeniu wstrzymanej na początku lat 90. budowy zamku w Łapalicach.
fot. Jan (Wikipedia); CC BY-SA 4.0
Monstrualny budynek żyje jednak swoim życiem. Wzmianki o niedokończonej twierdzy pojawiają się w międzynarodowych przewodnikach, a do podkartuskiej wsi ściągają turyści z całej Europy. Wokół budowli zaczyna krążyć coraz więcej plotek. Jedni mówią, że rękoma Kazimierczaka zamek chcieli tu postawić PRL-owscy dygnitarze. Inni ogłaszają, że budowę wkrótce przejmie prałat Henryk Jankowski, słynny kapelan "Solidarności". Jeszcze inni wierzą, że na kaszubską ziemię przeprowadzi się Michael Jackson.
W 2015 r. internet obiega wiadomość o tym, że zamek Łapalicach zamieni się… w polski Hogwart. Na pomysł wpadają fani Harry’ego Pottera zrzeszeni w polsko-duńskiej grupie organizującej tzw. larpy, czyli gry fabularne, których uczestnicy odgrywają role postaci z fikcyjnych uniwersów. Napędzeni sukcesem podobnych wydarzeń organizowanych w dolnośląskim zamku Czocha larpowcy organizują w sieci zbiórkę pieniędzy. Chcą uzbierać milion złotych i odkupić zamek w Łapalicach. Celu nie udaje się jednak osiagnąć (budowla nie miała tyle szczęścia, co francuski zamek la Mothe-Chandeniers).
Zamek w Łapalicach – co dalej?
Zaklęciem, jakie wciąż ciąży nad obiektem, jest wydany w 2013 r. zakaz jakichkolwiek prac budowlanych, od którego właściciel budowli do dziś się nie odwołał. Zamek w Łapalicach stoi w niezmienionym kształcie od ponad 20 lat, bo rozbiórka budynku nikomu się nie opłaca. Jego ściany pokrywa graffiti, wykop pod basen dawno obrosła dzika roślinność, ale całość – jak na swój wiek – trzyma się całkiem nieźle. Nawet stawiane przez górali drewniane krokwie dzielnie opierają się opadom deszczu.
W czerwcu 2020 r. rada gminy Kartuzy podjęła decyzję o zmianie planu zagospodarowania przestrzennego na części Łapalic, na której znajduje się zamek. Dzięki temu inwestor mógłby wznowić i dokończyć budowę obiektu, aby służył jako hotel (ostatecznie sam właściciel zadeklarował, że właśnie na taki cel przeznaczy budynek). Zmiana wiąże się jednak z wieloma czasochłonnymi procedurami, które dodatkowo opóźniła pandemia koronawirusa, i nie wiadomo, kiedy wszystkie formalności zostaną dopełnione.
Stąd pomimo upływu 2 lat od decyzji gminy nic się nie zmieniło: MPZP nie pozwala na kontynuowanie budowy, a zamek licznie odwiedzają turyści wbrew zakazom i wypadkom na terenie obiektu.
fot. Jan (Wikipedia); CC BY-SA 4.0
Pary ślubne organizują tu sesje fotograficzne, a miłośnicy paintballa – nocne rozgrywki wśród niedokończonych murów. Każdej wiosny lokalna społeczność sprząta śmieci pozostawione przez odwiedzających w pobliskim lesie. Niektórzy mieszkańcy wciąż wierzą, że najlepsze czasy zamek ma jeszcze przed sobą.
O porządek w obrębie budowli dba sam Piotr Kazimierczak, którego mieszkańcy Łapalic widują tu wiosną. Internet już dawno okrzyknął go szalonym wizjonerem. W udzielonym w 2006 r. wywiadzie snuje jeszcze wizję bogato zdobionych, autorskich wnętrz. O tym, co gdański rzeźbiarz sądzi o zmianie MPZP przez gminę i przeznaczenia zamku na hotel, nie wiadomo, bo konsekwentnie unika on mediów.
Sprawdź ogłoszenia domów na Morizon.pl
Zobacz domy
Fot. tytułowa: Rafikk, Wikimedia Commons
80.67m2
3 pok.
